Ο Αριστοτέλης για την φύση

 Η.  Ψευδαίσθηση ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΦΥΣΗΣ

.

Σελ 49

" Το καλό και το Δίκαιο " όπως το θέτει ο Αριστοτέλης, «παρουσιάζεται σε τόσο μεγάλη διαφορά και ποικιλία, ώστε να θεωρείται ότι μόνο κατά συνθήκη [νόμω) υπάρχει κι όχι σύμφωνα με τη φύση (φύσει)» (10945). 

Ο Αριστοτέλης δεν ήταν σοφιστής, ασφαλώς, ήταν όμως μέγας θαυμαστής του φυσικού, της αυθεντικότητάς του ή ακόμα του θεμιτού χαραχτήρα του 

- γι' αυτό αντιλαμβανόταν την πολιτισμική διαφορά, όπως και πολλοί άλλοι, σαν μαρτυρία μιας καθαρά ανθρώπινης δραστικοτητας σε αντιπαράθεση με τον αυτοπροσδιορισμό των φυσικών πραγμάτων. 

Οι ιδιότητες των φυσικών πραγμάτων δεν μπορούν να διαμορφωθούν από την ανθρώπινη πρόθεση ή συνήθεια.

 Πετάξτε μια πέτρα στον αέρα χίλιες φορές, δεν θα σταθεί ποτέ πάνω αλλά θα κατέβει αναγκαστικά προς τη γη, σύμφωνα με την ουσιαστική φύση της. 

Οι Arthur Lovejoy και George Boas παρατηρούν ότι, την εποχή του Αριστοτέλη, η φύσις είχε καταλήξει να σημαίνει «στο λεξιλόγιο της κοσμολογίας και της μεταφυσικής, τις αντικειμενικές ιδιότητες ή τις ανεξάρτητες πραγματικότητες του εξωτερικού κόσμου, κι επομένως να εκφράζει την αφηρημένη έννοια της αντικειμενικότητας».

 Πράγματι, δυο χιλιάδες χρόνια πριν αναπτυχθεί η ιδέα των αμετάβλητων «νόμων της φύσης» στην επιστημονική κουλτούρα της Δύσης, η έκφραση είχε επινοηθεί ήδη στην αρχαιότητα – ειδικά σε σχέση με τις επιθυμίες των ισχυρών προσώπων ή κομμάτων να κυριαρχήσουν και να εκμεταλλευτούν τους ασθενέστερους. Τέτοιος είναι ο «νόμος της φύσης» που υποστηρίζει ο σοφιστής Καλλικλής στο Γοργία, ενώ ο Θουκυδίδης βάζει τους Αθηναίους να λένε κάτι πολύ παρόμοιο στους δύστυχους πολιορκημένους Μήλιους – κείμενα που θα παρουσιαστούν λίγο παρακάτω. Προσέξτε ότι, σαν ανεξάρτητο βασίλειο της αναγκαιότητας, η φύσις είναι χωρίς υποκείμενο -εκτός ίσως από την περίπτωση να δημιούργησε ο θεός τον κόσμο- κι επομένως στους ανθρώπους αναφέρεται σε πλευρές της συμπεριφοράς για τις οποίες δεν είναι υπεύθυνοι: στις έμφυτες και ακούσιες παρορμήσεις του ανθρώπινου ψυχισμού. 

74