Αναγνώστες

Δευτέρα 21 Ιανουαρίου 2013

Η ξενότητα ,

του Πέτρου Θεοδωριδη
«Αλήθεια -έγραφε ο Nietzsche- τι γνωρίζει ο άνθρωπος για τον ίδιο του τον εαυτό; Πράγματι μπόρεσε ποτέ, έστω και για μια μόνο φορά, να αντιληφθεί πλήρως τον εαυτό του σαν να βρισκόταν σε μια γυάλινη βιτρίνα;»

Η ξενότητα ,
Στον Πύργο ΄-του Κάφκα - :ο Κ θέλει να εισέλθει στον Πύργο αλλά μένει πάντα απ έξω γιατί είναι ξένος :«Κοιτάζετε τον Πύργο;»ρώτησε με περισσότερη ευγένεια από ότι περίμενε ο Κ αλλά με έναν τόνο πού έδειχνε κάποια αποδοκιμασία για τη στάση αυτή του Κ « Ναι »είπε ο Κ «είμαι ξένος κι έφτασα μόλις χτες το βράδυ στον τόπο σας» « Δεν σας αρέσει ο Πύργος» ρώτησε ο δάσκαλος γρήγορα. «Πως;»ξαναρώτησε ο Κ λίγο αιφνιδιασμένος και επανέλαβε αμέσως την ερώτηση με ηπιότερο τόνο «Αν μου αρέσει ο Πύργος ;Γιατί νομίζετε ότι δεν μου αρέσει;» «Σε κανένα ξένο δεν αρέσει»είπε ο δάσκαλος.*


Όπως ο Slavoj Zizek επισημαίνει η αποξένωση ,η έλλειψη γνώσης του άλλου αποτελεί τον κανόνα στις ανθρώπινες σχέσεις: «Είσαι η σύζυγος μου- τελικώς τι ξέρεις γι αυτό; Είσαι ο κυριος μου -΄στην πραγματικότητα, είσαι τόσο σίγουρος γι αυτό;»Αυτό που δημιουργεί την θεμελιωτική αξία τούτων των λέξεων(του ΛΑΚΆΝ στο σεμιναριο ΙΙΙ) είναι αυτό που είναι εμφανές στην προσποίηση ,ότι ο άλλος είναι εκεί ως απόλυτος Άλλος . Απόλυτος ,δηλαδή αναγνωρίζεται αλλά δεν γνωρίζεται.**


Και αλλού «Μπορούμε να ανά-γνωρίσουμε τον άλλο ΄ως πρόσωπο μόνο στον βαθμό που ,με ριζοσπαστική έννοια παραμένει άγνωστος σε μας η αναγνώριση υπαινίσσεται την απουσία της γνώσης. Ένα γείτονας εντελώς διάφανος και ανοιχτός σε μας δεν είναι πια ένα *πρόσωπο{,δεν σχετιζόμαστε πλέον μαζί του σαν σε άλλο πρόσωπο: Η διύποκειμενικότητα βασίζεται πάνω στο γεγονός ότι ο άλλος γίνεται αντιληπτός φαινομενολογικά ως μια « άγνωστη ποσότητα»,ως μια απύθμενη άβυσσος την οποία δεν μπορούμε ποτέ να βυθομετρήσουμε»***
Ο ζιζεκ περιγράφει τις ι τρεις διαστάσεις του «άλλου»(με τη λακανική έννοια του όρου «Καταρχάς υπάρχει ο φαντασιακός άλλος ΄οι άλλοι άνθρωποι «σαν εμένα»,οι συνάνθρωποι μου με τους οποίους εμπλέκομαι σε κατοπτρικές σχέσεις ς ανταγωνισμού, αναγνώρισης και ουτω καθεξής. Εν συνεχεία, υπάρχει ο συμβολικός *μεγάλος Άλλος{ ΄η υφισταμένη ουσία [substance} της κοινωνικής μας ύπαρξης , το απρόσωπο σύνολο κανόνων πού συντονίζουν την συνύπαρξη μας. Τέλος υπάρχει ο Άλλος ως Πραγματικό, το αδύνατο Πράγμα, ο « απάνθρωπος εταίρος» ο «Άλλος » με τον οποίο είναι αδύνατος οποιοσδήποτε συμμετρικός διάλογος πού να διαμεσολαβείται από τη συμβολική τάξη . Και είναι κρίσιμο να αντιληφθούμε ότι αυτές οι τρεις διαστάσεις συνδέονται . Ο πλησίον ως το Πράγμα σημαίνει ότι ,κάτωθεν του πλησίου ως ομοίου, ως κατοπτρικής εικόνας μου, πάντοτε καραδοκεί η ανεξιχνίαστη άβυσσος της ριζικής Ετερότητας, ενός τερατώδους Πράγματος που δεν μπορεί να *«εξευγενιστεί»****



Παρόμοια ο Bataille μας θυμίζει πως η ασυνέχεια ,η διαφορά ενυπάρχει στην πραγματικότητα «Κάθε όν διαφέρει από όλα τα άλλα. Η γέννηση του, ο θάνατος του και τα γεγονότα της ζωής του μπορεί να έχουν ενδιαφέρον για τα άλλα όντα αλλά αυτό είναι το μόνο άμεσα ενδιαφερόμενο. Μόνο αυτό γεννιέται. Μόνο αυτό πεθαίνει. Μεταξύ ενός όντος και ενός άλλου υπάρχει μια άβυσσος, υπάρχει μια διακοπή» «Αυτή η άβυσσος βρίσκεται για παράδειγμα ανάμεσα σε σας πού με ακούτε και σε μένα που σας μιλώ. Προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε, αλλά καμία επικοινωνία μεταξύ μας δεν θα μπορέσει να εξαλείψει μια πρωταρχική διαφορά. Αν πεθάνετε εσείς δεν είμαι εγώ που πεθαίνω. Είμαστε, εσείς κι εγώ όντα διακεκομμένα» *****.
Ενώ η Κριστεβα διακρίνει τον ξένο στον ίδιο τον πυρήνα της ταυτότητας μας «Παραδόξως ΄-λέει η Κριστεβα- ο ξένος μας κατοικεί, είναι η κρυμμένη πλευρά της ταυτότητας μας, ο τόπος όπου ερημώνεται η κατοικία μας, ο χρόνος κατά τον οποίο ναυαγούν η συναίνεση και η συμπάθεια..»******

*Φραντς Καφκα Ο Πύργος

** Slavoj Zizek, Μιλησε κανείς για ολοκληρωτισμό

*** Slavoj Zizek, For they Know not what they do , enjoyment aw a political Factor

**** Slavoj Zizek, Μιλησε κανείς για ολοκληρωτισμό

***** GEORGES Bataille Ο ερωτισμος

****** Julia Kristeva,Ξένοι μέσα στον εαυτό μας.

19 σχόλια:

Γιάννης είπε...

Διαφωνώ εδώ:
"Μπορούμε να ανά-γνωρίσουμε τον άλλο ΄ως πρόσωπο μόνο στον βαθμό που ,με ριζοσπαστική έννοια παραμένει άγνωστος σε μας η αναγνώριση υπαινίσσεται την απουσία της γνώσης. Ένα γείτονας εντελώς διάφανος και ανοιχτός σε μας δεν είναι πια ένα *πρόσωπο{,δεν σχετιζόμαστε πλέον μαζί του σαν σε άλλο πρόσωπο: Η διύποκειμενικότητα βασίζεται πάνω στο γεγονός ότι ο άλλος γίνεται αντιληπτός φαινομενολογικά ως μια « άγνωστη ποσότητα»,ως μια απύθμενη άβυσσος την οποία δεν μπορούμε ποτέ να βυθομετρήσουμε»***
"

η γνώση είναι πάντα σχετική και η απόλυτη γνώση δε συνεπάγεται ταύτιση, γι' αυτό ακόμη κι αν ήξερα το γείτονα πλήρως, πάλι θα μου ήταν ξένος, διαφορετικός δηλαδή από εμένα, ενδεχομένως φίλος ή εχθρός. η α-προσωπία θα υπήρχε, όταν ο γείτονας έχει ταυτιστεί με εμένα, όχι όταν γνωρίζω τι είναι ο γείτονας.

ακόμη και η πλήρης γνώση δεν αποτρέπει τις κινήσεις στη σκακιέρα μιας σχέσης.

ούτε αυτό το ασπάζομαι εντελώς:
"«Καταρχάς υπάρχει ο φαντασιακός άλλος ΄οι άλλοι άνθρωποι «σαν εμένα»,οι συνάνθρωποι μου με τους οποίους εμπλέκομαι σε κατοπτρικές σχέσεις ς ανταγωνισμού, αναγνώρισης και ουτω καθεξής. Εν συνεχεία, υπάρχει ο συμβολικός *μεγάλος Άλλος{ ΄η υφισταμένη ουσία [substance} της κοινωνικής μας ύπαρξης , το απρόσωπο σύνολο κανόνων πού συντονίζουν την συνύπαρξη μας. Τέλος υπάρχει ο Άλλος ως Πραγματικό, το αδύνατο Πράγμα, ο « απάνθρωπος εταίρος» ο «Άλλος » με τον οποίο είναι αδύνατος οποιοσδήποτε συμμετρικός διάλογος πού να διαμεσολαβείται από τη συμβολική τάξη . Και είναι κρίσιμο να αντιληφθούμε ότι αυτές οι τρεις διαστάσεις συνδέονται . "

ο Άλλος ως ουσία είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα με τον φαντασιακό Άλλο: γιατί μόνο λόγω της κοινής ουσίας νομίζουμε ότι "κατά βάθος" μοιάζουμε.
Για τον άλλο ως πράγμα ομολογώ ότι δεν κατάλαβα κάτι. θα μπορούσε να είναι ο Άλλος ως κάτι ξεχωριστό, αποκομμένο από εμάς, μπλεγμένο ενίοτε με μας (τα κοινά ή οι διαφορές επί κοινών ζητημάτων).

ως ουσία (dna ή παρόμοια ψυχικά) μπορεί να είμαστε μη διακεκομένα όντα, ως υποστάσεις όμως είναι φανερό ότι είμαστε ξένοι κόσμοι παρά τα λεπτά ή στερεά γεφύρια-διαμεσολαβήσεις. έτσι, μπορούμε να λέμε και τα δύο, ανάλογα. αλλά τι υπερισχύει είναι το θέμα. και νομίζω υπερισχύει το δεύτερο.

Νοσφεράτος είπε...

Γιαννη
ουτε εγώ τα ασπαζομαι εντελώς
απλώς τα παραθετω ελπίζοντας καποτε εγώ ή καπιος αλλος να σκεφτει λίγο περισσοτερο πανω σ' αυτά...

Παντως νομίζω οτι υπάρχει κατι το ΘΕΤΙΚΟ στο να αποκαλύπτουμε το Αρνητικό στις ανθρωπινες σχεσεις ..

Πολύ πιο θετικο απο το να εμμενουμε στις λογής λογής κοινοτοπές περι αρμονιας κλπ ...
το να αναγνωριζουμε την ριζική ξενοτητα με τους αλλους ή την ξενοτητα στον ιδιο μας τον εαυτό π.χ στο ασυνειδητο ...μπορει ισως να τρομαζει αλλά και βοηθά στην βαθυτερη κατανοηση του εαυτου μας και τν αλλων ...

κατα ταλλα χαιρομαι που χωριζεις τις παραγραφους ..αν και στο τελος παλι μπερδευτηκα λες:''είναι φανερό ότι είμαστε ξένοι κόσμοι παρά τα λεπτά ή στερεά γεφύρια-διαμεσολαβήσεις. έτσι, μπορούμε να λέμε και τα δύο, ανάλογα. αλλά τι υπερισχύει είναι το θέμα. και νομίζω υπερισχύει το δεύτερο.''
Ποιό ειναι το δευτερο;

Γιάννης είπε...

εννοώ ότι το κοινό (dna ή ψυχισμός ή "ανθρωποσύνη") δεν υπερισχύει του ιδιαίτερου της υπόστασης στις καθημερινές σχέσεις. το δεύτερο είναι το ότι είμαστε ξεχωριστοί κόσμοι ο καθένας, που ενώνονται με γεφύρια.

Νοσφεράτος είπε...

ε μαλλον συμφωνουμε ..Καθενας μας εχει μια εντελώς δική του ιδιατεροτητα την ολοδική του αλήθεια ..Και μαλιστα την συνειδητοποιει οταν πια δεν ειναι ανακοινωσιμη. Μαλλον λίγο πριν απο τον θανατο του...
ολα τ'α αλλα δεν ειναι παρα΄ ενα διρκές παιχνιδι απώθησης αυτής της ενδομυχης γνωσης της μοναχικοτητας ...

Απώθηση που μαλλον ειναι αναγκαια
γιατί πως αλλιως θ' αντεχαμε την γνωση ..
και η οπία απώθηση ειναι αυτή που Παραγει τις ανθρωπινες σχεσεις ...
ακομα και τις πιο στενές (ερωτικές ας πουμε )

Τι εχεις να πεις επ' αυτου...

Γιάννης είπε...

Απώθηση που μαλλον ειναι αναγκαια
γιατί πως αλλιως θ' αντεχαμε την γνωση ..
και η οπία απώθηση ειναι αυτή που Παραγει τις ανθρωπινες σχεσεις ...

Αυτό δεν το καταλαβαίνω. για διευκρίνισέ τo.
γιατί η άγνοια καθεαυτή, εσκεμμένη ή μη, της απώθησης, δεν φαίνεται να κάνει τους ανθρώπους να επιζητάν ή να αποστρέφονται την ανθρώπινη σχέση. ή όχι;

Νοσφεράτος είπε...

e xmmm κοιταξε..Μια σκεψη εκανα...
Θελω να πω κατισαν το εξής :

Ας υποθεσουμε οτι συνειδητοπουμε πληρως ολο το Βαρος του εαυτού μας

συνειδητου και ασυνειδητου....

ολη την Ωμη πργαματικότητα της ανθρωπινης μοναξιας και ματαιοτητας ...

το οτι δηλαδή δεν ειμαστε παρα μια τυχαια δροσοσταλιδα υπαρξης χωρις σκοπό και προορισμό και με μονη βεβαιοτητα τον θανατο της
αυτό και μόνο δεν ειναι Αβασταχτο;

Το ξεγελάμε λοιπόν με διαφορους τροπους

Με ιδανικά , ιδεολογιες , αξιες
και την ρουτινα(να παω στη δουλεια , να παρκαρω , να παραπονεθώ στον προισταμενο

να διασκεδασω ,να κανωω λεφτα κλπ

η -ακομα πιο υπουλο ξεγελασμα του εαυτου μας -

με τον ερωτα κλπ ...

Και -πιθανον - αυτό να το κανουμε Μισοσυνειδητά ..τρεμοντας για τη στιγμή που θα μεινουμε μονοι με τον εαυτό μας χωρις παρωπίδες και με πλήρη συνειδηση ....

κατι τετοιο

(μπορει και να μην ισχυει ..ξερω κιεγώ ;)

Γιάννης είπε...

χμ,,
η συνειδητοποίηση αυτή, δεν ξέρω αν μπορεί να ισχύει, όχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά γιατί, όπως υπέθεσα στο μοντέλο που έκανα παραπάνω, ότι πάντα υπάρχουν "γέφυρες" μεταξύ των ανθρώπων, οι οποίες είναι βέβαια θετικές ή αρνητικές (να μοιραστούμε το λιγοστό νερό στην έρημο), αλλά πάντα υπάρχει κάτι που αναγκαστικά αποκλείει την μοναξιά ή το ναμείνουμε μόνοι με τον εαυτό μας. το τελευταίο συμβαίνει μεν, αλλά για κάποιες στιγμές (ή όταν έχουμε π.χ. κανέναν σύμμαχο ώρες-ώρες). επειδή γινόμαστε αυτό που είμαστε κοινωνικώς, ακόμη και η υλική μοναξιά δεν συνεπάγεται την συνειδητοποίηση της πνευματικής μοναξιάς, τη συνείδηση ότι είμαστε μόνοι, ξεχωριστός κόσμος.

Νοσφεράτος είπε...

''αλλά πάντα υπάρχει κάτι που αναγκαστικά αποκλείει την μοναξιά ή το ναμείνουμε μόνοι με τον εαυτό μας''

Ε ναι Γιαννη ακριβώς αυτό θελω να πώ κι εγώ ..Ο πολιτισμός , οι σχεσεις η οτι αλλο κοινωνικο δομουνται πανω στην απώθηση της Μοναξιας (ή οποια ειναι και το πιο επικινδυνο για καθε ειδους κοινωνική δομή..)

Και ισως -ισως λεω - αυτο να εννοουσε ο Λακαν λεγοντας ''Η Φαντασιωση ειναι η σκηνοθεσια του Πραγματικου''

Η (κοινωνική ) Πραγματικοτητα ειναι σκηνοθετημενη
ακριβώς για να αποφυγουμε-απωθησουμε το Πραγματικό

(την Μοναξια και την Γευση ή προγευση του Θανατου που τη συνοδευει )

Γιάννης είπε...

μμ
είναι άλλο να λέμε ότι ο πολιτισμός αυτό επιδιώκει, την απόκρυψη-απάλειψη της μοναξιάς, και άλλο ότι (ανεξάρτητα του αν το επιδιώκει ο πολιτισμός ή εμείς), επειδή είμαστε κοινωνικά όντα, δεν μπορούμε να είμαστε μοναχικοί, δεν μπορούμε (ακόμη κι αν θέλουμε) να φανταστούμε μια τέτοια κατάσταση. ακόμη κι οι ερημίτες στην έρημο, πάντα αναλογίζονταν πχ το θεό ή τους ανθρώπους

Νοσφεράτος είπε...

''και άλλο ότι (ανεξάρτητα του αν το επιδιώκει ο πολιτισμός ή εμείς), επειδή είμαστε κοινωνικά όντα, δεν μπορούμε να είμαστε μοναχικοί,''

Αυτό σωστο μου φαινεται .. Σωστη διακριση..

''ακόμη κι οι ερημίτες στην έρημο, πάντα αναλογίζονταν πχ το θεό ή τους ανθρώπους''

Δεν ξερω .Παντως σχετιζεται αυτό που λές για τους ερημιτες με αυτό που εχω ποσταρει παραπάνω για τον εαυτό στους Αρχαιους και στον Χριστιανισμό .Δες πιο πάνω ..

Τωρα .. Αυτό που λεω εγώ -μιας και το σχετιζεις με τους ερημιτες -
ο τρομος που συνοδευει την απολυτη μοναξια ειναι μαλλον πιο κόντα στην Ακηδια ...
Νομιζω ηταν ο Σιναιτης που θεωρουσε την Ακηδια (το να αδιαφοερεις γαι τα καθηκοντα σου ως προς τον θεο να μη σε νιαζει ) ως βαρυτατο αμαρτημα ..θα το δω εν καιρό.


Γιαυτό και οι Χριστιανοι ερημιτες
φροντιζαν να εχουν ενα καθημερινο καθηκοντολογιο - απο προσευχη μεχρι συγκεκριμμενες εργασιες - για να μην περιπεσουν στην Ακηδια .
- Οι Αφοι Ταβιανι εχουν γυρισει μια ταινια : Το Σαν Μικελε αν θυμαμαι καλά ..οπου δειχνουνεναν ιταλο Αναρχικο φυλακισμένο για χρονια στην απολυτη απομόνωση ..Φροντιζε να συνομιλει Φανταστικά με τους συντροφους του . Ομως μια συγκεκριμμενη ωρα - το απογευμα - τον επιανε ο τρομος .
Γιατί ανακαλουσε ενα παιδικό τραυμα : Οταν ηταν 6 ετών τον ειχαν κλεισει οι γονεις του για μια ωρα στο υπογειο . Μονο του .

Γιάννης είπε...

"ο τρομος που συνοδευει την απολυτη μοναξια ειναι μαλλον πιο κόντα στην Ακηδια ..."

εδώ είναι το παράξενο: ενώ μια απόλυτη μοναξιά είναι αδύνατη στην πραγματικότητα, την φανταζόμαστε ως ενδεχόμενο στην πραγματική ζωή μας και φρίττουμε (εδώ φρίττουμε με την ιδέα απλώς να απομονωθούμε από συγκεκριμένους ανθρώπους, πόσο μάλλον με την ιδέα της τέλειας απομόνωσης). φοβόμαστε κάτι που δεν υπάρχει;
διότι, αλλιώς, καταστάσεις απόλυτης μοναξιάς μπορούν να γίνουν νοητές μόνο π.χ. η ιδέα μιας αιώνιας κόλασης-μοναξιας ή η ιδέα που έχει ο 6χρονος που λές, τον οποίο κλείδωσαν μια φορά στο υπόγειο και, εκεί, φαντάστηκε-"βίωσε" την απόλυτη μοναξιά-απομόνωση.

άσχετο: μπαίνουν όλα τα ποστ σε μια σελίδα και ώσπου να ανοίξει (έχω ευρυζωνική συνδεση) κάνει χρόνια, αλλά και δυσκολεύομαι να βρω ένα ποστ που μπορεί να είναι λίγο πιο κάτω

Νοσφεράτος είπε...

Γιαννη Το τελευταιο σου σχολιο ειναι εκπληκτικό. Αν εχω την αδεια σου καποια στιγμή θα το βαλω στο Ποστ...
..Για τά τεχνικά με συγχωρεις αλλά δεν ξερω πως να το λύσω ..Απο Σεπτεμβρη ελπίζω να βρω κανέναν που να ξερει και να με βοηθησει .Ξερεις οτι αυτοσχεδιαζω.

Γιάννης είπε...

εννοείται, αν θες, βάλ'το.

νομίζω ότι ο φόβος της σχετικής μοναξιάς-απομόνωσης έχει ώς ένα βαθμό (όχι πάντα μικρό) τις ρίζες στη σκέψη ότι είναι, η σχετική μοναξιά, προάγγελος της απόλυτης. σα να λέμε, φοβάμαι την αρρώστια επειδή φοβάμαι το θάνατο

Ιορδανίδου Όλγα είπε...

Με γέμισες προβληματισμούς Κυριακάτικα.Το παράξενο είναι ότι μου άρεσε.Σημείωσα και κάποια άγνωστα κείμενα για μελλοντική ανάγνωση..Καλημέρα

Νοσφεράτος είπε...

Carpe diem
Καλως ορισες

Ανώνυμος είπε...

Ασχετο αλλά ... σχετικό:

...Η θετικότητα ισοδυναμεί μ' αυτή την, έξωθεν επιβεβλημένη, ευφορική διέγερση του πολίτη ο οποίος, ασκώντας κάθε δυνατή πίεση στον εξαπατούμενο εαυτό του, διοχετεύει το αρνητικό που αναδύεται στην ψυχική του σκηνή (θυμό, απογοήτευση, αγανάκτηση, λύπη, απελπισία, πλήξη κτλ.) σε μια τάχα ευπρόσδεκτη ανάδραση (ευγένεια, πειθαρχία, «πολιτισμένους» τρόπους, σεβασμό στους κανόνες, «δημιουργικότητα», ενδιαφέρον για βιοαθλητικές ρυθμίσεις του σώματος, «χαρούμενο» ντεκόρ, σχολαστική τήρηση του politically correct...), ώστε να προωθείται η ευόδωση ενός «θετικού» στρατηγικού αποτελέσματος, ανεξαρτήτως του εάν το αντίτιμο είναι η καθολική συναισθηματική χρεοκοπία...

http://www.enet.gr/online/online_text/c=113,id=7644060

κι ένας αντίλογος:
http://www.ndimou.gr/newsarticle_gr.asp?news_id=93

ΦΩΤΕΙΝΗ είπε...

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟ ΤΟ ΝΕΟ ΕΤΟΣ

Νοσφεράτος είπε...

xronia polla
φωτεινη

ο δείμος του πολίτη είπε...

Εξαιρετική ανάρτηση. Πολύ ωραία αποσπάσματα.

Η Δόξα των σιδηροδρόμων TONY JUDT

 TONY JUDT Η ΔΟΞΑ ΤΩΝ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΩΣΤΟΥΛΑ ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗ ΕΠΙΜΕΤΡΟ ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΑΘΗΝΑ 2013 ...