Αλαίν Μπαντιού για την εξέγερση στην Τουρκία και πέραν αυτής *
Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνου
Μια μεγάλη μερίδα της μορφωμένης νεολαίας σε όλη την Τουρκία βρίσκεται αυτή την περίοδο επικεφαλής ενός τεράστιου κινήματος κατά των καταπιεστικών και αντιδραστικών μεθόδων της κυβέρνησης. Είναι μια πολύ σημαντική στιγμή αυτού που έχω αποκαλέσει “αναγέννηση της ιστορίας”. Σε πολλές χώρες του κόσμου, μαθητές και φοιτητές, που υποστηρίζονται από μέρος των διανοουμένων και της μεσαίας τάξης, δίνουν νέα πνοή στο πασίγνωστο αξίωμα του Μάο: “Είναι δίκαιο να εξεγείρεσαι”. Καταλαμβάνουν πλατείες και δρόμους, συμβολικούς τόπους. Κάνουν πορείες, διεκδικώντας την ελευθερία, την “αληθινή δημοκρατία” και μια νέα ζωή. Ζητάνε ή να αλλάξει η κυβέρνηση τη συντηρητική πολιτική της ή να παραιτηθεί. Αντιστέκονται στις βίαιες επιθέσεις της αστυνομίας.
Μια μεγάλη μερίδα της μορφωμένης νεολαίας σε όλη την Τουρκία βρίσκεται αυτή την περίοδο επικεφαλής ενός τεράστιου κινήματος κατά των καταπιεστικών και αντιδραστικών μεθόδων της κυβέρνησης. Είναι μια πολύ σημαντική στιγμή αυτού που έχω αποκαλέσει “αναγέννηση της ιστορίας”. Σε πολλές χώρες του κόσμου, μαθητές και φοιτητές, που υποστηρίζονται από μέρος των διανοουμένων και της μεσαίας τάξης, δίνουν νέα πνοή στο πασίγνωστο αξίωμα του Μάο: “Είναι δίκαιο να εξεγείρεσαι”. Καταλαμβάνουν πλατείες και δρόμους, συμβολικούς τόπους. Κάνουν πορείες, διεκδικώντας την ελευθερία, την “αληθινή δημοκρατία” και μια νέα ζωή. Ζητάνε ή να αλλάξει η κυβέρνηση τη συντηρητική πολιτική της ή να παραιτηθεί. Αντιστέκονται στις βίαιες επιθέσεις της αστυνομίας.
Αυτά είναι χαρακτηριστικά της άμεσης εξέγερσης, όπως την ονομάζω: μία από τις πιθανές δυνάμεις της επαναστατικής πολιτικής δράσης –-στη συγκεκριμένη περίπτωση η μορφωμένη νεολαία και μέρος της μισθωτής μικροαστικής τάξης—ξεσηκώνεται εν ονόματί της ενάντια στο αντιδραστικό κράτος. Υποστηρίζω με ενθουσιασμό: είναι δίκαιο που το κάνει! Όμως η ίδια η πράξη της θέτει το πρόβλημα της διάρκειας και του εύρους της εξέγερσής της. Είναι σωστό να μπαίνει στη δράση, αλλά ποια είναι η πραγματική λογική αυτού που κάνει στη σκέψη της και για το μέλλον;
Το όλο πρόβλημα είναι εάν αυτή η θαρραλέα εξέγερση είναι ικανή να ανοίξει το δρόμο για ένα αυθεντικό, ιστορικών διαστάσεων, ξέσπασμα. Ένα ξέσπασμα είναι ιστορικό –όπως ήταν μόνο στην Τυνησία και την Αίγυπτο, όπου η έκβαση του αγώνα δεν έχει ακόμη κριθεί-- όταν συνενώνει κάτω από τα ίδια συνθήματα όχι μόνο έναν, αλλά αρκετούς δυνητικούς πρωταγωνιστές μιας νέας επαναστατικής πολιτικής: για παράδειγμα, εκτός από τη μορφωμένη νεολαία και τη μεσαία τάξη, μεγάλα τμήματα της εργατικής νεολαίας, εργάτες, λαϊκές γυναίκες, χαμηλόβαθμους υπαλλήλους κοκ. Η κίνηση πέρα από την άμεση εξέγερση προς ένα μαζικό κίνημα διαμαρτυρίας δημιουργεί τη δυνατότητα για έναν νέο τύπο οργανωμένης πολιτικής, μιας πολιτικής ανθεκτικής, που συγχωνεύει τη δύναμη του λαού με το μοίρασμα πολιτικών ιδεών, και έτσι γίνεται ικανή να αλλάξει όλη την κατάσταση στη χώρα.
Ξέρω ότι αρκετοί Τούρκοι φίλοι μας έχουν πλήρη επίγνωση του προβλήματος αυτού. Γνωρίζουν, πιο συγκεκριμένα, τρία πράγματα: δεν πρέπει να γίνει λάθος σχετικά με τις αντιθέσεις. Το κίνημα δεν πρέπει να ακολουθήσει το δρόμο μιας “επιθυμίας για τη Δύση”. Και πάνω απ' όλα είναι αναγκαίο να ενωθεί με τις λαϊκές μάζες, με άλλους ανθρώπους –εργάτες, κατώτερους υπαλλήλους, ανέργους, ξένους κοκ-- και να επινοήσουν από κοινού μορφές πολιτικής οργάνωσης που προς το παρόν είναι άγνωστες.
Για παράδειγμα, είναι σήμερα στην Τουρκία κύρια η αντίθεση ανάμεσα στη συντηρητική μουσουλμανική θρησκεία και στην ελευθερία της σκέψης; Ξέρουμε ότι είναι επικίνδυνο να σκεφτόμαστε έτσι, πάνω απ' όλα επειδή αυτό αποτελεί μια διαδεδομένη ιδέα στις χώρες της καπιταλιστικής Ευρώπης. Βεβαίως, η σημερινή τουρκική κυβέρνηση διακηρύσσει ανοιχτά ότι είναι αφοσιωμένη στην επικρατούσα θρησκεία. Πρόκειται για τη μουσουλμανική θρησκεία, αλλά αυτό τελικά δεν είναι σοβαρό πρόβλημα: ακόμη και σήμερα η Γερμανία κυβερνιέται από τη χριστιανοδημοκρατία, ο πρόεδρος των ΗΠΑ ορκίζεται στη Βίβλο όταν αναλαμβάνει τα καθήκοντά του, ο πρόεδρος Πούτιν, στη Ρωσία, μονίμως καπηλεύεται τον ορθόδοξο κλήρο και η ισραηλινή κυβέρνηση μονίμως εκμεταλλεύεται την εβραϊκή θρησκεία. Οι αντιδραστικοί πάντα και παντού χρησιμοποιούν τη θρησκεία για να συσπειρώνουν γύρω από τις κυβερνήσεις τους ένα μέρος των λαϊκών μαζών. Δεν υπάρχει τίποτα το ιδιαίτερα “μουσουλμανικό” σ' αυτό. Και δεν θα έπρεπε να οδηγεί, κατ' ουδένα τρόπο, στο να θεωρούμε την αντίθεση ανάμεσα στη θρησκεία και στην ελευθερία της σκέψης ως τη βασική αντίθεση της τρέχουσας κατάστασης στην Τουρκία. Εκείνο που θα έπρεπε να γίνει καθαρό είναι ότι η εκμετάλλευση της θρησκείας εξυπηρετεί ακριβώς τη συγκάλυψη των πραγματικών πολιτικών ζητημάτων, επισκιάζει τη βασική σύγκρουση ανάμεσα στη χειραφέτηση των λαϊκών μαζών και στην ολιγαρχική ανάπτυξη του τουρκικού καπιταλισμού. Η εμπειρία δείχνει ότι η θρησκεία, ως προσωπική πεποίθηση, δεν είναι καθόλου ασύμβατη με τη δέσμευση στην πολιτική της χειραφέτησης. Σ' αυτή την κατεύθυνση ανεκτικότητας, όπου το μόνο που απαιτείται είναι να μη συγχέεται η θρησκεία με την κρατική εξουσία και οι άνθρωποι να κάνουν τη διάκριση ανάμεσα στις θρησκευτικές πεποιθήσεις και στο πολιτικό φρόνημα, οφείλει να κινηθεί η σημερινή εξέγερση, προκειμένου να αποκτήσει τα γνωρίσματα ενός ιστορικών διαστάσεων ξεσηκωμού και να ανοίξει ένα νέο πολιτικό δρόμο.
Παρόμοια, οι φίλοι μας έχουν πλήρη επίγνωση ότι αυτό που σήμερα δημιουργείται στην Τουρκία δεν μπορεί να είναι η επιθυμία για ό,τι ήδη υπάρχει στις πλούσιες, ισχυρές χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Γαλλία. Η λέξη “δημοκρατία”, απ' αυτή την άποψη, είναι διφορούμενη. Θέλουν οι άνθρωποι να επινοήσουν μια νέα οργάνωση της κοινωνίας, που να κατευθύνεται προς την αυθεντική ισότητα; Θέλουν να ανατρέψουν την καπιταλιστική ολιγαρχία υπάλληλος της οποίας είναι η “θρησκευτική” κυβέρνηση, και της οποίας όχι λιγότερο εξυπηρετικοί υπάλληλοι ήταν, και θα ξαναγίνουν, οι αντι-θρησκευτικές ομάδες στην Τουρκία, όπως και στη Γαλλία; Ή θέλουν απλώς να ζήσουν με τον τρόπο ζωής της μεσαίας τάξης των μεγάλων καπιταλιστικών χωρών; Καθοδηγείται η δράση από την ιδέα της λαϊκής χειραφέτησης και της ισότητας; Ή από την επιθυμία να δημιουργηθεί μια εδραιωμένη μεσαία τάξη που θα αποτελεί το στυλοβάτη μιας δυτικού τύπου “δημοκρατίας”, που σημαίνει πλήρως υποταγμένης στην εξουσία του κεφαλαίου; Θέλουν μια δημοκρατία με το αυθεντικό πολιτικό νόημά της, μια πραγματική εξουσία του λαού που επιβάλλει τη αρχή του στους αφέντες και στους πλούσιους, ή μια “δημοκρατία” με το τρέχον δυτικό νόημά της; Δηλαδή συναίνεση στον πιο ανελέητο καπιταλισμό, εφόσον ο βασικός μηχανισμός των επιχειρήσεων, του ιμπεριαλισμού και της καταστροφής του κόσμου δεν θα πειραχτεί -- αρκεί η μεσαία τάξη να μπορεί να επωφελείται, να ζει και να μιλά όπως θέλει;
Αυτή η επιλογή θα καθορίσει εάν η σημερινή εξέγερση αντιπροσωπεύει απλώς έναν εκσυγχρονισμό του τουρκικού καπιταλισμού και την ενσωμάτωσή του στην παγκόσμια αγορά ή εάν προσανατολίζεται πραγματικά προς μια δημιουργική πολιτική χειραφέτησης, δίνοντας νέα ορμή στην οικουμενική ιστορία του κομμουνισμού.
Και το έσχατο κριτήριο για όλα αυτά είναι πραγματικά πολύ απλό: η μορφωμένη νεολαία πρέπει να κάνει τα βήματα που θα τη φέρουν πιο κοντά στους άλλους δυνητικούς πρωταγωνιστές ενός ιστορικού ξεσπάσματος. Πρέπει να διαδώσει τον ενθουσιασμό του κινήματός της πέρα από τη δική της κοινωνική ύπαρξη. Πρέπει να δημιουργήσει μεθόδους και τρόπους για να ζει μαζί με τις ευρείες λαϊκές μάζες, να μοιράζεται τις ιδέες και τις πρακτικές καινοτομίες της νέας πολιτικής μαζί τους. Πρέπει να εγκαταλείψει τον πειρασμό να υιοθετήσει, προς ίδιον όφελος, τη “δυτική” αντίληψη για τη δημοκρατία που σημαίνει: την απλή, αυτοεξυπηρετική επιθυμία για την ύπαρξη μιας μεσαίας τάξης στην Τουρκία, ως εκλογικού και ψευτοδημοκρατικού πελάτη μιας ολιγαρχικής εξουσίας, που ενσωματώνεται στην παγκόσμια αγορά του κεφαλαίου και των εμπορευμάτων. Αυτό ονομάζεται: σύνδεσμος με τις μάζες. Χωρίς αυτό, η θαυμαστή σημερινή εξέγερση θα τελειώσει με μια απροσδιόριστη και πιο επικίνδυνη μορφή δουλικότητας, του είδους που μας είναι οικείο στις παλιές καπιταλιστικές χώρες μας.
Εμείς οι διανοούμενοι και αγωνιστές της Γαλλίας και άλλων πλούσιων χωρών της ιμπεριαλιστικής Δύσης ικετεύουμε τους Τούρκους φίλους μας να αποφύγουν να δημιουργήσουν μια κατάσταση σαν τη δική μας στη χώρα τους. Σ' εσάς, αγαπητοί Τούρκοι φίλοι, λέμε: η μεγαλύτερη χάρη που μπορείτε να μας κάνετε είναι να αποδείξετε ότι η εξέγερσή σας σας οδηγεί σ' έναν διαφορετικό τόπο από το δικό μας, ότι δημιουργεί μια κατάσταση όπου είναι αδύνατο να υπάρξει η υλική και πνευματική διαφθορά μέσα στην οποία μαραζώνουν σήμερα οι αρρωστημένες, παλιές χώρες μας.
Ευτυχώς, γνωρίζω ότι στη σύγχρονη Τουρκία, μεταξύ όλων των Τούρκων φίλων μας, υπάρχουν τρόποι να αποφευχθεί η λαθεμένη επιθυμία να γίνουν σαν κι εμάς. Αυτή η μεγάλη χώρα, με τη μακριά, βασανιστική ιστορία της, μπορεί και πρέπει να μας εκπλήξει. Είναι το ιδανικό μέρος για να συμβεί μια μεγάλη ιστορική και πολιτική καινοτομία.
Ζήτω η εξέγερση της τουρκικής νεολαίας και των συμμάχων της. Ζήτω η δημιουργία μιας νέας πηγής της μελλοντικής πολιτικής!
*Χαιρετισμός του Α. Μπαντιού προς τους Τούρκους διαδηλωτές τον Ιούνιο του 2013. Πηγή: Senselogi©
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου