Θανος Λίποβατς Δοκίμιο για την Γνώση και τον Γνωστικισμό, Πόλις 2006
Μελέτη
Ο Θεός του κόσμου είναι νεκρός
Οι γνωστικοί της Υστερης αρχαιότητας
MICHA BRUMLIKΟι γνωστικοίΜΤΦΡ.: ΜΑΙΡΗ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ«ΝΗΣΟΣ», ΣΕΛ. 444, ΕΥΡΩ 22Αυτό που στην ύστερη αρχαιότητα θεωρήθηκε από τους γνωστικούς διανοούμενους μία συγκλονιστική ανακάλυψη, ήταν το ότι έπαψαν να βιώνουν τον κόσμο της φύσης και του πολιτισμού ως κάτι που είναι στην ολότητά του «θεϊκό» και «αρμονικό». Εδώ ενδιαφέρει το γιατί τα άτομα μέσα στο πλαίσιο ορισμένων κοινωνικών στρωμάτων έγιναν δεκτικά σε τέτοια βιώματα και στάσεις, το πώς το βίωσαν αυτό και το τι συνέπειες είχε για τα άτομα και τον πολιτισμό. Ορισμένα άτομα συνειδητοποίησαν τότε ότι ζουν κάτω από έναν «δαιμονικό» ουρανό, που δεν κατοικείται από τους θεούς, ότι είναι εγκαταλειμμένα στο έλεός του, ότι είναι μεν ανώτερά του εξαιτίας της ευγένειας της ψυχικής τους προέλευσης, αλλά ότι δεν αποτελούν πλέον μέρος ενός αρμονικού Ολου, αλλά ότι έχουν καταλήξει να είναι φυλακισμένα μέσα σ' ένα «σύστημα», δίχως δυνατότητα διαφυγής.1Οι γνωστικοί ανακάλυψαν ότι η εξουσία του «κακού κόσμου» προεκτείνεται και ενδοψυχικά: τα υποκείμενα είναι ασυνείδητα εκτελεστές των προσταγών του «συστήματος». Ετσι θεωρούσαν ότι μόνον η μύηση σε μια ιδιαίτερη «Γνώση» θα τους έδινε το μέσον ν' απελευθερωθούν από το «κακό σύστημα». Οι γνωστικοί διέφεραν εδώ ριζικά από τους στωικούς, οι οποίοι υποστήριζαν ότι η σωτηριακή σοφία έγκειται στη συνειδητή υποταγή του ατόμου στο (ακόμα αρμονικό) Ολον του κόσμου. Οι γνωστικοί αντιθέτως υποστήριζαν ότι η «αλλοτρίωση» του «αυθεντικού εαυτού» μέσα στον κόσμο αυτό πρέπει πρώτα να οδηγήσει σε ακραίες καταστάσεις, να βιωθεί τραυματικά ώς τις τελευταίες συνέπειές της, για να επέλθει στη συνέχεια η λύτρωση του «αυθεντικού εαυτού».2Ομως η απόρριψη κάθε νόμου, ακόμα και του θεμελιακού, δίκαιου νόμου, τους οδήγησε τότε σε μηδενιστικά ηθικά συμπεράσματα, στον γνωστικό ακοσμισμό, στην απάρνηση κάθε νόμιμης και κοινωνικής υποχρέωσης, στην απόσυρση από τα κοινά. Οι γνωστικοί θεωρούσαν ότι ο «θεός του κόσμου είναι νεκρός»: ότι δηλαδή ο «καλός θεός» είναι άγνωστος, ανήμπορος και κρυμμένος, ενώ ο «κακός θεός» είναι ο «κύριος του κόσμου τούτου».Για τους γνωστικούς της ύστερης αρχαιότητας, σε αντίθεση με τον κόσμο των πλατωνικών ιδεών ή με τον ιουδαϊκό Θεό, δημιουργό του κόσμου, η υπερβατικότητα του Θεού που γύρευαν, σήμαινε την άρνηση και την περιφρόνηση του κόσμου, εφόσον ο «άγνωστος θεός» ήταν πιο πολύ κοντά στο μηδέν παρά στο είναι. Αυτό, γιατί δεν είχε καμία δυνατότητα ν' απαιτήσει και να εγγυηθεί την πραγματοποίηση του δίκαιου Νόμου μέσα στον κόσμο.Ο κρυμμένος Θεός είναι εδώ μια μηδενιστική σύλληψη. Για τους γνωστικούς, ο «πνευματικός», «αυθεντικός» άνθρωπος έχει πλήρη ελευθερία απέναντι στα πάντα. Απορρίπτοντας κάθε θετικά διατυπωμένη υποχρέωση και αξία, οδηγήθηκαν στην περιφρόνηση κάθε ηθικού κανόνα: η ελευθερία έγκειτο έτσι στην κατάχρηση ή στη μη χρήση του φυσικού ή του ηθικού Νόμου. Αυτή η απόλυτα υποκειμενική στάση του ατόμου περιφρονεί κάθε στοιχείο αντικειμενικότητας. Η γνωστική, ακοσμική «πνευματικότητα» είναι έτσι μηδενιστική και απορρίπτει κάθε ορθολογική, κριτική, πρακτική παρέμβαση στα πράγματα με στόχο τη βελτίωσή τους.3³Στον 20ό αιώνα η υπαρξιστική ελευθερία ορίστηκε από τον Sartre ως το ότι ο «άνθρωπος είναι καταδικασμένος στην ελευθερία» εμπρός στον «θάνατο του Θεού», και ότι έτσι το «παν είναι επιτρεπτόν4». Πρόκειται όμως για μια απελπισμένη ελευθερία, δίχως προσανατολισμό, πίσω από την οποία κρύβεται το άγχος της μοναχικής, τραγικής ύπαρξης απέναντι στη ζωή και στον κόσμο.Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα στις διεισδυτικές, υπαρξιακές αναλύσεις του πρώτου Heidegger, στο «Είναι και Χρόνος», το 1927. Σ' αυτή τη φράση ο Heidegger υπήρξε ένας ακτιβιστής γνωστικός. Αργότερα, μετά τη «στροφή» της δεκαετίας του 1930 και την ανακάλυψη της υπαρξιακής σημασίας της γλώσσας και του Πράγματος, οδηγήθηκε σε μια ήπια μορφή γνωστικού ησυχασμού της εμένειας, που απορρίπτει την υπερβατικότητα του μονοθεϊστικού Θεού. Στην πρώτη περίοδο όμως είναι έντονα τα στοιχεία και το λεξιλόγιο της Γνώσης απέναντι στην ύπαρξη και τη χρονικότητα. Το «αυθεντικό» παρόν συρρικνώνεται εδώ σε μια μηδενικής διάρκειας τυπική, φορμαλιστική (ντεσιζιονιστική) «αποφασιστικότητα», δίχως ενδοκόσμιο στόχο και υπευθυνότητα.5Η «διασκέδαση», η κυριαρχία του εφημέρου και η απώθηση της πνευματικότητας είναι ακριβώς ο μηδενισμός της ύστερης νεωτερικότητας, τον οποίον ο Heidegger ανέλυσε με βαθύτητα. Η κριτική που μπορεί ν' ασκηθεί σ' αυτόν έγκειται στο ότι, όντας ο ίδιος γνωστικός, αντέταξε στον «μηδενισμό της μάζας» (κυριαρχία της ισοπέδωσης και της έκπτωσης των αξιών, της μνησικακίας κ.τ.λ. - Nietzsche), τον «εξευγενισμένο» υπαρξιστικό μηδενισμό των διανοουμένων (όπως και ο Sartre).Ετσι το ερώτημα που τίθεται εδώ, παραπέμπει στο τι «λείπει» σ' αυτή την ακραία υποκειμενική στάση, στην οποία θα έδινε διάρκεια και πυκνότητα το παρόν. Αυτό που ακριβώς λείπει είναι η «έλλειψη», η παραίτηση από τη φαντασιακή απαίτηση των «ξεχαρβαλωμένων» υποκειμένων (ανεξαρτήτως πολιτικής πεποίθησης, ξεχνώντας ότι όλα είναι πεπερασμένα) και ότι η έλλειψη συνέπειας της γλώσσας εγγράφεται μέσα στα πράγματα που μόνον έτσι γίνονται επιθυμητά. Λείπει έτσι η «ελλιπής» παρουσία των πραγμάτων και των αντικειμένων, που εγγυάται την αντικειμενικότητα της ύπαρξης: πριν απ' όλα έγκειται για το ίδιο το ομιλούν σώμα του υποκειμένου και του Αλλου, των οποίων την -πάντα διαταραγμένη- σχέση αναλύει η ψυχανάλυση.Ο Micha Brumlik, καθηγητής στο Τμήμα Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης και γνωστός συγγραφέας βιβλίων που αναφέρονται στη γενεαλογία του νεωτερικού υποκειμένου, στο βιβλίο του: «Οι γνωστικοί», (εκδ. «Νήσος», Αθήνα, 2006) διαπραγματεύεται ακριβώς το όνειρο της αυτολύτρωσης του ανθρώπου και τις συνέπειές του μέσα στην Ιστορία. Επιτυγχάνει να εισαγάγει τον αναγνώστη στο νεφέλωμα των εικόνων και των μύθων του γνωστικισμού, τόσο στην εποχή της Υστερης αρχαιότητας και του Μεσαίωνα όσο και της Νεωτερικότητας και του 20ού αιώνα.Σημαντικό είναι εδώ ότι δεν περιορίζεται μόνο στην ανάλυση των θρησκευτικών και θεολογικών διαστάσεων του φαινομένου. Στηριζόμενος στο κλασικό έργο του Hans Jonas για την αρχαία μυστική Γνώση (1934) καθώς και άλλων συγγραφέων, δείχνει το υπαρξιακό υπόβαθρο μιας ιδιαίτερης στάσης του υποκειμένου απέναντι στον εαυτό, στην κοινωνία, στη φύση και στον Θεό, κάτι που αναπαράγεται κάτω από διάφορες μορφές και σε άλλα ιστορικά πλαίσια. Με αυτόν τον τρόπο καταδεικνύει τις γνωστικές καταβολές των ολοκληρωτικών ιδεολογιών (πολιτικών μεσσιανισμών) του 20ού αιώνα, καθώς και των ιδεολογιών στον χώρο της φιλοσοφίας και της τέχνης. 6ΘΑΝΟΣ ΛΙΠΟΒΑΤΣ1 Η. Jonas, «Gnosis, Existentialismus, Nihilismus», στο «Zwischen Nichts und Ewigkeit», Gottingen, 1963, σ. 13. L. Goldmann, «Le Dieu cache», Paris, 2005.2 Η. Jonas, ό.π.3 Η. Jonas, ό.π.σ. 18, 194 J. Ρ. Sartre, «L' existentialisme est un humanisme», Paris, 1990, σ. 33 κ.ε.5 Ο.π.σ. 226 Μ. Πάγκαλος, «Ο γνωστικός σπινθήρας του ολοκληρωτισμού» στο Υπόμνημα 4, Αθήνα, Ιούνιος 2006. Θ. Λίποβατς, «Δοκίμιο για τη Γνώση και τον γνωστικισμό», Εκδ. «Πόλις», Αθήνα 2006. Το έργο αυτό αποτελεί μια εισαγωγή στο βιβλίο του Μ. Brumlik.
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 02/02/2007
Micha Brumlik Oι Γνωστικοί Το Όνειρο της Αυτολύτρωσης του Ανθρώπου
Micha Brumlik Oι Γνωστικοί Το Όνειρο της Αυτολύτρωσης του Ανθρώπου Μετάφραση: Μαίρη Ευσταθίου Επιμέλεια: Θάνος Λίποβατς
'' Το αναστοχαστικό υποκείμενο της νεωτερικότητας, από τον 16ο αιώνα κι έπειτα, αποτελεί την ολοκλήρωση εκείνης της διαδικασίας υποκειμενοποίησης και εξατομίκευσης που άρχισε με τον Χριστιανισμό και τον μεγάλο εχθρό του, τον Γνωστικισμό, στους πρώτους αιώνες μετά Χριστόν, στην ύστερη Αρχαιότητα.
Η ριζική, τελική αλλοτρίωση και ο χωρισμός του ανθρώπου από τη φύση και τον Θεό κατά τη νεωτερικότητα οδήγησε, έκτοτε και μέχρι σήμερα, σε νέες μορφές Γνώσης, μηδενισμού και αθεϊσμού. Η δυσκολία ως προς την ορθή κατανόηση και την αντιμετώπιση της ύπαρξης του κακού μέσα στον κόσμο μπόρεσε να οδηγήσει τις λυτρωτικές μονοθεϊστικές θρησκείες είτε σε μια φυγόκοσμη, μυστική στάση είτε σε μια επαναστατική ριζικότητα και βία, μέσα από την απελπισμένη απόρριψη του κριτικού ορθού λόγου και του ηθικού νόμου, καθώς και της πίστης στον έναν Θεό.
Το βιβλίο του Micha Brumlik Οι Γνωστικοί – Το Όνειρο της Αυτολύτρωσης του Ανθρώπου, σε μετάφραση της Μαίρης Ευσταθίου και επιμέλεια του Θάνου Λίποβατς, είναι μια λαμπρή εισαγωγή σε ένα βασικό θέμα της γενεαλογίας της πολιτικής και της υπαρξιακής φιλοσοφίας, της θεολογίας και της τέχνης στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, από την ύστερη Αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Με την έκδοσή του ευχόμαστε να καλύψουμε ένα μεγάλο κενό στην ελληνική βιβλιογραφία. ''
απο :ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΗΣΟΣ - ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ
wap.enet.gr
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Επισκεφθείτε το νέο enet.gr
· Συνεχής 24ωρη ενημέρωση
· Όλη η ύλη της εφημερίδας
Μαρκ Μαζάουερ
Η λειτουργία της μνήμης πέρα από την εθνική καθαρότητα
«Ενορχηστρώνω τις φωνές από το παρελθόν»
Φαντάσματα και διδάγματα
Το παρελθόν εικονογραφημένο με την αμεσότητα του «τώρα»
Διήγημα
Αντικατοπτρισμοί στην έρημο της πραγματικότητας
Μυθιστόρημα
Το απελευθερωτικό πνεύμα της ανατροπής
Aστυνομικό μυθιστόρημα
Καταστατικοί φόβοι
Αρχαία Γραμματεία
Η μέθοδος της τυφλόμυγας
Σελίδες του Κόσμου
Ενα βιβλίο - ωρολογιακή βόμβα
Κοιτάξτε τους...
Ημερολόγια
Διάλογος
Για τον Τζέιμς Τζόις και τον λογοτεχνικό κανόνα
Πολιτική θεωρία
Πρωτοτυπία και επικαιρότητα ενός ορκισμένου μαρξιστή
Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία
Οι ηγετικές μορφές του Ισλαμισμού
Μελέτη
Ο Θεός του κόσμου είναι νεκρός
Μαρτυρία
Εβαλα τον πόνο στη ζωή μου
Λακαν και στάδιο Καθρέφτη
Ο Λακάν έχει αναλύσει διεξοδικά τη σημασία του σταδίου του Καθρέφτη’’ και του Φαντασιακου στον ψυχισμό του κάθε Υποκειμένου, Η κριτική που άσκησε αρχικά ο Λακνα στην καθήλωση του υποκείμενου στην ωραία , ναρκισσιστική εικόνα του εαυτού και του αλλού ως του σωσία , αποτελεί το πρώτο ,αναγκαίο στάδιο για την ανάπτυξη του ψυχισμού (εικόνα ‘’ δεν σημαίνει εδώ μόνον την εξωτερική ,ορατή εικόνα , αλλά κυρίως την συμβολοποιημένη , εσωτερική , αόρατη εικόνα του εαυτού και του άλλου)….
Ο Λακάν δεν σταμάτησε εδώ: σε ένα δεύτερο , ύστερο εξίσου αναγκαίο σταδιο,τονίζει ότι η απελευθέρωση του υποκειμένου από την σαγήνη της εικόνας απαιτεί στη συνεχεία ,όχι την ‘’αναστήλωση’’ της ωραίας εικόνας , αλλά τη συνεχή ‘’αποδόμηση ‘’ της , απαιτεί δηλαδή την αποδοχή της ωραίας εικόνας η οποία όμως συνοδεύεται διαρκώς από τη συνείδηση του υποκειμένου ότι πρόκειται για μια ‘’εικόνα’’ και όχι για ένα αντικείμενο –φετίχ . Πρόκειται επομένως για μια εικόνα στην οποία εγγράφονται ‘’ αόρατα ‘’ αλλά αποτελεσματικά , η έλλειψη , η απουσία και η διαφορά,που την κάνουν να μην είναι ‘’τέλεια ‘’ και ‘’ωραία ‘’ Η σημασία της εικόνας –με –την απουσία έχει έτσι τόσο αισθητική όσο και ηθική σημασία . Αυτό γιατί η απουσία και η έλλειψη είναι το χαρακτηριστικό του πνεύματος : Ο άνθρωπος είναι εκείνο το ον,το οποίο ομιλεί, δηλαδή ονομάζει τα απόντα πράγματα . Αλλά συγχρόνως γυρεύει μια φαντασιακή πληρότητα που του δίνει την ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας . Η αποδοχή της έλλειψης και της περατότητας του είναι τότε η ικανότητα μετουσίωσης και υπέρβασης του ναρκισσισμού εκ μέρους του υποκειμένου. Η ωραία ‘’πλήρης ‘’ εικόνα γοητεύει το τελευταίο και το παρασύρει κατ ‘ αρχήν στην αυταπάτη της φαντασιακής πληρότητας . Αν όμως η εικόνα εκλείψει τελείως τότε ασυνείδητα δημιουργείται στη θέση της ένα συμβολικό κενό, μια τρυπά , η οποία γεμίζει με τις πλέον ακραίες , εφιαλτικές φαντασιώσεις βίαιης αυτοκαταστροφικής απόλαυσης και παραλογισμού. (Θανος Λίποβατς Δοκίμιο για την Γνώση και τον Γνωστικισμό, Πόλις 2006 σ 13- 14)
Η Βιβλική σκέψη , αντίθετα , έχει ένα διαφωτιστικό χαρακτήρα ‘ στον βαθμό που τονίζει την μοναδικότητα του θεού ως δημιουργού , νομοθέτη λυτρωτή και κριτή, οδηγεί στην αποδυνάμωση της φαντασιακής καθήλωσης των υποκειμένων στο κάθε τι εμπειρικά΄ και παραδοσιακά κατεστημένο . Η απόρριψη των φετίχ με κριτικό τρόπο ανοίγει έτσι τον δρόμο προς την θετική δημιουργική ελευθέρια των υποκειμένων . Η φύση απεκδύεται τον ιερό της χαρακτήρα , και ο άνθρωπος την υποδέχεται από τον θεό ως μια δομικά καλή πλάση, την οποία μπορεί να ερευνά και να χρησιμοποιεί με δημιουργικό τρόπο , δίχως όμως να την καταστρέφει και να την περιφρονεί . Και αυτό γιατί η φύση είναι ένα δωρον και όχι ένα δεδομένο ‘’(σς14-15)
Ιστορια
Από την άλλη ,ο μονοθεϊσμός συνεπάγεται την συγκεκριμένη καθολικότητα της έννοιας της δικαιοσύνης στην ιστορία , ως ένα προταγμα για τα υποκείμενα , το οποίο πρέπει να πραγματοποιηθεί τυπικά και πραγματικά στην εσχατολογική ιστορία . (σ 15)
Στην εποχή των ΒογομίλωνΑΝΤΟΝ ΝΤΟΝΤΣΕΦ Ο περιπλανώμενος ιππότης του ιερού βιβλίου ΜΤΦΡ.: ΠΑΝΟΣ ΣΤΑΘΟΓΙΑΝΝΗΣ «ΚΕΔΡΟΣ», ΣΕΛ. 328αποσπασμα
''αυτό το τελευταίο είδος γραφής ανήκει και το σπουδαίο μυθιστόρημα του σύγχρονου Βούλγαρου συγγραφέα Αντον Ντόντσεφ, που επικεντρώνει τον προβληματισμό του ιστορικά στην περίοδο που άνθησε η αίρεση των Βογομίλων, η οποία εμφανίζεται στη Βουλγαρία και στους Σλάβους γενικότερα της Βαλκανικής Χερσονήσου γύρω στο 10ο αιώνα.
Βάση της αίρεσης, η άρνηση της Αγίας Τριάδας, της Θείας Γέννησης και της ανθρώπινης φύσης του Χριστού. Ως εκ τούτου απορρίπτει και την Εκκλησία στο σύνολό της, την απεικόνιση του Θείου και την οποιαδήποτε μορφή εξωτερικής λατρείας.
Η δημιουργία του κόσμου, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, σύμφωνα πάντα με το δόγμα της αίρεσης, είναι έργο του Διαβόλου, που είναι γιος του Θεού, ενώ το Αγιο Πνεύμα - Ψυχή είναι το δώρο του Χριστού, του δεύτερου γιου του Θεού και αδερφού του Σατανά, προς τον άνθρωπο από συμπόνια προς το ατελές δημιούργημα. (Η αίρεση δεν διευκρινίζει τίνι τρόπω έγινε η τεκνοποίηση των δύο αδελφών.)
Κατά τον 11ο αιώνα η αίρεση διαδίδεται και στο Βυζάντιο, γνωρίζει εντυπωσιακή άνθηση στην περίοδο του Δεύτερου Βουλγαρικού Κράτους, καταδικάζεται τελικά στη Σύνοδο του Τιρνάβου (1211) και έκτοτε σταδιακά παρακμάζει.
Το μυθιστόρημα του Α.Ν. εστιάζει το ενδιαφέρον του στις λυσσαλέες προσπάθειες καταπολέμησης της αίρεσης, τους διωγμούς εναντίον της και τις επιπτώσεις των εν λόγω πρακτικών πάνω στον ανθρώπινο παράγοντα.
Κέντρο βάρους της μυθολογίας του Το Μυστικό Βιβλίο των Βογομίλων, το αποκαλούμενο και Πέμπτο Ευαγγέλιο, που γράφτηκε, σύμφωνα με την παράδοση, από τον ίδιο τον Αγιο Ιωάννη, τον αγαπημένο μαθητή του Ιησού, και περιέχει τις απαντήσεις που του δόθηκαν από τον Κύριο σε ερωτήσεις που του απηύθυνε.
Εκτός από το προαναφερθέν υλικό που πάνω του στηρίχτηκε το δόγμα της αίρεσης, εμπεριέχει και ένα πλήθος «επαναστατικών» απόψεων, όπως: «ο ιερωμένος είναι ένας απλός θνητός», «η Εκκλησία δεν πρέπει να εμπλέκεται στις υποθέσεις των επίγειων βασιλείων», «οι φτωχοί δεν πρέπει να υποτάσσονται στη θέληση των κυρίων τους» κ.ά.
Γνωρίζοντας την άκρως επικίνδυνη ανατρεπτικότητά του που μπορεί να υπονομεύσει τα θεμέλια της Εκκλησίας, καθώς και την επίδρασή του πάνω στον «αφελή» λαό, η Παπική Εκκλησία αποφασίζει να το εξαφανίσει.
Εκτελεστής του «θεάρεστου» έργου ο φιλοχρήματος και αδίστακτος ιππότης Ανρί ντε Βενταντόρν που με τις ευλογίες του προκαθήμενου της Εκκλησίας έχει το ελεύθερο να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα προκειμένου να επιτύχει το σκοπό του. Αλλά οι διαδικασίες εκτέλεσης της αποστολής θα του αποκαλύψουν όχι μόνο τη βαθύτερη ουσία της αίρεσης, αλλά και τον «άλλο», τον αληθινό εαυτό του και, βέβαια, το απεχθέστατο πρόσωπο της εποχής. Η αυτογνωσία θα τον οδηγήσει και στη μεγαλειώδη, υπαρξιακή πράξη της ζωής του.
Η άγνωστη βουλγαρική λογοτεχνία
Στην εποχή των Βογομίλων
ΑΝΤΟΝ ΝΤΟΝΤΣΕΦ Ο περιπλανώμενος ιππότης του ιερού βιβλίου ΜΤΦΡ.: ΠΑΝΟΣ ΣΤΑΘΟΓΙΑΝΝΗΣ «ΚΕΔΡΟΣ», ΣΕΛ. 328Γνωρίζουμε ελάχιστα ή σχεδόν τίποτε για τη βουλγαρική λογοτεχνία, παρ' όλο που βρίσκεται δίπλα μας, κι ας είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, πλούσια και πολυφωνική και ίσως μία από τις πλέον βαθύτερες απεικονίσεις της σλαβικής ψυχοσύνθεσης. Μέσα από μια ποικιλία μύθων των οποίων το θέμα έχει αντληθεί, στην κυριολεξία, από τα σπλάχνα αυτού του σκληροτράχηλου λαού, προβάλλει όχι μόνο το εξωτερικό αλλά και το εσωτερικό σχεδιασμένο με αδρές αλλά και ποιητικές γραμμές τοπίο του, ένα τοπίο πληγωμένο και σημαδεμένο από τις ακατάβλητες προσπάθειές του στο πέρασμα του χρόνου να ορθοποδήσει και να αποκτήσει εθνική συνείδηση και ταυτότητα. Αλλοτε με σκληρούς κι άλλοτε με τρυφερούς τόνους ο Βούλγαρος λογοτέχνης ακούει, μπορεί να πει κανείς, την ανάσα και τη φωνή της γης του και τη μετουσιώνει σε ποίηση, μυθιστόρημα, διήγημα, θεατρικό έργο. Η σημασία αυτής της φωνής για τον αποδέκτη της έγκειται στο γεγονός ότι κάτω από την τοπική ιδιομορφία της ανιχνεύει κανείς τον παλμό του δικού του ήχου και γενικότερα την κραυγή, θα έλεγα, του πάσχοντος ανθρώπου που είναι παντού ίδιος ανεξαρτήτως εθνολογικών χαρακτηριστικών.Η βουλγαρική λογοτεχνία θεωρείται η πρώτη σλαβική εθνική λογοτεχνία. Τα πρώτα της δείγματα, ωστόσο, δεν είναι πρωτότυπα, αφού πρόκειται για μεταφράσεις ή διασκευές έργων της ελληνικής χριστιανικής λογοτεχνίας. Ανθησή της, με αυθεντικότερη φωνή, παρατηρείται κατά την περίοδο της δεύτερης βουλγαρικής αυτοκρατορίας (1185-1393), απηχώντας το πνεύμα ενός μυστικιστικού κινήματος προερχόμενο από την Ελλάδα. Στα μέσα του 19ου αιώνα εμφανίζονται και τα πρώτα σημαντικά έργα της λογοτεχνίας αυτής· σχετίζονται με τις προσπάθειες απελευθέρωσης του βουλγαρικού λαού από τον τουρκικό ζυγό, γι' αυτό και εκφράζουν την επαναστατική του διάθεση και το φλογερό του πατριωτισμό. Μετά την απελευθέρωση (1878), η βουλγαρική λογοτεχνία αποκτά έναν πιο προσωπικό χαρακτήρα και μια πνοή ανανέωσης και πρωτοπορίας. Ο πομπώδης εθνικός τόνος και γενικά τα παραδοσιακά στερεότυπα παραμερίζονται και δίνεται έμφαση στην ψυχολογική προσέγγιση του ανθρώπου. Ηρωας τώρα ανδεικνύεται όχι τόσο ο στρατιώτης, αλλά ο άνθρωπος των καθημερινών προβλημάτων. Στο τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου η βουλγαρική λογοτεχνία ανακαλύπτει την αγνότητα του αγροτικού τρόπου ζωής. Η πόλη, ως έκφραση της αστικής τάξης που υπαγορεύει ένα συντηρητικό μοντέλο ζωής, δέχεται αυστηρή έως και σκληρή κριτική. Μια τάση της επιστροφής στο ένδοξο παρελθόν ενέχει τη σημασία της φυγής από ένα γκρίζο παρόν του οποίου η πραγματικότητα έχει διαψεύσει τις ελπίδες για ένα καλύτερο μέλλον. Η Σοβιετική Επανάσταση επηρεάζει, όπως είναι επόμενο, τη λογοτεχνία του έθνους η οποία βρίσκει στο σοσιαλιστικό ιδεώδες τη λύση όλων των αδιεξόδων που αντιμετωπίζει ο πολίτης. Η εγκαθίδρυση του καθεστώτος επιβάλλει μια νέα στρατευμένη λογοτεχνία που εκφράζει αυστηρότατα τη δογματική του κόμματος. Ενα πιο ανεξάρτητο πνεύμα αναδύεται από το ιστορικό μυθιστόρημα της περιόδου που η λίγο-πολύ μυθική θεματική του επιτρέπει ελευθερία κινήσεως και σκέψης.Σ' αυτό το τελευταίο είδος γραφής ανήκει και το σπουδαίο μυθιστόρημα του σύγχρονου Βούλγαρου συγγραφέα Αντον Ντόντσεφ, που επικεντρώνει τον προβληματισμό του ιστορικά στην περίοδο που άνθησε η αίρεση των Βογομίλων, η οποία εμφανίζεται στη Βουλγαρία και στους Σλάβους γενικότερα της Βαλκανικής Χερσονήσου γύρω στο 10ο αιώνα. Βάση της αίρεσης, η άρνηση της Αγίας Τριάδας, της Θείας Γέννησης και της ανθρώπινης φύσης του Χριστού. Ως εκ τούτου απορρίπτει και την Εκκλησία στο σύνολό της, την απεικόνιση του Θείου και την οποιαδήποτε μορφή εξωτερικής λατρείας. Η δημιουργία του κόσμου, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, σύμφωνα πάντα με το δόγμα της αίρεσης, είναι έργο του Διαβόλου, που είναι γιος του Θεού, ενώ το Αγιο Πνεύμα - Ψυχή είναι το δώρο του Χριστού, του δεύτερου γιου του Θεού και αδερφού του Σατανά, προς τον άνθρωπο από συμπόνια προς το ατελές δημιούργημα. (Η αίρεση δεν διευκρινίζει τίνι τρόπω έγινε η τεκνοποίηση των δύο αδελφών.) Κατά τον 11ο αιώνα η αίρεση διαδίδεται και στο Βυζάντιο, γνωρίζει εντυπωσιακή άνθηση στην περίοδο του Δεύτερου Βουλγαρικού Κράτους, καταδικάζεται τελικά στη Σύνοδο του Τιρνάβου (1211) και έκτοτε σταδιακά παρακμάζει.Το μυθιστόρημα του Α.Ν. εστιάζει το ενδιαφέρον του στις λυσσαλέες προσπάθειες καταπολέμησης της αίρεσης, τους διωγμούς εναντίον της και τις επιπτώσεις των εν λόγω πρακτικών πάνω στον ανθρώπινο παράγοντα. Κέντρο βάρους της μυθολογίας του Το Μυστικό Βιβλίο των Βογομίλων, το αποκαλούμενο και Πέμπτο Ευαγγέλιο, που γράφτηκε, σύμφωνα με την παράδοση, από τον ίδιο τον Αγιο Ιωάννη, τον αγαπημένο μαθητή του Ιησού, και περιέχει τις απαντήσεις που του δόθηκαν από τον Κύριο σε ερωτήσεις που του απηύθυνε. Εκτός από το προαναφερθέν υλικό που πάνω του στηρίχτηκε το δόγμα της αίρεσης, εμπεριέχει και ένα πλήθος «επαναστατικών» απόψεων, όπως: «ο ιερωμένος είναι ένας απλός θνητός», «η Εκκλησία δεν πρέπει να εμπλέκεται στις υποθέσεις των επίγειων βασιλείων», «οι φτωχοί δεν πρέπει να υποτάσσονται στη θέληση των κυρίων τους» κ.ά. Γνωρίζοντας την άκρως επικίνδυνη ανατρεπτικότητά του που μπορεί να υπονομεύσει τα θεμέλια της Εκκλησίας, καθώς και την επίδρασή του πάνω στον «αφελή» λαό, η Παπική Εκκλησία αποφασίζει να το εξαφανίσει. Εκτελεστής του «θεάρεστου» έργου ο φιλοχρήματος και αδίστακτος ιππότης Ανρί ντε Βενταντόρν που με τις ευλογίες του προκαθήμενου της Εκκλησίας έχει το ελεύθερο να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα προκειμένου να επιτύχει το σκοπό του. Αλλά οι διαδικασίες εκτέλεσης της αποστολής θα του αποκαλύψουν όχι μόνο τη βαθύτερη ουσία της αίρεσης, αλλά και τον «άλλο», τον αληθινό εαυτό του και, βέβαια, το απεχθέστατο πρόσωπο της εποχής. Η αυτογνωσία θα τον οδηγήσει και στη μεγαλειώδη, υπαρξιακή πράξη της ζωής του.Μέσα από τις αποκαλυπτικές σκηνές και εικόνες μιας συναρπαστικής περιπέτειας ο Α.Ν. οικοδομεί ένα σημαντικότατο μυθιστόρημα που με το πρόσχημα του ιστορικού συμβάντος στιγματίζει το αδίστακτο της εξουσίας, το σκοταδισμό του ιερατείου και την αποκτήνωση του ανθρώπου.Ο Α.Ν. γεννήθηκε στο Μπούργκας της Βουλγαρίας το 1930, σπούδασε νομικά και έγραψε μυθιστόρημα, διήγημα και σενάριο για τον κινηματογράφο και την TV. Εχει τιμηθεί με το βραβείο Ενωσης Βουλγάρων Συγγραφέων (1962) και το βραβείο Ντιμιτρόφ (1966) κι έχει μεταφραστεί σε Ευρώπη και Αμερική. Το ανά χείρας μυθιστόρημα έχει λάβει το βραβείο Μπαλκάνικα (1998).Η καλή μετάφραση του Πάνου Σταθογιάννη θα μπορούσε να έχει αποφύγει κάποιες αδόκιμες φράσεις όπως «έσφιχναν τα χέρια» ή «τα περιστέρια γούρλιζαν». Γιατί όχι «έσφιγγαν» και «γουργούριζαν»;
ΜΑΚΗΣ ΠΑΝΩΡΙΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 19/01/2001
ξεφυλλίζοντας...ΞΕΦΥΛΛΙΖΟΝΤΑΣ...ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 02/03/2007(ελευθεροτυπίας)Αποσπασμα :ΜΕ ΤΟΝ ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥΘΑΝΟΣ ΛΙΠΟΒΑΤΣΤο όνομα του πατέρα και η δυσφορία μέσα στον πολιτισμό«ΠΟΛΙΣ», ΣΕΛ. 306''Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο στην εργασία του Θάνου Λίποβατς είναι ότι εξετάζει την ψυχανάλυση ως ανάλυση πολιτισμού.Παρουσιάζοντας τις θέσεις του Φρόιντ και του Λακάν πάνω στο θέμα, και προσπαθώντας να αναδείξει κατά τον ευκρινέστερο τρόπο τις διαφορές και τις αντιθέσεις τους, ο μελετητής επιμένει στο ζήτημα της δυσφορίας μέσα στον πολιτισμό ως κρίσης την οποία υποχρεώνεται να αντιμετωπίσει το νεωτερικό άτομο εξαιτίας του εξορθολογισμού και της απομάγευσης του κόσμου.Αφού διευκρινίσει πως «η τάση να διαγραφεί από την ψυχανάλυση η λειτουργία του πατέρα υποβιβάζει την ψυχανάλυση σε κοινοτοπία», ο Λίποβατς ανοίγεται στο κεντρικό πεδίο της αναζήτησής του, μιλώντας για τη φροϊδική και τη λακανική έννοια του πατέρα.Η φροϊδική σκέψη αναφέρεται στις συνέπειες μιας προϊστορικής εγκληματικής πράξης.Ο Φρόιντ θεωρεί ότι το ιερό κείμενο της Τορά αποτελεί παραμόρφωση του υποτιθέμενου φόνου του Μωυσή.Ο Λακάν ξεκινάει κατά κάποιον τρόπο από το σημείο στο οποίο σταματά ο Φρόιντ, αφού μετατοπίζει το ενδιαφέρον του από τον «πρωταρχικό πατέρα» Μωυσή (δίπλα στον οποίο θα πρέπει να βάλουμε και την πατρική μορφή του Οιδίποδα) στον «πρωταρχικό λόγο» και τη φαινομενολογία του.Ο Λακάν εισάγει στη συζήτηση τον «Θάνατο του Θεού» (ο θάνατος του Χριστού ως φόνος του Μωυσή), που μπορεί να εκληφθεί και να ερμηνευτεί και ως ένα σύμπτωμα της δυσφορίας μέσα στον πολιτισμό.Η κρίση της νεωτερικής ατομικότητας ταυτίζεται εν προκειμένω με την αγχώδη δραστηριότητα των «μονολογικών ατόμων» και, όπως σημειώνει ο Λίποβατς στον πρόλογο του βιβλίου του, προωθεί την «κυριαρχία του λόγου της γνώσης στη νεωτερικότητα».Η πλήρης κατανόηση των απόψεων του συγγραφέα προϋποθέτει, όπως εύλογα προειδοποιεί ο ίδιος τον αναγνώστη του, τη διαπλοκή τριών λόγων: του ψυχαναλυτικού, του φιλοσοφικού και του θεολογικού.Μια σε κάθε περίπτωση ενδιαφέρουσα και ερεθιστική προσέγγιση, που παρακολουθεί με νηφαλιότητα και πρωτοτυπία το αντικείμενό της, κάνει διακριτική χρήση της διεθνούς βιβλιογραφίας και δεν ξεπέφτει ποτέ στον οποιονδήποτε άσφαιρο ή άχαρο ακαδημαϊσμό.Μια μελέτη που καταλήγει σε ένα εύλογο αίτημα: «Εμπρός στα φαινόμενα διάλυσης που χαρακτηρίζουν την ύστερη νεωτερικότητα, αναδύεται το αίτημα της ανανέωσης των στοιχείων εκείνων του μονοθεϊσμού και του κριτικού διαφωτισμού, που προώθησαν και προωθούν την πρόοδο στην πνευματικότητα''
Μελέτη
Ο Θεός του κόσμου είναι νεκρός
Οι γνωστικοί της Υστερης αρχαιότητας
MICHA BRUMLIKΟι γνωστικοίΜΤΦΡ.: ΜΑΙΡΗ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ«ΝΗΣΟΣ», ΣΕΛ. 444, ΕΥΡΩ 22Αυτό που στην ύστερη αρχαιότητα θεωρήθηκε από τους γνωστικούς διανοούμενους μία συγκλονιστική ανακάλυψη, ήταν το ότι έπαψαν να βιώνουν τον κόσμο της φύσης και του πολιτισμού ως κάτι που είναι στην ολότητά του «θεϊκό» και «αρμονικό». Εδώ ενδιαφέρει το γιατί τα άτομα μέσα στο πλαίσιο ορισμένων κοινωνικών στρωμάτων έγιναν δεκτικά σε τέτοια βιώματα και στάσεις, το πώς το βίωσαν αυτό και το τι συνέπειες είχε για τα άτομα και τον πολιτισμό. Ορισμένα άτομα συνειδητοποίησαν τότε ότι ζουν κάτω από έναν «δαιμονικό» ουρανό, που δεν κατοικείται από τους θεούς, ότι είναι εγκαταλειμμένα στο έλεός του, ότι είναι μεν ανώτερά του εξαιτίας της ευγένειας της ψυχικής τους προέλευσης, αλλά ότι δεν αποτελούν πλέον μέρος ενός αρμονικού Ολου, αλλά ότι έχουν καταλήξει να είναι φυλακισμένα μέσα σ' ένα «σύστημα», δίχως δυνατότητα διαφυγής.1Οι γνωστικοί ανακάλυψαν ότι η εξουσία του «κακού κόσμου» προεκτείνεται και ενδοψυχικά: τα υποκείμενα είναι ασυνείδητα εκτελεστές των προσταγών του «συστήματος». Ετσι θεωρούσαν ότι μόνον η μύηση σε μια ιδιαίτερη «Γνώση» θα τους έδινε το μέσον ν' απελευθερωθούν από το «κακό σύστημα». Οι γνωστικοί διέφεραν εδώ ριζικά από τους στωικούς, οι οποίοι υποστήριζαν ότι η σωτηριακή σοφία έγκειται στη συνειδητή υποταγή του ατόμου στο (ακόμα αρμονικό) Ολον του κόσμου. Οι γνωστικοί αντιθέτως υποστήριζαν ότι η «αλλοτρίωση» του «αυθεντικού εαυτού» μέσα στον κόσμο αυτό πρέπει πρώτα να οδηγήσει σε ακραίες καταστάσεις, να βιωθεί τραυματικά ώς τις τελευταίες συνέπειές της, για να επέλθει στη συνέχεια η λύτρωση του «αυθεντικού εαυτού».2Ομως η απόρριψη κάθε νόμου, ακόμα και του θεμελιακού, δίκαιου νόμου, τους οδήγησε τότε σε μηδενιστικά ηθικά συμπεράσματα, στον γνωστικό ακοσμισμό, στην απάρνηση κάθε νόμιμης και κοινωνικής υποχρέωσης, στην απόσυρση από τα κοινά. Οι γνωστικοί θεωρούσαν ότι ο «θεός του κόσμου είναι νεκρός»: ότι δηλαδή ο «καλός θεός» είναι άγνωστος, ανήμπορος και κρυμμένος, ενώ ο «κακός θεός» είναι ο «κύριος του κόσμου τούτου».Για τους γνωστικούς της ύστερης αρχαιότητας, σε αντίθεση με τον κόσμο των πλατωνικών ιδεών ή με τον ιουδαϊκό Θεό, δημιουργό του κόσμου, η υπερβατικότητα του Θεού που γύρευαν, σήμαινε την άρνηση και την περιφρόνηση του κόσμου, εφόσον ο «άγνωστος θεός» ήταν πιο πολύ κοντά στο μηδέν παρά στο είναι. Αυτό, γιατί δεν είχε καμία δυνατότητα ν' απαιτήσει και να εγγυηθεί την πραγματοποίηση του δίκαιου Νόμου μέσα στον κόσμο.Ο κρυμμένος Θεός είναι εδώ μια μηδενιστική σύλληψη. Για τους γνωστικούς, ο «πνευματικός», «αυθεντικός» άνθρωπος έχει πλήρη ελευθερία απέναντι στα πάντα. Απορρίπτοντας κάθε θετικά διατυπωμένη υποχρέωση και αξία, οδηγήθηκαν στην περιφρόνηση κάθε ηθικού κανόνα: η ελευθερία έγκειτο έτσι στην κατάχρηση ή στη μη χρήση του φυσικού ή του ηθικού Νόμου. Αυτή η απόλυτα υποκειμενική στάση του ατόμου περιφρονεί κάθε στοιχείο αντικειμενικότητας. Η γνωστική, ακοσμική «πνευματικότητα» είναι έτσι μηδενιστική και απορρίπτει κάθε ορθολογική, κριτική, πρακτική παρέμβαση στα πράγματα με στόχο τη βελτίωσή τους.3³Στον 20ό αιώνα η υπαρξιστική ελευθερία ορίστηκε από τον Sartre ως το ότι ο «άνθρωπος είναι καταδικασμένος στην ελευθερία» εμπρός στον «θάνατο του Θεού», και ότι έτσι το «παν είναι επιτρεπτόν4». Πρόκειται όμως για μια απελπισμένη ελευθερία, δίχως προσανατολισμό, πίσω από την οποία κρύβεται το άγχος της μοναχικής, τραγικής ύπαρξης απέναντι στη ζωή και στον κόσμο.Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα στις διεισδυτικές, υπαρξιακές αναλύσεις του πρώτου Heidegger, στο «Είναι και Χρόνος», το 1927. Σ' αυτή τη φράση ο Heidegger υπήρξε ένας ακτιβιστής γνωστικός. Αργότερα, μετά τη «στροφή» της δεκαετίας του 1930 και την ανακάλυψη της υπαρξιακής σημασίας της γλώσσας και του Πράγματος, οδηγήθηκε σε μια ήπια μορφή γνωστικού ησυχασμού της εμένειας, που απορρίπτει την υπερβατικότητα του μονοθεϊστικού Θεού. Στην πρώτη περίοδο όμως είναι έντονα τα στοιχεία και το λεξιλόγιο της Γνώσης απέναντι στην ύπαρξη και τη χρονικότητα. Το «αυθεντικό» παρόν συρρικνώνεται εδώ σε μια μηδενικής διάρκειας τυπική, φορμαλιστική (ντεσιζιονιστική) «αποφασιστικότητα», δίχως ενδοκόσμιο στόχο και υπευθυνότητα.5Η «διασκέδαση», η κυριαρχία του εφημέρου και η απώθηση της πνευματικότητας είναι ακριβώς ο μηδενισμός της ύστερης νεωτερικότητας, τον οποίον ο Heidegger ανέλυσε με βαθύτητα. Η κριτική που μπορεί ν' ασκηθεί σ' αυτόν έγκειται στο ότι, όντας ο ίδιος γνωστικός, αντέταξε στον «μηδενισμό της μάζας» (κυριαρχία της ισοπέδωσης και της έκπτωσης των αξιών, της μνησικακίας κ.τ.λ. - Nietzsche), τον «εξευγενισμένο» υπαρξιστικό μηδενισμό των διανοουμένων (όπως και ο Sartre).Ετσι το ερώτημα που τίθεται εδώ, παραπέμπει στο τι «λείπει» σ' αυτή την ακραία υποκειμενική στάση, στην οποία θα έδινε διάρκεια και πυκνότητα το παρόν. Αυτό που ακριβώς λείπει είναι η «έλλειψη», η παραίτηση από τη φαντασιακή απαίτηση των «ξεχαρβαλωμένων» υποκειμένων (ανεξαρτήτως πολιτικής πεποίθησης, ξεχνώντας ότι όλα είναι πεπερασμένα) και ότι η έλλειψη συνέπειας της γλώσσας εγγράφεται μέσα στα πράγματα που μόνον έτσι γίνονται επιθυμητά. Λείπει έτσι η «ελλιπής» παρουσία των πραγμάτων και των αντικειμένων, που εγγυάται την αντικειμενικότητα της ύπαρξης: πριν απ' όλα έγκειται για το ίδιο το ομιλούν σώμα του υποκειμένου και του Αλλου, των οποίων την -πάντα διαταραγμένη- σχέση αναλύει η ψυχανάλυση.Ο Micha Brumlik, καθηγητής στο Τμήμα Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης και γνωστός συγγραφέας βιβλίων που αναφέρονται στη γενεαλογία του νεωτερικού υποκειμένου, στο βιβλίο του: «Οι γνωστικοί», (εκδ. «Νήσος», Αθήνα, 2006) διαπραγματεύεται ακριβώς το όνειρο της αυτολύτρωσης του ανθρώπου και τις συνέπειές του μέσα στην Ιστορία. Επιτυγχάνει να εισαγάγει τον αναγνώστη στο νεφέλωμα των εικόνων και των μύθων του γνωστικισμού, τόσο στην εποχή της Υστερης αρχαιότητας και του Μεσαίωνα όσο και της Νεωτερικότητας και του 20ού αιώνα.Σημαντικό είναι εδώ ότι δεν περιορίζεται μόνο στην ανάλυση των θρησκευτικών και θεολογικών διαστάσεων του φαινομένου. Στηριζόμενος στο κλασικό έργο του Hans Jonas για την αρχαία μυστική Γνώση (1934) καθώς και άλλων συγγραφέων, δείχνει το υπαρξιακό υπόβαθρο μιας ιδιαίτερης στάσης του υποκειμένου απέναντι στον εαυτό, στην κοινωνία, στη φύση και στον Θεό, κάτι που αναπαράγεται κάτω από διάφορες μορφές και σε άλλα ιστορικά πλαίσια. Με αυτόν τον τρόπο καταδεικνύει τις γνωστικές καταβολές των ολοκληρωτικών ιδεολογιών (πολιτικών μεσσιανισμών) του 20ού αιώνα, καθώς και των ιδεολογιών στον χώρο της φιλοσοφίας και της τέχνης. 6ΘΑΝΟΣ ΛΙΠΟΒΑΤΣ1 Η. Jonas, «Gnosis, Existentialismus, Nihilismus», στο «Zwischen Nichts und Ewigkeit», Gottingen, 1963, σ. 13. L. Goldmann, «Le Dieu cache», Paris, 2005.2 Η. Jonas, ό.π.3 Η. Jonas, ό.π.σ. 18, 194 J. Ρ. Sartre, «L' existentialisme est un humanisme», Paris, 1990, σ. 33 κ.ε.5 Ο.π.σ. 226 Μ. Πάγκαλος, «Ο γνωστικός σπινθήρας του ολοκληρωτισμού» στο Υπόμνημα 4, Αθήνα, Ιούνιος 2006. Θ. Λίποβατς, «Δοκίμιο για τη Γνώση και τον γνωστικισμό», Εκδ. «Πόλις», Αθήνα 2006. Το έργο αυτό αποτελεί μια εισαγωγή στο βιβλίο του Μ. Brumlik.
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 02/02/2007
Micha Brumlik Oι Γνωστικοί Το Όνειρο της Αυτολύτρωσης του Ανθρώπου
Micha Brumlik Oι Γνωστικοί Το Όνειρο της Αυτολύτρωσης του Ανθρώπου Μετάφραση: Μαίρη Ευσταθίου Επιμέλεια: Θάνος Λίποβατς
'' Το αναστοχαστικό υποκείμενο της νεωτερικότητας, από τον 16ο αιώνα κι έπειτα, αποτελεί την ολοκλήρωση εκείνης της διαδικασίας υποκειμενοποίησης και εξατομίκευσης που άρχισε με τον Χριστιανισμό και τον μεγάλο εχθρό του, τον Γνωστικισμό, στους πρώτους αιώνες μετά Χριστόν, στην ύστερη Αρχαιότητα.
Η ριζική, τελική αλλοτρίωση και ο χωρισμός του ανθρώπου από τη φύση και τον Θεό κατά τη νεωτερικότητα οδήγησε, έκτοτε και μέχρι σήμερα, σε νέες μορφές Γνώσης, μηδενισμού και αθεϊσμού. Η δυσκολία ως προς την ορθή κατανόηση και την αντιμετώπιση της ύπαρξης του κακού μέσα στον κόσμο μπόρεσε να οδηγήσει τις λυτρωτικές μονοθεϊστικές θρησκείες είτε σε μια φυγόκοσμη, μυστική στάση είτε σε μια επαναστατική ριζικότητα και βία, μέσα από την απελπισμένη απόρριψη του κριτικού ορθού λόγου και του ηθικού νόμου, καθώς και της πίστης στον έναν Θεό.
Το βιβλίο του Micha Brumlik Οι Γνωστικοί – Το Όνειρο της Αυτολύτρωσης του Ανθρώπου, σε μετάφραση της Μαίρης Ευσταθίου και επιμέλεια του Θάνου Λίποβατς, είναι μια λαμπρή εισαγωγή σε ένα βασικό θέμα της γενεαλογίας της πολιτικής και της υπαρξιακής φιλοσοφίας, της θεολογίας και της τέχνης στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, από την ύστερη Αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Με την έκδοσή του ευχόμαστε να καλύψουμε ένα μεγάλο κενό στην ελληνική βιβλιογραφία. ''
απο :ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΗΣΟΣ - ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ
wap.enet.gr
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Επισκεφθείτε το νέο enet.gr
· Συνεχής 24ωρη ενημέρωση
· Όλη η ύλη της εφημερίδας
Μαρκ Μαζάουερ
Η λειτουργία της μνήμης πέρα από την εθνική καθαρότητα
«Ενορχηστρώνω τις φωνές από το παρελθόν»
Φαντάσματα και διδάγματα
Το παρελθόν εικονογραφημένο με την αμεσότητα του «τώρα»
Διήγημα
Αντικατοπτρισμοί στην έρημο της πραγματικότητας
Μυθιστόρημα
Το απελευθερωτικό πνεύμα της ανατροπής
Aστυνομικό μυθιστόρημα
Καταστατικοί φόβοι
Αρχαία Γραμματεία
Η μέθοδος της τυφλόμυγας
Σελίδες του Κόσμου
Ενα βιβλίο - ωρολογιακή βόμβα
Κοιτάξτε τους...
Ημερολόγια
Διάλογος
Για τον Τζέιμς Τζόις και τον λογοτεχνικό κανόνα
Πολιτική θεωρία
Πρωτοτυπία και επικαιρότητα ενός ορκισμένου μαρξιστή
Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία
Οι ηγετικές μορφές του Ισλαμισμού
Μελέτη
Ο Θεός του κόσμου είναι νεκρός
Μαρτυρία
Εβαλα τον πόνο στη ζωή μου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου