ΟΙ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ ΚΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΩΣ Ο ΥΠΑΡΚΤΟΣ ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ/ΘΕΣΕΙΣ

Editorial

Τεύχος 119, περίοδος: Απρίλιος - Ιούνιος 2012

EDITORIAL ΟΙ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ ΚΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΩΣ Ο ΥΠΑΡΚΤΟΣ ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ 1. Lions for lambs;1 Είναι ζήτημα αν έχει περάσει έστω και μια ημέρα χωρίς να έχουμε έναν εκ πρώτης όψεως αδιανόητο καταιγισμό «κριτικής» του Μνημονίου – του πρώτου, του δεύτερου, του επόμενου(;) – από όλους όσοι συνέβαλαν αποφασιστικά στη δημιουργία και την κατίσχυση των μέτρων του, κάνοντας αβάσταχτη την καθημερινότητα της πλειοψηφίας όσων ζουν από την εργασία τους. Οι πρωταγωνιστές της μνημονιακής αθλιότητας επιδιώκουν την ανακύκλωσή τους μέσω του παραδοσιακού τρόπου ξεπλύματος μαύρων συνειδήσεων, της «διαφωνίας» και της αμνησιακής «κριτικής» σε πράξεις στις οποίες οι ίδιοι έχουν καθοριστικά συμβάλει. Συγκεκριμένα, δεν φαίνεται να έχει ειδικό βάρος στη συγκυρία η δικολαβική αυτo-αποστασιοποίηση του «πραίτορα» Χ. Καστανίδη ή της «αριστερής» Λ. Κατσέλη, που μάλιστα υπηρέτησε πιστά και με «επιχειρήματα» ως μέλος του οικονομικού επιτελείου τη βασική τομή στην πολιτική διαχείρισης της μεταπολίτευσης, τη βίαιη επιβολή του νεοφιλελευθερισμού του Μνημονίου μέσω της επιτήρησης. Ούτε και η οπερετική προσχώρηση στη ΔΗΜΑΡ, του ομοειδούς όψιμου «αντιμνημονιακού» θιάσου επαρχιακών πολιτευτών, που μάλλον ούτε καν την επανεκλογή τους επιδιώκουν, αλλά απλά προσπαθούν να κερδίσουν ένα αμφίβολης ποιότητας συγχωροχάρτι από δευτεροκλασάτους εξομολογητές, που έχουν βρει καταφύγιο στο «αριστερό» ψαλτήρι της «νέας» κοινωνικής συμμαχίας για την «ανόρθωση» της χώρας. Αυτό που ο κορμός του πολιτικού προσωπικού του Μνημονίου επιδιώκει είναι η «μεγάλη επιστροφή» από την κύρια πύλη της μνημονιακής αθλιότητας, είναι η ανάκαμψή τους ως «σωτήρων» από τα ερείπια και την καταστροφή που οι ίδιοι προκάλεσαν. Και για να το πετύχουν είναι διατεθειμένοι να προχωρήσουν ακόμη πιο πέρα τους «συμβιβασμούς» και τις «εθνικές θυσίες» που προφανώς από «εθνική ανιδιοτέλεια» υπέστησαν, «σώζοντας» τη χώρα και κατά προέκταση τον ελληνικό λαό από τη «χρεωκοπία», που οι ίδιοι αναίσχυντα και με περισσή επιμονή προκάλεσαν. Αλήθεια, πώς αλλιώς μπορεί να «αποχαρακτηριστεί» ο εσμός των δικτατορίσκων που κυβερνούν με εκβιασμούς, διατάγματα και πλασματικές πλειοψηφίες ελέω Μνημονίου εδώ και δυόμιση χρόνια, παρά μόνο αν επιβληθεί εκ νέου, με τον κοινοβουλευτικό μανδύα των εκλογών; Υπάρχει καλύτερος τρόπος να «ξεχαστεί» η καταστροφική θητεία του εμπρηστή από το να προσληφθεί επίσημα στην πυροσβεστική υπηρεσία; Αυτή την απλή και αποτελεσματική μέθοδο ακολουθούν οι κυβερνητικοί δικτατορίσκοι του Μνημονίου, ελπίζοντας στην απονεύρωση των κοινωνικών ανακλαστικών και την «οικειοθελή» λοβοτομή του «εθνικού ακροατηρίου». Νομιμοποιώντας το πραξικόπημα με μια εκλογική παρωδία που – όπως ελπίζουν – θα έρθει να επισφραγίσει τα τετελεσμένα. Περιμένουν δηλαδή από τους αμνούς να εκλέξουν τους λέοντες ως προστάτες. 2. Lies, damned lies and statistics2 Και ως πιστοί υπηρέτες αυτού του σκοπού, οι αυτόκλητοι και αυτοδιαφημιζόμενοι «σωτήρες», έχουν κάνει εξαιρετική δουλειά όλο αυτό το διάστημα της κατ’ επίφαση κοινοβουλευτικής διακυβέρνησης, διαστρέφοντας με συστηματικό τρόπο την πραγματικότητα με ζήλο, μεθοδικότητα και επιμονή που θα ζήλευε ακόμη και ο βασικός εμπνευστής της μεθόδου Δρ. Γκαίμπελς, τα διδάγματα του οποίου πιστά ακολουθούν οι κρατούντες. Και αυτό δεν αφορά μόνο τις ονοματολογικές μεταθέσεις που επιλέγουν: «προστασία του πολίτη», αντί της βίας και καταστολής, «μεταρρύθμιση» αντί της επαναφοράς στον εργασιακό μεσαίωνα, «ελαστικότητα της εργασίας» αντί της απόλυτης εργοδοτικής αυθαιρεσίας, «δημοσιονομική προσαρμογή» αντί της κατάργησης βασικών διαστάσεων του κράτους πρόνοιας, «περιστολή των δαπανών» αντί της βίαιης αναδιανομής του εισοδήματος εις βάρος των εργαζόμενων στρωμάτων. Η καθημερινή πολιτική «ερμηνεία» των εκφάνσεων της κρίσης είναι η κυρίαρχη όψη του προπαγανδιστικού καταιγισμού που εξαπολύει το άρχον συγκρότημα δια των συγκυριακών ή μονιμότερων εκπροσώπων του. Εδώ τα πρωτεία κατέχει ο νέος «ηγέτης» του ΠΑΣΟΚ, που με την κενολογική ευφράδειά του μπορεί να επισκιάσει ακόμη και τους πύρινους λόγους του μεγάλου Γερμανού δασκάλου. Η αναδιάρθρωση του χρέους για την οποία μόνο ρωμαϊκό θρίαμβο δεν οργάνωσε, αυτοεπαινούμενος για τη λύτρωση της «χώρας» από δυσβάσταχτο χρέος άνω των 100 δισεκατομμυρίων, δεν είναι παρά η μείωση του χρέους κατά λιγότερο από 30 δις, με ταυτόχρονη μεταφορά του υπό το αγγλικό δίκαιο και με πλήρη κατίσχυση των δικαιωμάτων των πιστωτών επί των μελλοντικών κρατικών εσόδων. Και φυσικά με το μεγάλο κατόρθωμα να «πέσει» το δημόσιο χρέος το 2020 υπό σχεδόν «αδύνατες» προϋποθέσεις στο επίπεδο του 2009, δηλαδή στο 120% του ΑΕΠ, επίπεδο από το οποίο ξεκίνησε το «μεγάλο εγχείρημα σωτηρίας της χώρας». Βεβαίως, δεν αναφέρει το άλλο μεγάλο κατόρθωμα της αναδιάρθρωσης, ήτοι τη δημιουργία «αντικειμενικής» βάσης για τη μείωση των συντάξεων, εξαιρετικό επίτευγμα «σωτηρίας» του ασφαλιστικού συστήματος για το οποίο πλέον – με μισά αποθεματικά μετά το «κούρεμα» – δεν μπορεί κανείς να «αμφισβητήσει» την αναγκαιότητα «προσαρμογής» των συντάξεων. Ούτε την απίστευτη ταχυδακτυλουργία της κρατικοποίησης των ιδιωτικών τραπεζών με διασφάλιση της συνέχειας στη διοίκηση των παλαιών ιδιοκτητών, που λόγω της «επιτυχούς» θητείας τους, που οδήγησε σε χρεωκοπία την τράπεζά τους, εξασφάλισαν το «δικαίωμα» να συνεχίσουν απτόητοι την ιδιωτική διαχείριση του δημόσιου πλούτου. Ο πραγματικός μέτοχος, το Ελληνικό Δημόσιο υπό την εμπνευσμένη ηγεσία του νεοφιλελεύθερου ΠΑΣΟΚ και του «τραπεζίτη» Λ. Παπαδήμου, απεμπολεί το δικαίωμα που ασκεί ο οποιοσδήποτε κεφαλαιοκράτης-μέτοχος, να ορίζει τη διοίκηση που προστατεύει τα συμφέροντά του εφόσον διαθέτει τη μετοχική πλειοψηφία ή τη σιωπηρή ανοχή της. Ή μήπως το «δημόσιο συμφέρον» ταυτίζεται με την κοινωνικοποίηση της ζημιάς πριν έρθει η ώρα για την ιδιωτικοποίηση των κερδών; 3. Обыкновенный фашизм4 Αλλά δεν είναι μόνο τα κραυγαλέα ψέματα που ενοχλούν με την προπαγανδιστική αμεσότητά τους την ήδη δύσκολη καθημερινότητα. Υπάρχουν διεργασίες που εκδηλώνουν τη βαθύτερη επιδίωξη των κρατούντων για την αξιοποίηση των κρατικών μηχανισμών ώστε να εμπεδωθεί «μαζικό» κίνημα κοινωνικής χειραγώγησης μέσα στην κρίση. Έτσι έχουμε τον υπαρχηγό του νέου «ηγέτη» Α. Λοβέρδο να επανέρχεται αμέτρητες φορές με τη βοήθεια των εκσυγχρονιστών βοηθών του, κρατικών συνδικαλιστών και αδίστακτων οπαδών της πάση θυσία κοινωνικής αναρρίχησης, στιγματίζοντας τη διαφθορά στις κρατικές υπηρεσίες (ποιος; αυτός που χρόνια τώρα την έχει εκθρέψει με τα συνδικαλιστικά υποχείριά του;) και προφασιζόμενος την «υγειονομική βόμβα» των «λαθρο»μεταναστών που θα «εξαφανίσει» την υγιή ελληνική «άρεια φυλή». Αυτός που συνεργάζεται σήμερα με τον ανακυκλωμένο «ακτιβιστή της Δεξιάς» Μ. Βορίδη, γιατί άραγε να έχει πρόβλημα αύριο να «αγκαλιάσει» τη Χρυσή Αυγή και τον όποιο «Έλληνα» Μιχαλολιάκο προκειμένου να απασφαλίσει την υγειονομική βόμβα που μέλλει να εκραγεί ως άλλη επιδρομή «9/11» των σύγχρονων sans-culottes στους δίδυμους πύργους του μαλακού υπογαστρίου του ανάδελφου ελληνικού έθνους; Ομοίως δεν εκπλήσσει ο άλλος επίδοξος «αρχηγός» του ΠΑΣΟΚ και όψιμος επικριτής του Γ. Παπανδρέου, μόνιμος φύρερ της Δημόσιας Τάξης από τότε που οι μυστικές υπηρεσίες αποφάσισαν ότι ήθελαν ένα σκιάχτρο για φερέφωνο, ο οποίος ζήλωσε τη δόξα των χρυσαυγιτών και αποφάσισε ότι ήρθε η ώρα για την «επιχείρηση αρετή» με στόχο τους μετανάστες. Πιστός στην αρχή ότι η απομίμηση είναι η καλύτερη μορφή κολακείας, οργανώνει ως θέαμα στρατόπεδα συγκέντρωσης σε όλη την επικράτεια, μαζεύει κολασμένους σε κλούβες που ελπίζουν σε ένα πιάτο φαγητό από τον εγκλεισμό τους, επιδιώκει μέσα στην ανεγκέφαλη προσέγγισή του να οικειοποιηθεί το ανακλαστικό ρεύμα του καθημερινού φασισμού όταν απλά φουσκώνει τα πανιά των «αυθεντικών» εκπροσώπων του είδους, παίζει με τις αγωνίες και τις προσδοκίες των πλέον εξανδραποδισμένων κοινωνικών στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας, προκειμένου να προσεταιριστεί την ολοένα μειούμενη κοινωνική βάση των πάλαι ποτέ «νοικοκυραίων», που αναζητούν εύκολους εχθρούς για την προϊούσα απαξίωσή τους. Η κορωνίδα όμως έρχεται από τον «αρχηγό» του ΠΑΣΟΚ που μιλώντας προς τους «ανθρώπους των Γραμμάτων και της Τέχνης» (αλήθεια αξίζει να δει κανείς ποιοι αυτοπροσδιορίζονται με αυτό τον τρόπο και παρακολουθούν ομιλίες του Ε. Βενιζέλου) επισημαίνει (4/4/12): «Η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο εκφασισμού», με το σκεπτικό ότι το νέο υποθετικά οκτακομματικό Κοινοβούλιο θα περιέχει δυνάμεις εχθρικές προς τον κοινοβουλευτισμό. Όπου βεβαίως, αντικοινοβουλευτικοί είναι όσοι υπενθυμίζουν το πρόταγμα της δημοκρατίας απέναντι στην απόλυτη αυτονόμηση της εκτελεστικής εξουσίας μετά το 2009, έτος ορόσημο από το οποίο και εξής προέκυψε και «τυπικά» δέσμευση της πολιτικής διαχείρισης για δεκαετίες σε κάτι για το οποίο δεν υπήρχε η παραμικρή εξουσιοδότηση. Ύποπτοι φασισμού είναι εκείνοι που αντιτάχθηκαν στον χωρίς νομιμοποίηση (και χωρίς καταναγκασμό από κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αλλά με πλήρη ελεύθερη επιλογή) προβιβασμό του ακροδεξιού ΛΑΟΣ σε συνομιλητή της εξουσίας και κυβερνητικό εταίρο. Και όχι οι αυτουργοί της αναρρίχησης της Ακροδεξιάς σε κυβερνητικούς θώκους. Έχουμε εδώ την αντιστροφή της πραγματικότητας. Για να αρνηθεί το ΠΑΣΟΚ μια προφανή πραγματικότητα που το βαρύνει, την προβάλλει σε άλλους: καταγγέλλει το «φασισμό» των άλλων για να αρνηθεί το φασισμό που το ίδιο έχει αφομοιώσει και ασκεί στην πολιτική του. 4. Τα σταφύλια της οργής5 Και ενώ αυτός που επί δυο χρόνια παρίστανε τον πρωθυπουργό κατοχύρωσε ως ευρεσιτεχνία την αμίμητη φράση «λεφτά υπάρχουν» για να προχωρήσει στην αφαίμαξη κατά βάση των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων, άρχισε εδώ και καιρό να προβάλλει το αντίπαλο δέος, ο «αντίποδας» της μνημονιακής πολιτικής, η ΝΔ του Α. Σαμαρά που κατόρθωσε το αδιανόητο, να συγκυβερνά αντιπολιτευόμενος (την παλιά διακυβέρνηση, της οποίας η τρέχουσα είναι ευθεία προέκταση), να υπερψηφίζει το δεύτερο επαχθέστερο Μνημόνιο έχοντας καταψηφίσει το πρώτο, να έχει υπογράψει δεσμεύσεις για μια δεκαετία ισχυριζόμενος ότι θα τις επαναδιαπραγματευθεί, να διεκδικεί ακόμη και την αυτοδυναμία στις επικείμενες εκλογές στιγματίζοντας την τρέχουσα και προηγηθείσα διακυβέρνηση για την οποία προβάλλει την υπεύθυνη στάση του, μιας και έχει ψηφίσει επί της ουσίας όλα τα καίρια νομοθετήματα, αποφεύγοντας όμως να ταυτιστεί συμβολικά με το πραξικόπημα του ΠΑΣΟΚ μιας και στοχεύει στη «δημοκρατία» ως μέσο αναρρίχησης στη κυβερνητική διαχείριση. Το όπλο για αυτή την οβιδιακή μεταμόρφωση της ΝΔ είναι μια εξαιρετικά ευφυής πολιτική επιλογή: δεν εστιάζει στην απόδειξη της διαχειριστικής ταχυδακτυλουργίας του ΠΑΣΟΚ με την υπαγωγή στη μνημονιακή επιτήρηση, τη θεωρεί δεδομένη. Αντ’ αυτού προβάλλει την «άλλη πολιτική»: το διαφορετικό μείγμα πολιτικής που οδηγεί στην «ανάπτυξη», γιατί χωρίς «ανάπτυξη» όλες οι «θυσίες» του ελληνικού λαού δεν πρόκειται να έχουν αντίκρισμα. Μένει λοιπόν να αποκρυπτογραφήσει κανείς εκείνο το συστατικό στοιχείο που στο συλλογικό ασυνείδητο (δηλαδή στην ιδεολογία) μπορεί να εγκαλέσει τα άτομα να λειτουργήσουν ως υποκείμενα στην εξαιρετικά δυσμενή συγκυρία, αναδεικνύοντας την προοπτική της «ανάπτυξης» κατά πολύ ισχυρότερη της τρέχουσας κοινωνικής εξαθλίωσης. Ή μήπως αναδεικνύοντας την «ανάπτυξη» που θα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην κυρίαρχη κοινωνική αθλιότητα; Η «ανάπτυξη» της ΝΔ και του οποιουδήποτε μνημονιακού διαχειριστή, από το ΔΝΤ και τον Γιούνκερ του Eurogroup έως την Επιτροπή και την ΕΚΤ, στηρίζεται σε ορισμένες βασικές παραδοχές που αποτελούν τον πυρήνα του νεοφελελευθερισμού: Η ανεργία δεν είναι πρωτογενής παράμετρος της διαχείρισης αλλά εξαρτημένη μεταβλητή που προκύπτει από τις ανελαστικότητες της εργασίας, τα εμπόδια στην επιχειρηματικότητα, τη διαφθορά του δημόσιου (αλλά ποτέ του ιδιωτικού τομέα, η όποια Siemens είναι ένα ιστορικό «ατύχημα») και φυσικά τα επιδόματα ανεργίας που εξωθούν τους ανθρώπους να ζουν παρασιτικά, από την πρόνοια, εις βάρος του κοινωνικού συνόλου, αντί να εργάζονται. Η πηγή του κοινωνικού πλούτου είναι η επιχείρηση και η επιχειρηματικότητα. Άνεργοι προκύπτουν από το κλείσιμο της επιχείρησης, άρα και η καταπολέμηση της ανεργίας προκύπτει από την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας. Και αν η επιχείρηση απαιτεί φθηνούς πόρους για τη λειτουργία και μεγέθυνσή της, χρέος του συλλογικού κεφαλαιοκράτη, της «πολιτείας», είναι να τους διασφαλίζει. Είναι ανάγκη να μπει ένα τέλος στην πλασματική ευδαιμονία ενός βιοτικού επιπέδου που έχει προκύψει από τον δανεισμό, μιας και ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που ζει από αυτά που παράγει και όχι από τη διαχείριση των προσδοκιών, το χρήμα, την πίστη, το δανεισμό, το χρηματιστήριο, τις υπεραξίες. Έτσι η ύφεση εμφανίζεται ως ένα ιστορικό ατύχημα, μια «κρίση» που ανέτρεψε την ομαλή διαδοχή των εξελίξεων, επειδή ακριβώς δεν έγιναν σεβαστές εκείνες οι σχέσεις και ο αξίες που διασφαλίζουν το κεφάλαιο και συνεπώς την κοινωνική ευημερία. Χρέος του καλού κρατικού διαχειριστή είναι να προετοιμάσει την «ανάπτυξη» που θα γίνει με τους όρους και τις προϋποθέσεις που επιβάλλουν οι κρατούσες κοινωνικές σχέσεις, οι σχέσεις κυριαρχίας-υποταγής μέσα στον κοινωνικό σχηματισμό και οι συσχετισμοί που επικρατούν στη βάση τους. Εδώ μας βοηθάει ιδιαίτερα η πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ που περιγράφει τους όρους για την επιστροφή στην ανάκαμψη. Στην έκθεση αυτή επισημαίνονται, μεταξύ άλλων, ορισμένες «βασικές προκλήσεις» τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει η ελληνική οικονομία το προσεχές διάστημα: μείωση των εμποδίων στον ανταγωνισμό, ενίσχυση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στην οικονομική δραστηριότητα, μείωση του κράτους, μείωση του κόστους εργασίας, κίνητρα για την παράταση του χρόνου εργασίας των ηλικιωμένων εργαζομένων, μείωση της φορολογίας επί της εργασίας, κλπ. Ενώ ταυτόχρονα επισημαίνεται ότι «η λιτότητα είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη». Η ύφεση δεν είναι λοιπόν ένα ιστορικό ατύχημα, μια εκτροπή κάποιων ανεγκέφαλων ζηλωτών που υπερέβαλαν στην εφαρμογή του νεοφιλελευθερισμού, είναι μια «αναγκαιότητα». Ή κάποιων «ξένων» που επιβουλεύονται την «εθνική ακεραιότητα» των Ελλήνων, κατά προτίμηση Γερμανών, που παίρνουν την ύστερη εκδίκησή τους για την «ηρωική αντίσταση» στην κατοχή. Όμως η κρίση δεν είναι μια σύγκρουση ανάμεσα σε «έθνη» που μάχονται και προδότες που υπηρετούν πιστά τα ξένα αφεντικά, όπως θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε οι οπαδοί των καταγγελιών περί «κυβέρνησης δοσίλογων». Η σύγκρουση είναι ταξική και η ύφεση είναι η προϋπόθεση για μια ανάπτυξη με τους όρους των κυρίαρχων τάξεων. Η ανάπτυξη που επαγγέλλονται είναι ο πραγματικός εφιάλτης που έρχεται από το μέλλον ως υπόσχεση και Eldorado, αλλά ταυτόχρονα ως απειλή και ταξικό φόβητρο 5. Arbeit macht frei6 Η λιτότητα ως αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη δεν είναι μια φραστική απάτη, ένα διανοητικό τέχνασμα των κρατικών αξιωματούχων: είναι η αμείλικτη πραγματικότητα που προετοιμάζουν. Μάλιστα από την ιστορία γνωρίζουμε ότι η μαζική ανεργία στη Γερμανία του Μεσοπολέμου συνέβαλε αποφασιστικά στην άνοδο του ναζισμού αλλά και στη διαμέσου αυτού «λύση» του προβλήματος της ύφεσης. Οι εξαθλιωμένοι άνεργοι απέκτησαν μέσα από το ναζιστικό πρόταγμα ολοκληρωμένο προσανατολισμό της κοινωνικής και ατομικής δυναμικής τους. Αναγνώρισαν τον εχθρό στον «αιώνιο Εβραίο», αργυραμοιβό και «εκμεταλλευτή» διότι δεν υπηρετούσε την «πραγματική οικονομία» αλλά το «χρήμα», «πλουτοκράτη» και «παράσιτο» με φυλετικές προεκτάσεις που προσαρτούσαν αυτές τις «αντικοινωνικές» ιδιότητες σε προαιώνια χαρακτηριστικά της φυλής. Σήμερα τη θέση τους παίρνουν οι ξένοι που «κλέβουν» τις δουλειές των Ελλήνων. Ο ναζισμός επικάλυψε το κοινωνικό στίγμα της ανεργίας με το εύηχο σύνθημα «δουλειά για όλους» λύνοντας το πρόβλημα της ανεργίας με τον «στρατιωτικό καπιταλισμό», αρχικά για την οικοδόμηση γενικών υποδομών, στη συνέχεια για την ίδια τη στρατιωτική βιομηχανία και την ετοιμασία του πολέμου. Αρκεί να δει κανείς τα (έστω σκηνοθετημένα) χαρούμενα πρόσωπα των (όχι πια άνεργων) εργατών των αυτοκινητοδρόμων του Χίτλερ για να κατανοήσει την αλήθεια της πραγματικότητας αυτής. Στα σχέδια των «από πάνω», η εξαθλίωση είναι λοιπόν η «πηγή» της ανάπτυξης, ακριβώς όπως ο καπιταλισμός χρειάζεται την κρίση και την εκκαθάριση, προφανώς όχι για να «σαπίσει», αλλά για να ξεκινήσει ένα νέο κύκλο παραγωγής υπεραξίας. Η «ανάπτυξη» επομένως της ΝΔ και του Α. Σαμαρά (η αναφορά γίνεται προνομιακά σε αυτούς, μιας και το ΠΑΣΟΚ μπορεί πλέον να μιλάει χωρίς έρμα για όλα και για τίποτε) δεν είναι κενή υπόσχεση, άλλη μια προεκλογική απάτη. Η εκκαθάριση έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ώστε ο μέσος εργαζόμενος να είναι διατεθειμένος όχι μόνο να συναινέσει σε αμοιβές κατώτερες των όποιων συλλογικών συμβάσεων έχουν απομείνει, αλλά ακόμη και να δεχθεί τους οποιουσδήποτε επαχθείς όρους αρκεί να βγει από την κοινωνική απομόνωση της ανεργίας και να ενταχθεί στον ενεργό ιστό του κοινωνικά αναγνωρίσιμου παραγωγικού δυναμικού. Αντί οποιουδήποτε τιμήματος, αρκεί να υπαχθεί σε οποιοδήποτε πλέγμα εργασιακών και ευρύτερα κοινωνικών σχέσεων. Σε μια τέτοια ανάπτυξη θα ήθελαν να ελπίζουν οι κρατούντες, μιας και το τριετές μέχρι στιγμής εγχείρημα βίαιης αναπροσαρμογής των κοινωνικών συσχετισμών αυτό ακριβώς επιδίωκε: Το ξεκίνημα του νέου κύκλου από το χαμηλότερο δυνατό σημείο για να διασφαλιστεί ικανοποιητική υπεραξίωση για όσο το δυνατό περισσότερες μερίδες του κεφαλαίου. Είναι όμως βέβαιη η επιτυχία του εγχειρήματος; Υπάρχουν διάφορα σημάδια στον ορίζοντα που δεν συναινούν σε μια τόσο απαισιόδοξη εκδοχή της ιστορίας. Με το διαφαινόμενο αρνητικό για τους κρατούντες αποτέλεσμα των εκλογών προκύπτει διάχυτη ανασφάλεια, που εξελίσσεται σε τρομοκρατία με διάχυτο κλίμα φημολογίας, κινδυνολογίας και καθημερινών εκβιασμών από τα φερέφωνα της εξουσίας μέσα μαζικής επικοινωνίας. Υπάρχει ακόμη εμφανής ανησυχία για την άνοδο της Αριστεράς, αλλά κυρίως για την άνοδο των τάσεών της που δεν είναι αυτόχρημα υποχείριες των συστημικών επιταγών, αλλά μπορεί υπό συνθήκες να συνιστούν «αστάθμητο παράγοντα». Διαφαίνεται τέλος η αδυναμία διαχείρισης ακόμη και αυτής της «περίτρανης επιτυχίας» της αναδιάρθρωσης του χρέους, η οποία δεν φαίνεται να οδηγεί σε κατασίγαση των αντιφάσεων στο εσωτερικό του άρχοντος συγκροτήματος. Και όπου οι εσωτερικές αντιφάσεις οξύνονται σε περίοδο κρίσης, αυτό μάλλον έχει να κάνει με την πίεση των «από κάτω» παρά με τις τριβές στο εσωτερικό των «από πάνω». Ίσως τελικά να αρχίζουν και οι κρατούντες να διαβλέπουν ότι η «ανάπτυξη» που με τόσο κόπο προετοίμασαν αξιοποιώντας την κρίση μπορεί να αποδειχθεί ο χειρότερος εφιάλτης τους. 1 Λέοντες αντί αμνών. Δάνειο από τον τίτλο της ταινίας του Robert Redford για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και τον μισθοφορικό «πατριωτισμό» των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων στον αμερικανικό στρατό. 2Ψέματα, αναθεματισμένα ψέματα και στατιστικές. Σκωπτική φράση που κυκλοφορεί σε κύκλους θετικών επιστημόνων για τη δυνατότητα χειραγώγησης των αριθμών στη στατιστική. 3 IIF Staff Note: Confidential, February 18, 2012, Implications of a Disorderly Greek Default and Euro Exit. 4 Καθημερινός Φασισμός, κινηματογραφική - ταινία ιστορικό ντοκιμαντέρ του σοβιετικού σκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ για το 3ο Ράιχ που κατέγραψε τη μοναδική επίδοση να τη δουν πάνω από 40 εκατομμύρια θεατές παγκοσμίως. 5 Δάνειο από το γνωστό έργο του Τζ. Στάινμπεκ για την εποχή της κρίσης του ’29. 6 Προμετωπίδα στην είσοδο στα «στρατόπεδα εργασίας» της ναζιστικής Γερμανίας