ΘΑΝΟΣ ΛΙΠΟΒΑΤΣ: το ονομα του πατερα και η δυσφορια μέσα στον πολιτισμο

ξεφυλλίζοντας...
ΞΕΦΥΛΛΙΖΟΝΤΑΣ...ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 02/03/2007(ελευθεροτυπίας)
Αποσπασμα :

ΜΕ ΤΟΝ ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 

ΘΑΝΟΣ ΛΙΠΟΒΑΤΣ

Το όνομα του πατέρα και η δυσφορία μέσα στον πολιτισμό«ΠΟΛΙΣ», ΣΕΛ. 306

''Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο στην εργασία του Θάνου Λίποβατς είναι ότι εξετάζει την ψυχανάλυση ως ανάλυση πολιτισμού.

Παρουσιάζοντας τις θέσεις του Φρόιντ και του Λακάν πάνω στο θέμα, και προσπαθώντας να αναδείξει κατά τον ευκρινέστερο τρόπο τις διαφορές και τις αντιθέσεις τους, ο μελετητής επιμένει στο ζήτημα της δυσφορίας μέσα στον πολιτισμό ως κρίσης την οποία υποχρεώνεται να αντιμετωπίσει το νεωτερικό άτομο εξαιτίας του εξορθολογισμού και της απομάγευσης του κόσμου.

Αφού διευκρινίσει πως «η τάση να διαγραφεί από την ψυχανάλυση η λειτουργία του πατέρα υποβιβάζει την ψυχανάλυση σε κοινοτοπία», ο Λίποβατς ανοίγεται στο κεντρικό πεδίο της αναζήτησής του, μιλώντας για τη φροϊδική και τη λακανική έννοια του πατέρα.

Η φροϊδική σκέψη αναφέρεται στις συνέπειες μιας προϊστορικής εγκληματικής πράξης.

Ο Φρόιντ θεωρεί ότι το ιερό κείμενο της Τορά αποτελεί παραμόρφωση του υποτιθέμενου φόνου του Μωυσή.

Ο Λακάν ξεκινάει κατά κάποιον τρόπο από το σημείο στο οποίο σταματά ο Φρόιντ, αφού μετατοπίζει το ενδιαφέρον του από τον «πρωταρχικό πατέρα» Μωυσή (δίπλα στον οποίο θα πρέπει να βάλουμε και την πατρική μορφή του Οιδίποδα) στον «πρωταρχικό λόγο» και τη φαινομενολογία του.

Ο Λακάν εισάγει στη συζήτηση τον «Θάνατο του Θεού» (ο θάνατος του Χριστού ως φόνος του Μωυσή), που μπορεί να εκληφθεί και να ερμηνευτεί και ως ένα σύμπτωμα της δυσφορίας μέσα στον πολιτισμό.

Η κρίση της νεωτερικής ατομικότητας ταυτίζεται εν προκειμένω με την αγχώδη δραστηριότητα των «μονολογικών ατόμων» και, όπως σημειώνει ο Λίποβατς στον πρόλογο του βιβλίου του, προωθεί την «κυριαρχία του λόγου της γνώσης στη νεωτερικότητα».

Η πλήρης κατανόηση των απόψεων του συγγραφέα προϋποθέτει, όπως εύλογα προειδοποιεί ο ίδιος τον αναγνώστη του, τη διαπλοκή τριών λόγων: του ψυχαναλυτικού, του φιλοσοφικού και του θεολογικού.

Μια σε κάθε περίπτωση ενδιαφέρουσα και ερεθιστική προσέγγιση, που παρακολουθεί με νηφαλιότητα και πρωτοτυπία το αντικείμενό της, κάνει διακριτική χρήση της διεθνούς βιβλιογραφίας και δεν ξεπέφτει ποτέ στον οποιονδήποτε άσφαιρο ή άχαρο ακαδημαϊσμό.

Μια μελέτη που καταλήγει σε ένα εύλογο αίτημα: «Εμπρός στα φαινόμενα διάλυσης που χαρακτηρίζουν την ύστερη νεωτερικότητα, αναδύεται το αίτημα της ανανέωσης των στοιχείων εκείνων του μονοθεϊσμού και του κριτικού διαφωτισμού, που προώθησαν και προωθούν την πρόοδο στην πνευματικότητα''