Η ΕΠΙΠΕΔΟΧΩΡΑ ΤΟΥ ΘΕΡΜΑΙΚΟΥ

Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ΝΟΣΦΕΡΑΤΟΥ: Η Θεσσαλονίκη σήμερα

του Πετρου Θεοδωριδη( ΕΝΕΚΕΝ τ. 14)

αποσπασμα
Η Θεσσαλονίκη σήμερα θυμίζει τη Πενθεσίλεια εκείνη τη πόλη που περιγράφει ο Καλβίνο όπου «αν ρωτήσεις τους ανθρώπους που συναντάς ;«Για την Πενθεσίλεια;» κάνουν ένα νεύμα που δεν ξέρεις αν σημαίνει«Εδώ » ή αν ημαίνει «Παραπέρα», ή «κάπου εδώ γύρω » ή ακόμα «Από την Αντίθετη πλευρά»

«Η πόλη;» επιμένεις να ρωτάς

«Εδώ ερχόμαστε κάθε πρωί για να δουλέψουμε» σου απαντάνε μερικοί, ενώ κάποιοι άλλοι «Εδώ επιστρέφουμε για να κοιμηθούμε»

« Πρέπει να είναι» λένε από κει και μερικοί σηκώνουν το χέρι λοξά προς την κατεύθυνση κάποιων θαμπών πολύεδρων , στον ορίζοντα , ενώ άλλοι δείχνουν πίσω από την πλάτη σου το φάντασμα άλλωνο οξυκόρυφων σκεπών .

«Επομένως την πέρασα χωρίς να το καταλάβω »

«Όχι , προσπάθησε να προχωρήσεις κι άλλο »

Ετσι συνεχίζεις , περνώντας από το ένα προάστιο στο άλλο και έρχεται η ώρα να φυγεις από την Πενθεσιλεια»

Στην Θεσσαλονίκη , δεν θυμάσαι πια ποιος είναι ο Δημόσιος χώρος:οι πεζόδρομοι έχουν μεταβληθεί σε χώρο διέλευσης κάθε φύσεως τροχοφόρων, τα πάρκα και η παράλια σε πάρκινγκ αλλά και σε χώρους προς ενοικίαση σε κάθε λογής καφετερίες.

Ο Δημόσιος Χώρος γίνεται Ιδιωτικός και ο Ιδιωτικός, Δημόσιος: Ενώ τα δάση, πάρκα και πλατείες ιδιωτικοποιούνται ο ιδιωτικός τομέας σε προσκαλεί στο δικό του δημόσιο χώρο:στα πολυσινεμά, στα εμπορικά κέντρα:Αρκεί να καταναλώνεις

Η Θεσσαλονίκη θυμίζει σήμερα την Επιπεδοχώρας ,την ιδιομορφη χωρα που φαντάστηκε ο Εντουιν Αμποτ όπου «:όλα τα πράγματα της Επιπεδοχώρας ,έμψυχα και άψυχα ανεξάρτητα από το σχήμα τους .παρουσιάζουν στο βλέμμα μας την ίδια σχεδόν εμφάνιση, δηλαδή μιας ευθείας γραμμής»

Μιλώντας για την Αγλαύρα μία άλλη από τις παράξενες αλλά ανησυχητικά οικείες πόλεις που αναφέρονται στο (οι Αόρατες πόλεις) ,ο Μάρκο πόλο του Ιταλο Καλβίνο λέει ότι δεν θα μπορούσε να πει γι αυτήν τίποτε περισσότερο «πέρα από όσα οι ίδιοι οι κάτοικοι της επαναλάμβαναν από πάντα » ακόμα κι αν οι αφηγήσεις τους συγκρούονταν με τα όσα ο ίδιος νόμιζε ότι έβλεπε.

«Θέλεις να πεις τι είναι, αλλά όσα έχουν ειπωθεί για την Αγλαυρα φυλακίζουν τα λόγια και σε υποχρεώνουν να επαναλάβεις όχι να πεις».

Κι ετσι, κλεισμένοι με ασφάλεια πίσω από τείχη χτισμένα από αέναα επαναλαμβανόμενες αφήγηση, όπως οι προμαχώνες κάποιων πόλεων είναι χτισμένοι από πέτρα, οι κάτοικοι της Αγλαυρας «ζουν σε μια Αγλαυρα που μεγαλώνει με το όνομα Αγλάυρα και αγνοούν την Αγλαυρα που μεγαλώνει πάνω στη γη »

Και πώς θα μπορούσαν άραγε να κάνουν διαφορετικά, από τη στιγμή που «η πόλη για την οποία μιλούν διαθέτει πολλά από αυτά που απαιτούνται για την ύπαρξη της , ενώ η υπάρχουσα πόλη είναι λιγότερο υπαρκτή»

Η Θεσσαλονίκη ,σήμερα, νανουρίζεται -σαν την Αγλαυρα -από ίδια της τα λόγια

«Φαντάσου μια αρχαία πόλη που οι κάτοικοι της είχαν χτίσει γύρω της ένα ψηλό τείχος, για να την προστατεύει απ τους ατίθασους χείμαρρους ενός γειτονικού ποταμού. Έπειτα από αιώνες παρόλο που ο ποταμός έχει από καιρό ξεραθεί , η πόλη ακόμα επενδύει σημαντικά χρηματικά ποσά στη συντήρηση του τείχους»

Η Θεσσαλονίκη δεν παράγει πλέον πλούτο. Η πόλη ζει σχεδόν αποκλειστικά από υπηρεσίες .

«Το στένεμα των τοίχων κάνει την ατμόσφαιρα αποπνικτική κι όσο πασχίζουν οι άνθρωποι να αναπνεύσουν σ αυτες τις συνθήκες τόσο αποπνικτικότερος γίνεται ο αέρας»

Η πόλη ζει ανάμεσα στ τραπεζάκια των μπαρ και των καφετεριών και των γραφείων του Ο.Α.Ε.Δ με μια επιφανειακή δραστηριότητα που της προσφέρουν οι δεκάδες χιλιάδες φοιτητές, ο τοπικός Τύπος πνέει τα λοίσθια χωρίς προοπτική ανάκαμψης. Η παραγωγή ιδεών, βασική δραστηριότητα της πόλης από το 1900 έως τη δεκαετία του ‘8Ο , έχει δει τη θέση της σ’ αναπαραγωγή μύθων σχετικά με την πανθομολογούμενη αδυναμία της Θεσσαλονίκης να κρατήσει τα παιδια της….


Η Θεσσαλονίκη

Σήμερα…«Δυο ήδη φορτηγών φεύγουν καθημερινά από τα εργοστάσια-το ένα προς τις αποθήκες και τα πολυκαταστήματα και το άλλο προς τις χωματερές. ….Το δεύτερο το σκεφτόμαστε μόνο στις περιπτώσεις εκείνες που η χιονοστιβάδα των σκουπιδιών κατρακυλά από τα βουνά και παρασύρει τους φράκτες που προστατεύουν τις αυλές μας….Απομακρύνουμε τα σκουπίδια με τον πιο ριζοσπαστικό και αποτελεσματικό τρόπο:τα καθιστούμε αόρατα με το να μην τα κοιτάζουμε και αδιανόητα με το να μην τα σκεφτόμαστε. Μας προξενούν ανησυχία μόνο όταν οι καθημερινές αυτοματικές μας άμυνες παραβιάζονται και οι προφυλάξεις μας αποτυγχάνουν –όταν η αναπαυτική υπνωτική απομόνωση της ζωνης του βιοκοσμου μας , την οποία υποτίθεται ότι προστατεύουν , βρίσκεται σε κίνδυνο»

(απο το Zygmunt Bauman , Σπαταλημένες Ζωές,Οι απόβλητοι της νεωτερικότητας )

Η Θεσσαλονίκη μοιάζει σήμερα με τη Λεονία μιας αλληςαπό τις Αόρατες Πόλεις του Καλβίνο

Οι κάτοικοι της Λεονίας, θα έλεγαν αν τους ρωτούσε κανείς , ότι το πάθος τους είναι «η απόλαυση νέων και διαφορετικών πραγμάτων»

Πράγματι , κάθε πρωί «φορούν ολοκαίνουργια ρούχα, παίρνουν κλειστές κονσέρβες από το τελευταίο μοντέλο ψυγείου τους και ακούν τα πιο πρόσφατα διαφημιστικά τραγουδάκια από το σύγχρονης τεχνολογίας ραδιόφωνο τους».

Αλλά και κάθε πρωί «τα απομεινάρια της χθεσινής Λεονίας περιμένουν το Σκουπιδιάρικο» ….. καθώς οι Λεονιανοι διαπρέπουν στο κυνήγι της καινοτομίας , «ένα φρούριο από άφθαρτα υπολείμματα » περιβάλλει την πόλη, κυκλώνοντας την από όλες τις πλευρές, σαν μια οροσειρά.Βλέπουν αυτά τα όρη οι Λεονιανοι; θα αναρωτηθείτε.Ίσως κάποτε να τα έβλεπαν, ιδιαίτερα αν κάποιο τυχαίο ρεύμα ανέμου έφερνε στα πεντακάθαρα σπίτια τους την δυσοσμία των σωρών των σκουπιδιών… Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο θα τους ήταν πια δύσκολο να αποστέρξουν τα μάτια. θα υποχρεώνονταν να κοιτάξουν τα βουνά ανήσυχοι, τρέμοντας από το φόβο-και θα έφριτταν με όσα έβλεπαν. Θα απεχθάνονταν την ασχήμια τους, θα τα σιχαίνονταν επειδή αμαύρωναν το τοπίο- επειδή ήταν βρωμερά, σκοτεινά σκανδαλώδη και προσβλητικά, επειδή έκρυβαν κινδύνους γνωστούς και κινδύνους που δεν είχαν συναντήσει ποτέ , κινδύνους ορατούς και κινδύνους που ούτε καν μπορούσαν να φανταστούν »

Η Θεσσαλονίκη του σήμερα μοιάζει και με την Βαλδραδα την δίδυμη πόλη-Νάρκισσο που περιγράφει ο Μαρκο Πόλο στις Αόρατες Πόλεις του Ιταλο Καλβίνο «Οι Αρχαίοι έχτισαν την Βαλδραδα στις ακτές μιας λίμνης .

'' ,…ετσι φτάνοντας ο επισκέπτης βλέπει δυο πόλεις : μια όρθια πάνω από τη λίμνη και μια αναποδογυρισμένη που καθρεφτίζεται σε αυτή. Δεν υπάρχει ή δεν συμβαίνει τίποτε στη μια Βαλδραδα που να μην επαναλαμβάνεται στην άλλη Βαλδραβα αφού η πόλη χτίσθηκε ετσι ώστε το κάθε της σημείο να αντανακλάται στον καθρέφτη της … ο καθρέπτης άλλοτε μεγαλώνει την αξία των πραγμάτων και άλλοτε την αρνείται. Όσα πράγματα μοιάζουν να αξίζουν πάνω από τον καθρέφτη δεν έχουν πάντα την ίδια αξία στο καθρέφτισμα τους (…) Οι δυο Βαλδραδες ζουν η μια για την άλλη. κοιτάζοντας η μια την άλλη συνεχώς στα μάτια αλλά χωρίς να αγαπιούνται »

Σαν άλλη Βαλδραδα σήμερα η Θεσσαλονίκη πνίγεται μες το καθρέφτη της , που βλέπει διαρκώς το χάσμα με την Αθήνα να μεγαλώνει που οδηγείται σε μνησίκακα συναισθήματα......