Σελ 138, 139 ,140,141
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΩΣ ΠΕΔΙΟ ΜΑΧΗΣ
Enzi Traverso
Μετάφραση Νίκος Κούρκουλος
Εκδόσεις 21ου 2016
Επανάσταση ή αντεπανάσταση;
Κοινό στοιχείο των Μος. Στέρνχελ και Τζεντίλε είναι ότι υπότιμούν ένα βασικό στοιχείο του φασισμού: τον αντικομμουνισμό.
Ασφαλώς, κανείς τους δεν αγνοεί την πλευρά αυτή, όμως κανείς τους δεν της αποδίδει αποφασιστικό ρόλο.
Αυτή η υποτίμηση έχει διαφορετικές αιτίες. Στην περίπτωση του Μος, σχετίζεται κυρίως με την απαξίωση της ιδεολογικής διάστασης του φασισμού και με την προβολή των πολιτισμικών, αισθητικών και συμβολικών όψεών του.
Στην περίπτωση του Στέρνχελ, απορρέει από την ερμηνεία του φασισμού σαν αντίδραση καθαρά αντιφιλελεύθερη ή, για την ακρίβεια, από την αναγωγή του φασισμού σε νεοτερική έκφραση του Αντιδιαφωτισμού, του οποίου ο αντικομμουνισμός είναι απλώς μια παραλλαγή.
Τέλος, οι Μος, Στέρνχελ και Τζεντίλε υποτιμούν τον αντικομμουνισμό επειδή επιμένουν στην «επαναστατική» φύση του φασισμού.
Όμως ο αντικομμουνισμός διαμορφώνει το φασισμό από την αρχή έως το τέλος της πορείας του.
Πρόκειται για αγωνιστικό, επιθετικό, ριζοσπαστικό αντικομμουνισμό που δίνει νέο χαραχτήρα στον εθνικισμό και μεταμορφώνει την «πολιτειακή θρησκεία» του σε σταυροφορικό πόλεμο εναντίον του εχθρού.
Σαν αντιμπολσεβικισμός, ο φασισμός δεν μοιάζει καθόλου «επαναστατικός», αλλά μάλλον φαινόμενο τυπικά αντεπαναστατικό, που αντρώνεται στο εμφυλιοπολεμικό κλίμα που γεννήθηκε στην. Ευρώπη μετά το 1917. Το κατασταλτικό κύμα. μετά τον πόλεμο –σε Βερολίνο, Βαυαρία και. Βουδαπέστη το 1919, στην ιταλική « διετία» (biennio rosso) το 1919-1920, στις βαλτικές χώρες το 1919-1921, στη Βουλγαρία το 1923 αποτελεί μια από τις σημαδιακές του στιγμές.
Σελ139
Η φασιστική επανάσταση δεν μπορούσε να οριστεί αλλιώς παρά σαν ριζική αντίθεση στην κομμουνιστική επανάσταση.
Ήταν λοιπόν, με την έννοια αυτή, «επανάσταση ενάντια στην επανάσταση».
Κατά βάθος, αυτή η αντεπαναστατική διάσταση αποτελει το κοινό βάθρο των φασιστών στην
Ευρώπη πέρα από τις συχνά διαφορετικές ιδεολογίες και διαδρομές του.
Ο Άρνο Τζ. Μάγερ έχει δίκιο να δηλώνει ότι «η αντεπανάσταση αναπτύχθηκε και έφτασε στην ωριμότητα σε όλη την Ευρώπη κάτω από τα γνωρίσματα του φασισμού» 68
Ακριβώς στο όνομα του αντικομμουνισμού, ο ιταλικός φασισμός, ο ναζισμός και ο φρανκισμός συμμαχούν σε κοινό μέτωπο κατά τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο.
Από πολλές απόψεις, ο αντικομμουνισμός ήταν πολύ πιο ισχυρός από τον αντιφιλελευθερισμό στο φασισμό.
Στην Ιταλία το 1922, όπως και στη Γερμανία δέκα χρόνια αργό-τερα, η σύγκλιση ανάμεσα στο φασισμό και τις παραδοσιακές ελίτ, με φιλελεύθερη και συντηρητική προέλευση, ήταν στη ρίζα της «νόμιμης επανάστασης» που επέτρεψε την άνοδο στην εξουσία σε Μουσολίνι και Χίτλερ.
Δεν πρόκειται ασφαλώς να συρρι- κνώσουμε το φασισμό στον αντικομμουνισμό και μόνο ή, ακο- λουθώντας τη γραμμή του Ερνστ Νόλτε, σε αρνητικό «αντίγρα-φο» του κομμουνισμού.
" Ο φασισμός προσπαθεί να συνδυάσει σε συνεκτικό σύστημα ιδεολογικά στοιχεία που γεννήθηκαν. 14
πριν τη ρωσική επανάσταση του αλλάζε και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο αντικομμουνισμός του μπολιάζεται πολύ φυσιολογικά κα νω στον κορμό του Αντιδιαφωτισμού. Όμως ο αντικομμουσμός παραμένει απαραίτητος για να μετατραπεί μετά τα διαφορετικά στοιχεία και κυρίως για να μετατραπεί μια ιδεολογία σε πολιτική και μια κοσμοθεωρία σε πρόγραμμα δράσης.
Με άλλα λόγια, ο φασισμός δεν θα υπήρχε χωρίς τον αντικομμουνισμό, έστω κι αν δεν μπορούμε να τον ταυτίσουμε περιοριστικά μαζί του.
Τελικά, η ίδια η έννοια της φασιστικής επανάστασης, που χρησιμοποιούν πολύ συχνά οι τρεις ιστορικοί μας, μεταξύ άλλων και στον τίτλο των βιβλίων τους, είναι εκείνη που εγείρει περια σότερες αμφιβολίες.
Κι αν έχουν δίκιο να υπογραμμίζουν τις αδυναμίες των μαρξιστικών ερμηνειών του φασισμού, έχουν άδικο να τις αγνοούν εντελώς, γιατί θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν να κατανοήσουν την πραγματική εμβέλεια της «φασιστι κής επανάστασης».
Οι φασισμοί μπορεί μεν να εγκατέστησαν νέα καθεστώτα, καταστρέφοντας το κράτος δικαίου, τον κοινοβουλευτισμό και τη φιλελεύθερη δημοκρατία, όμως, με εξαίρεση την Ισπανία, πήραν την εξουσία με νόμιμους τρόπους, ενώ δεν ανέτρεψαν ποτέ την οικονομική δομή της κοινωνίας.
Σε αντίθεση με τις κομμουνιστικές επαναστάσεις που τροποποίησαν ριζικά τις μορφές της ιδιοκτησίας, οι φασισμοί ενσωμάτωσαν πάντα στο σύστημα εξουσίας τους τις παλιές οικονομικές, διοικητικές και στρατιωτικές ελίτ. Με άλλα λόγια, η γέννηση των φασιστικών καθεστώτων επιβάλλει πάντα ένα βαθμό «όσμωσης» μετα ξύ φασισμού, αυταρχισμού και συντηρητισμού.
Κανένα φασιστικό κίνημα δεν έφτασε στην εξουσία χωρίς την υποστήριξη, παθητική έστω, των παραδοσιακών ελίτ. 7ο Αυτό ισχύει ασφαλώς στο οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, επίσης όμως, σε κάποιο βαθμό, και στο ιδεολογικό επίπεδο, αν σκεφτούμε τη συνύπαρξη
70. Robert O. Paxton, Le fascisme en action, ό.π., σελ. 246-247.
67. Πρβλ. Mark Neocleous, Fascism, Open University Press, Μπάκιγχαμ, 1997, κεφ. III-IV.
68. Arno J. Mayer, The Furies. Violence and Terror in the French and Rus- sian Revolutions, Princeton University Press, Πρίνστον, 2000, σελ. 67.
69. Ernst Nolte, La Guerre civile européenne 1917-1945. National-socialisme et bolchevisme, Éditions des Syrtes, Παρίσι, 2000 [ελλ. μτφ. Γιάννης Καραπα- τὰς. Ο ευρωπαϊκός εμφύλιο
πόλεμος 1917-1945. Εθνικοσοσιαλισμός και μπολ- σεβικισμός, Τροπή, 2015]. Η θέση αυτή υπήρχε ήδη στο πρώτο έργο του Νόλτε, στο πλαίσιο μιας πιο μετριοπαθούς προσέγγισης που συμπεριλάμβανε στο φα- περό και την Action française (Ernst Nolte, Le fascisme dans son époque, Jul- Κατά Παρίσι, 1970, 3 τόμοι).
66. Robert O. Paxton, Le fascisme en action, ό.π., σελ. 193.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου