Το παζλ της μετάφρασης, εκδόσεις ΕΝΕΚΕΝ
Ένα
βιβλίο που απευθύνεται σε εκείνους και σε εκείνες που, παρότι χρήστες
των μεταφράσεων σε όλη τους τη ζωή, δε φαντάζονται πόσα κρύβονται πίσω
από τις φαινομενικά ανώδυνες
λέξεις «μετάφραση», «διερμηνεία» και «υποτιτλισμός» ή «μεταγλώττιση» ούτε τον ανυπολόγιστο αριθμό σελίδων που έχουν γραφεί γι’ αυτές. Ο ζήλος της ενασχόλησης με ζητήματα που
αφορούν τη μετάφραση –και, σε πολύ μικρότερο βαθμό, τη διερμηνεία– έχει αυξηθεί ιδιαίτερα, από τότε που η Μεταφρασεολογία αξίωσε και, εν μέρει, πέτυχε να αντιμετωπίζεται ως αυτό-
νομη επιστήμη, δηλαδή τα τελευταία σαράντα με πενήντα χρόνια. Σε αυτό το διάστημα η Μεταφρασεολογία γνώρισε διαφορετικούς προσανατολισμούς και διαφορετικές προσεγγίσεις, άσκησε τη γοητεία της σε νέους και νέες επιστήμονες, δεν κατόρθωσε, όμως, να συμβάλει ιδιαίτερα στην αναγνώριση του ρόλου των μεταφραστών και των διερμηνέων σε σχέση με τις κοινωνικές εξελίξεις ούτε στη βελτίωση του status του επαγγέλματός τους, το οποίο συνεχίζει να μην αναγνωρίζεται στις περισσότερες χώρες του πλανήτη. Στο βιβλίο κυριαρχεί η δυαδική μορφή ανεκδοτολογικού και θεωρητικού λόγου, που επιδιώκει να υπομνήσει τη συνεχή εναλλαγή ανάμεσα σε δύο γλώσσες και δύο πολιτισμούς, την οποία βιώνει οποιοσδήποτε ασχολείται με κάποια μεταφραστική δραστηριότητα. Η εικόνα της μετάφρασης ως ειδώλου –τόσο του πρωτοτύπου όσο και της εποχής της, του ίδιου του μεταφραστή αλλά και του είδους της μετάφρασης– η οποία εμφανίζεται σε όλα τα πεδία που εξετάζονται, υπενθυμίζει συνεχώς το στιγμιαίο –και κατά κάποιον τρόπο απατηλό– χαρακτήρα κάθε μεταφράσματος. Έτσι, παρά τη διαφορετική τους θεματολογία, τα κεφάλαια του βιβλίου συνομιλούν
μεταξύ τους, για να υπογραμμίσουν τα κοινά χαρακτηριστικά τα οποία διέπουν τη διαδικασία, τα προβλήματα και τη μεθοδολογία που εξετάζουν. Μοιάζει με αυτόν τον τρόπο να συντίθεται ένα «παζλ» –λέξη δάνεια και, σε πείσμα της μετάφρασης, αμε-
τάφραστη– από παρόμοιες κι ωστόσο διαφορετικές δραστηριότητες με γνωστές και άγνωστες πτυχές, όπως άγνωστη παραμένει εν πολλοίς και η πολυπλοκότητα του μεταφραστικού εγχειρήματος.
λέξεις «μετάφραση», «διερμηνεία» και «υποτιτλισμός» ή «μεταγλώττιση» ούτε τον ανυπολόγιστο αριθμό σελίδων που έχουν γραφεί γι’ αυτές. Ο ζήλος της ενασχόλησης με ζητήματα που
αφορούν τη μετάφραση –και, σε πολύ μικρότερο βαθμό, τη διερμηνεία– έχει αυξηθεί ιδιαίτερα, από τότε που η Μεταφρασεολογία αξίωσε και, εν μέρει, πέτυχε να αντιμετωπίζεται ως αυτό-
νομη επιστήμη, δηλαδή τα τελευταία σαράντα με πενήντα χρόνια. Σε αυτό το διάστημα η Μεταφρασεολογία γνώρισε διαφορετικούς προσανατολισμούς και διαφορετικές προσεγγίσεις, άσκησε τη γοητεία της σε νέους και νέες επιστήμονες, δεν κατόρθωσε, όμως, να συμβάλει ιδιαίτερα στην αναγνώριση του ρόλου των μεταφραστών και των διερμηνέων σε σχέση με τις κοινωνικές εξελίξεις ούτε στη βελτίωση του status του επαγγέλματός τους, το οποίο συνεχίζει να μην αναγνωρίζεται στις περισσότερες χώρες του πλανήτη. Στο βιβλίο κυριαρχεί η δυαδική μορφή ανεκδοτολογικού και θεωρητικού λόγου, που επιδιώκει να υπομνήσει τη συνεχή εναλλαγή ανάμεσα σε δύο γλώσσες και δύο πολιτισμούς, την οποία βιώνει οποιοσδήποτε ασχολείται με κάποια μεταφραστική δραστηριότητα. Η εικόνα της μετάφρασης ως ειδώλου –τόσο του πρωτοτύπου όσο και της εποχής της, του ίδιου του μεταφραστή αλλά και του είδους της μετάφρασης– η οποία εμφανίζεται σε όλα τα πεδία που εξετάζονται, υπενθυμίζει συνεχώς το στιγμιαίο –και κατά κάποιον τρόπο απατηλό– χαρακτήρα κάθε μεταφράσματος. Έτσι, παρά τη διαφορετική τους θεματολογία, τα κεφάλαια του βιβλίου συνομιλούν
μεταξύ τους, για να υπογραμμίσουν τα κοινά χαρακτηριστικά τα οποία διέπουν τη διαδικασία, τα προβλήματα και τη μεθοδολογία που εξετάζουν. Μοιάζει με αυτόν τον τρόπο να συντίθεται ένα «παζλ» –λέξη δάνεια και, σε πείσμα της μετάφρασης, αμε-
τάφραστη– από παρόμοιες κι ωστόσο διαφορετικές δραστηριότητες με γνωστές και άγνωστες πτυχές, όπως άγνωστη παραμένει εν πολλοίς και η πολυπλοκότητα του μεταφραστικού εγχειρήματος.
Η Ανθή Βηδενμάιερ
είναι πτυχιούχος μεταφράστρια (πανεπιστήμιο Μάιντς της Γερμανίας) για
τη γερμανική, την ισπανική και την αγγλική γλώσσα. Η διδακτορική
διατριβή της (Καποδι-
στριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας) έχει ως θέμα τη μετάφραση της ποίησης. Εργάστηκε ως μεταφράστρια και διερμηνέας συνεδρίων για περισσότερα από είκοσι χρόνια. Έχει μεταφράσει λογοτεχνικά και επιστημονικά έργα για εκδοτικούς οίκους στην
Ελλάδα καθώς και μεγάλο αριθμό τεχνικών, οικονομικών και νομικών κειμένων. Συνεργάστηκε στην έκδοση του νέου ελληνογερμανικού και γερμανοελληνικού «Μεγάλου Λεξικού PONS» (2008). Δημοσιεύει επιστημονικά άρθρα, βιβλιοκρισίες μεταφρα
σεολογικών έργων και συμμετέχει με ανακοινώσεις σε μεταφρασεολογικά συνέδρια και εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Διετέλεσε πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Μεταφραστών (2002-2006). Δίδαξε μετάφραση στο «ΕΚΕΜΕΛ», στο “Ινστιτούτο Goethe” Θεσσαλονίκης και σε πανεπιστήμια της Γερμανίας. Σήμερα διδάσκει μετάφραση λογοτεχνικών και ειδικών κειμένων, υποτιτλισμό και διερμηνεία, ως επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και
Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
στριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας) έχει ως θέμα τη μετάφραση της ποίησης. Εργάστηκε ως μεταφράστρια και διερμηνέας συνεδρίων για περισσότερα από είκοσι χρόνια. Έχει μεταφράσει λογοτεχνικά και επιστημονικά έργα για εκδοτικούς οίκους στην
Ελλάδα καθώς και μεγάλο αριθμό τεχνικών, οικονομικών και νομικών κειμένων. Συνεργάστηκε στην έκδοση του νέου ελληνογερμανικού και γερμανοελληνικού «Μεγάλου Λεξικού PONS» (2008). Δημοσιεύει επιστημονικά άρθρα, βιβλιοκρισίες μεταφρα
σεολογικών έργων και συμμετέχει με ανακοινώσεις σε μεταφρασεολογικά συνέδρια και εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Διετέλεσε πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Μεταφραστών (2002-2006). Δίδαξε μετάφραση στο «ΕΚΕΜΕΛ», στο “Ινστιτούτο Goethe” Θεσσαλονίκης και σε πανεπιστήμια της Γερμανίας. Σήμερα διδάσκει μετάφραση λογοτεχνικών και ειδικών κειμένων, υποτιτλισμό και διερμηνεία, ως επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και
Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου