Πργακατανγωναλώγηωση
Μια από τις πολλές ασυνάρτητες προσεγγίσεις στην παρούσα κρίση
− εκείνη γύρω από την οποία αναπτύσσονται οι κορώνες και οι λυρισμοί της πιο
στείρας ηθικολογίας − είναι αυτή, που τη χρεώνει στον «καταναλωτισμό». Υποτίθεται,
ότι η κοινωνία μας βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής επειδή «καταναλώναμε
υπερβολικά» και σαν μέσον θεραπείας προτείνεται «να καταπιαστούμε επιτέλους με
την παραγωγή», «να γίνουμε παραγωγικοί», «να αυξήσουμε όσο περισσότερο γίνεται
την παραγωγικότητα» − και μάλιστα με όρους
«ανταγωνιστικότητας», δηλαδή όχι απλώς να γίνουμε πιο παραγωγικοί αλλά να
φτάσουμε και να προσπεράσουμε σε «παραγωγικότητα» τους ήδη καταξιωμένους σούπερμεν
της Εσπερίας.
Λες και ο «καταναλωτισμός» είναι,
ποιοτικά αλλά και ποσοτικά, άσχετος και ασύνδετος με τον «παραγωγισμό»! Λες και
δεν είναι ο ίδιος ο «παραγωγισμός»
που οδηγεί και ενισχύει μαζικά τον «καταναλωτισμό»!
Δίνω το λόγο στον Ζακ Ελλύλ και
το υπό έκδοση βιβλίο του για Το Τεχνικό Σύστημα:
«[...] Πρέπει προφανώς να έρθω τώρα
στον ορισμό που έκανε πάταγο το 1968: “Καταναλωτική κοινωνία”. Πρόκειται
περισσότερο για ένα σύνθημα, κατάλληλο για μαζικές κινητοποιήσεις και
προπαγάνδα. Έχει την αρετή, ότι τονίζει μια όψη που συχνά παραμελείται και
εστιάζει τον ορισμό της κοινωνίας στην ατομική ζωή. Είναι όμως ολοφάνερο, πως η κοινωνία μας χαρακτηρίζεται τουλάχιστον
στον ίδιο βαθμό από την εργασία και την παραγωγή όσο και από την κατανάλωση!
Ο όρος “καταναλωτική κοινωνία” ισχύει, εάν με αυτόν θέλουμε να προσδιορίσουμε
την ιδεολογία που διαπερνά τον καθένα μας. Είναι όμως εντελώς ανεπαρκής εάν
θέλουμε να προσδιορίσουμε την οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα. Αλλά
αυτό που κατά τη γνώμη μου έχει σημασία, είναι ότι μέσα στην κατανάλωση συναντάμε το τεχνικό στοιχείο και μάλιστα ως
στοιχείο καθοριστικό. Τι είναι αυτό που προκαλεί την κατανάλωση; Η
διαφήμιση. Δηλαδή οι διαφημιστικές τεχνικές. Ποιος απαιτεί να καταναλώνουμε
περισσότερο; Η μαζική παραγωγή, η οποία δεν μπορεί να υπάρξει παρά χάρη στην Τεχνική.
Τι είναι αυτό που δίνεται προς κατανάλωση; Τεχνικά αντικείμενα, διότι αυτά
παράγουμε στο μεγαλύτερο βαθμό. Επομένως σε
όλες τις όψεις της, η καταναλωτική κοινωνία χαρακτηρίζεται κατά πρώτο λόγο από
διάφορες τεχνικές.
Σίγουρα την καλύτερη ανάλυση της
καταναλωτικής κοινωνίας τη χρωστάμε στον Μποντριγιάρ και το βιβλίο του Le Système des objets. Κατ’ αυτόν, η κατανάλωση δεν
είναι ούτε μια υλική πρακτική, ούτε μια φαινομενολογία της αφθονίας και δεν προσδιορίζεται
ούτε από το τρόφιμο, κ.λπ. Είναι η δυναμική ολότητα όλων των αντικειμένων και
των μηνυμάτων, που από τώρα κιόλας συγκροτούν ένα περισσότερο ή λιγότερο
συνεκτικό λόγο· η κατανάλωση είναι μια δραστηριότητα συστηματικής χειραγώγησης
των σημείων. Όμως όσο ευρεία κι αν είναι η ανάλυσή του, δεν κατόρθωσε να
αποδείξει πως η κατανάλωση είναι το ίδιο πράγμα σε εποχές διαφορετικές από τη
δική μας. Με άλλα λόγια, εάν η κατανάλωση είναι όπως την αναλύει, αυτό συμβαίνει
επειδή στηρίζεται σε τεχνικά αντικείμενα, επειδή ασκείται μέσα σε συνθήκες
αφθονίας, επειδή τελικά ενσωματώνεται και η ίδια μέσα σε ένα σφαιρικότερο Τεχνικό Σύστημα, μέσα στο
οποίο και μόνον βρίσκει τη δυνατότητα ύπαρξης και την αναφορά της η συστηματική
χειραγώγηση των σημείων.[...]»
Απλά πράγματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου