Αιώνας - κόσμος

Enzo Traverso

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΩΣ ΠΕΔΙΟ ΜΑΧΗΣ

ερμηνεύοντας τις βιαιότητες του 20ού αιώνα

Μετ' .Νίκος κουρκουλος

ΕΚΔΟΣΕΙΣ του ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ.  

2016 

Αιώνας - κόσμος 

Σελ 

63

Οι Ηνωμένες πολιτείες παρά την ασύγκριτη πολεμικη τους δύναμη δεν μπορούν να επιβαλλουν την κυριαρχία τους πάνω στον υπόλοιπο πλανήτη. Δεν αποτελούν τον πυρήνα μιας νέας παγκόσμιας τάξης συγκρίσιμης με την Pax Britannica του 19ου αιώνα, ενώ έχουμε περάσει σε «μια βαθιά ασταθή μορφή παγκόσμιας αταξίας, τόσο σε διεθνή κλίμακα όσο και στο εσωτερικό των κρατών», 

 Σύμφωνα με μια σύγχρονη προοπτική, ο 20ός αιώνας θα μπορούσε επίσης να θεωρηθεί ένας «αιώνας-κόσμος». Ο ιταλός ιστο ρικός Μαρτσέλο Φλόρες χρονολογεί την αρχή του το 1900, χρο νια που σημαδεύει συμβολικά μια τριπλή μετάλλαξη. Στη Βιέννη, ο Φρόιντ δημοσιεύει την Ερμηνεία των ονείρων, έργο που εγκαινιάζει την ψυχανάλυση: στην αυγή του φορντιστικού καπιταλισμού, ο αστικός κόσμος επιχειρεί μια αναδίπλωση στην εσωτερι-κότητά τκη τους δθου, ανάλογη με την «ενδοκοσμική άσκηση» που, σύμ φωνα με τον Βέμπερ, η προτεσταντική Μεταρρύθμιση είχε θέσει στην υπηρεσία του εκκολαπτόμενου καπιταλισμού. Στη νότια Αφρική, από τον πόλεμο των Μπόερς αναδύονται οι πρώτες μορ-φές στρατοπέδων συγκέντρωσης, με συρματοπλέγματα και πα ραπήγματα για τον εγκλεισμό αμάχων. Αυτός ο μηχανισμός ορ- γάνωσης και διαχείρισης της βίας έμελλε να ρίξει τη σκιά του σε ολόκληρο τον 20ο αιώνα. Στην Κίνα, τέλος, η εξέγερση των Μπόξερ καταστέλλεται από την πρώτη διεθνή επέμβαση των συ- νασπισμένων μεγάλων δυνάμεων (Γερμανία, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Αυστρουγγαρία, Ρωσία, Ηνωμένες Πολιτείες και Ιαπωνία).53 Θα επακολουθήσουν κι άλλες τέτοιες εκστρατείες (τιμωρητικές, «ανθρωπιστικές», «ειρηνευτικές», κλπ)

. Σύμφωνα με τον Φλόρες, ο 20ός αιώνας είναι η εποχή του οξιντενταλισμού, που βλέπει την επέκταση σε πλανητική κλίμακα του συστήματος των δυτικών αξιών, πολιτισμικών κωδίκων και πρότυπων ζωής. 54

52. Eric Hobsbawm, On Empire, America, War and Global Supremacy, Pan- theon Books, Νέα Υόρκη, 2008, σελ. 5.

53. Marcello Flores, Il secolo-mondo. Storia del Novecento, II Mulino, Μπο-

54. Ό.π., σελ. 39-52.