Η εκπαιδευτική επανάσταση που συνόδευσε τη γέννηση της νεωτερικής κοινωνίας ελαβε χώρα στη Δυτική Ευρώπη ανάμεσα στον 16ο και τον 17ο αιώνα..
Η επανάσταση συνίστατο σε τρεις πλευρες : πρώτον στο να ξεχωρίσει ένα ορισμένο κομμάτι της ατομικής προόδου της ζωής , χαρακτηρίζοντας το στάδιο «ανωριμότητας» δηλαδή ΄ένα χρονικό διάστημα κατάφορτο με συγκεκριμένους κινδύνους αλλά και χαρακτηριζόμενο από ειδικές ανάγκες
Η επανάσταση συνίστατο σε τρεις πλευρες : πρώτον στο να ξεχωρίσει ένα ορισμένο κομμάτι της ατομικής προόδου της ζωής , χαρακτηρίζοντας το στάδιο «ανωριμότητας» δηλαδή ΄ένα χρονικό διάστημα κατάφορτο με συγκεκριμένους κινδύνους αλλά και χαρακτηριζόμενο από ειδικές ανάγκες
δεύτερο να βρεθούν σε ιδιαίτερο χώρο εκείνοι που χρειάζονταν μια τέτοια ιδιαίτερη αντιμετώπιση και να υποταχθούν στην φροντίδα επί τούτου εκπαιδευόμενων ειδικών
και τρίτον να επιφορτισθεί η οικογένεια με ιδιαίτερες ευθύνες εποπτείας και επίβλεψης στη διαδικασία της ωρίμανσης
Στην παραδοσιακή οικογένεια δεν ήταν μόνο οι γυναίκες που δεν έφεραν δικαιώματα.
Σε παρόμοια θέση βρίσκονταν και τα παιδιά.
Με βάση τον ιστορικό χρόνο, η ιδέα της απόδοσης νομικών δικαιωμάτων στα παιδιά είναι μια σχετικά πρόσφατη ιδέα.
Στην προνεωτερική περίοδο τα παιδιά δεν ανατρέφονταν έχοντας κατά νου τις ανάγκες τους η για να προσφέρουν ικανοποίηση στους γονείς τους. Θα μπορούσαμε ίσως να πούμε ότι τα παιδιά δεν αναγνωρίζονταν ως άτομα. Αυτό δεν σήμαινε ότι οι γονείς δεν αγαπούσαν τα παιδιά τους αλλά ενδιαφέρονταν περισσότερο για την συνεισφορά που αυτά θα είχαν στα κοινά οικονομικά καθήκοντα παρά για τις ανάγκες τους καθαυτές.Επιπλέον , η θνησιμότητα των παιδιών ήταν τρομακτική. Στην Ευρώπη και την Αμερική του 17ου αιώνα σχεδόν ένα στα τέσσερα νήπια πέθαιναν πριν συμπληρώσουν το πρώτο έτος. Σχεδόν το 50% των παιδιών δεν έφταναν στην ηλικία των δέκα ετών
Όπως μας δείχνει το έργο του φιλιπ Αριες Αιώνες παιδικής ηλικίας ''Έως τον 16 αιώνα περίπου τα παιδιά αντιμετωπίζονταν στην Ευρώπη ως «ενήλικες μικρότερου μεγέθους» διέφεραν από τους υπόλοιπους ανθρώπους απλώς και μόνο επειδή είχαν αδύναμους μυς και πνεύμα.
Στην παραδοσιακή οικογένεια δεν ήταν μόνο οι γυναίκες που δεν έφεραν δικαιώματα.
Σε παρόμοια θέση βρίσκονταν και τα παιδιά.
Με βάση τον ιστορικό χρόνο, η ιδέα της απόδοσης νομικών δικαιωμάτων στα παιδιά είναι μια σχετικά πρόσφατη ιδέα.
Στην προνεωτερική περίοδο τα παιδιά δεν ανατρέφονταν έχοντας κατά νου τις ανάγκες τους η για να προσφέρουν ικανοποίηση στους γονείς τους. Θα μπορούσαμε ίσως να πούμε ότι τα παιδιά δεν αναγνωρίζονταν ως άτομα. Αυτό δεν σήμαινε ότι οι γονείς δεν αγαπούσαν τα παιδιά τους αλλά ενδιαφέρονταν περισσότερο για την συνεισφορά που αυτά θα είχαν στα κοινά οικονομικά καθήκοντα παρά για τις ανάγκες τους καθαυτές.Επιπλέον , η θνησιμότητα των παιδιών ήταν τρομακτική. Στην Ευρώπη και την Αμερική του 17ου αιώνα σχεδόν ένα στα τέσσερα νήπια πέθαιναν πριν συμπληρώσουν το πρώτο έτος. Σχεδόν το 50% των παιδιών δεν έφταναν στην ηλικία των δέκα ετών
Όπως μας δείχνει το έργο του φιλιπ Αριες Αιώνες παιδικής ηλικίας ''Έως τον 16 αιώνα περίπου τα παιδιά αντιμετωπίζονταν στην Ευρώπη ως «ενήλικες μικρότερου μεγέθους» διέφεραν από τους υπόλοιπους ανθρώπους απλώς και μόνο επειδή είχαν αδύναμους μυς και πνεύμα.
- Δεν υπήρχαν ξεχωριστού είδους κάμαρες η ξεχωριστά υπνοδωμάτια των γονέων ή ζωή των ενηλίκων δεν είχε μυστικά για τα παιδια,
- δεν υπήρχαν πολιτισμικά αναγνωρισμένες ενδυματολογικές διαφορές που να οριοθετούν μια ειδική κατάσταση της παιδικής ηλικίας
- τα παιδια φορούσαν ρούχα που δεν έκαναν πια στα μεγαλύτερα αδέλφια τους ή που δεν φορούσαν πια άλλοι συγγενείς τους
Όλα αυτά αλλάζουν στην αυγή του 17ου αιώνα αρχικά στα ανώτερα στρώματα και βαθμιαία στα χαμηλότερα - Τμήματα των οικογενειακών χωρών διατηρήθηκαν αποκλειστικά για τις δραστηριότητες των ενηλίκων και χαρακτηρίσθηκαν απαγορευμένοι χώροι για τα παιδιά κάτω από μια ορισμένη ηλικία ,μια ξεχωριστή διαγωγή και ειδικές δραστηριότητες επινοήθηκαν για τα παιδια.
- Και για να σημανθεί και συμβολικά, τα ενδύματα των παιδιών σχεδιάζονταν πια ετσι ώστε να τονίζεται η κατώτερη, «ατελής» κατάσταση του-μέσω μιας μίμησης αρχικά των ενδυμάτων που φορούσαν οι κατώτερες τάξεις η , στην περίπτωση των αγοριών, των γυναικείων φορεμάτων .
Σύμφωνα με τον Φιλιπ Αριες, η αλλαγή στην αντιμετώπιση και την μεταχείριση των παιδιών συνέπεσε με την ανακάλυψη του παιδιού ως ενός πλάσματος με ξεχωριστά δικά του χαρακτηριστικά και ιδιαίτερες ιδιότητες. - Το παιδί πια αντιμετωπιζόταν ως εύθραυστο πλάσμα που απαιτούσε διαρκή και στενή επίβλεψη και παρέμβαση: εν αθώο πλάσμα , αλλά ακριβώς λόγω της αθωότητας του απειλούμενο συνεχώς ότι θα «χαλάσει» ανήμπορο να αποσοβήσει και να πολεμήσει από μόνο του τους κινδύνους .
- Το παιδί χρειαζόταν την καθοδήγηση και τον έλεγχο του ενήλικα: μια μελετημένη ,προεκτιμά σχεδιασμένη επιτήρηση, υπολογισμένη ώστε να αναπτύξει τη λογική του παιδιού ως ένα είδος φρουρά που ο κόσμος των ενήλικων άφηνε στο εσωτερικό της προσωπικότητας του παιδιού,
Μέχρι όμως τις αρχές του 19ου αιώνα και με εξαίρεση της αριστοκρατίας και των ανώτερων τμημάτων των μεσαίων τάξεων, τα άμεσα περιβάλλοντα των παιδιών όλων των κοινωνικών στρωμάτων παρέμεναν στερημένα από κάθε δομή αντί να είναι σχεδιασμένα και συστηματοποιημένα :«το καθήκον που απέμενε ήταν να επινοηθούν τα μέσα ελέγχου της συμπεριφοράς των παιδιών…
Εξού και η ταχύτητα με την οποία διαδόθηκε η ιδέα των κατηχητικών σχολείων, τις Κυριακές, που φαινομενικά θα παρείχαν κάποια διδασκαλία ενώ στην πραγματικότητα εμπνέονταν από την επιθυμία να κρατιούνται τα παιδια από τις διαβολιές κατά την διάρκεια του ελευθέρου δηλαδή του δίχως «επιτήρηση» χρόνου τους
Το κλείσιμο της οικογένειας στην οικογενειακή εστία , η περίφραξη της κατοικίας και ο αποκλεισμός της επιτήρησης από τους γείτονες, το πλέξιμο ενός πυκνού δικτύου έντονων και συναισθηματικά διαποτισμένων και αμοιβαίων προσκολλήσεων στους γονείς και στα αδέλφια και η ανύψωση της οικογένειας στη θέση έλεγχου της εκπαίδευσης του παιδιού. - Η ανάπτυξη των οικογενειών στο ρόλο των «τριχοειδών επεκτάσεων του κοινωνικού συστήματος έλεγχου ΄μέσω επιτήρησης που περιέγραψε λεπτομερώς ο Μισέλ Φουκώ , απαιτούσε μια εμπεριστατωμένη νομοθετική προσπάθεια , συντονισμένη κοινωνική δράση και έντονη προπαγάνδα νέων πρότυπων .
- Ένας από τους πολλούς παράγοντες της γενικής αναδιοργάνωσης ήταν ο επαναπροσδιορισμός του σεξ και των σεξουαλικών πρακτικών .
- Σύμφωνα με τον Μισέλ Φουκώ για πρώτη φορά ,΄ανάμεσα στις πολλές και πανάρχαιες εκδηλώσει του το σεξ εξυπηρέτησε την άρθρωση νεωτερικών μηχανισμών εξουσίας και κοινωνικού έλεγχου.
Ο κεντρικός ρόλος στην άρθρωση αυτή διαδραματίσθηκε από τον πανικό που προκλήθηκε τεχνηέντως σχετικά με τη ροπή των παιδιών προς τον αυνανισμό ,που ειδώθηκε ως ένας κίνδυνος ανεπανόρθωτα ολέθριας δυναμικής. - Ηταν καθήκον των γονέων αλλά και των δασκάλων να υπερασπιστούν τα παιδια ενάντια στον κίνδυνο αυτο, να εντοπίσουν την παρουσία τους σε κάθε αλλαγή της διαγωγής, κάθε χειρονομία και κάθε γκριμάτσα , να υποταχθεί συνολικά η τάξη της ζωής των παιδιών στην ανάγκη να καταστεί ανέφικτη αυτή η νοσηρή πράξη.
- Γονείς και δάσκαλοι ήταν σε εγρήγορση και είχαν την υποψία ότι όλα τα παιδιά ήταν ένοχα. Η προσέγγιση στην σεξουαλικότητα αναπτυσσόταν μέσω της εξέτασης και της επίμονης παρατήρησης
-----------------------------------------------------------------------------------------
Z. Bauman Περί της μετανεωτερικής αναδιααταξης του σεξ : Η Ιστορία της σεξουαλικότητας του Φουκό σε επανεξέτασης στο Η μετανεωτερικότητα και τα δεινα της ……
Anthony Giddens O κόσμος των ραγδαίων αλλαγων
Φιλιπ Αριες, Αιώνες παιδικής ηλικίας ,μτφ Γιούλη Αναστοπούλου εκδ. Γλαρος (1973)1990
αποσπασμα αρθρου του Πετρου Θεοδωριδη ,που δημοσιευτηκε στο ΕΝΕΚΕΝ τευχ. 2 με τιτλο Η ΕΠΙΝΟΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου