Αναγνώστες

Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2012

‘’ποιος είμαι’’;




του Πέτρου Θεοδωριδη

η απατηλή Υπόσχεση της αγάπης

η απατηλή  Υπόσχεση της αγάπης
  ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΞΕΝΟΙ
απόσπασμα


Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πάνω απ όλα η έννοια της ταυτότητας απαντά στο ερώτημα ‘’ποιος είμαι’’ πού –σχεδόν ποτέ- δεν το απαντάμε μόνοι μας’’ Η απάντηση έρχεται και επανέρχεται απ’ έξω .
Από πού όμως ;
Ας φαντασθούμε το πως αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ένα βρέφος
Σε κάποια στιγμή ,το βρέφος ρίχνει μια μάτια ολόγυρα . Ένα βρέφος που θηλάζει ίσως να μη κοιτάξει το στήθος ΄είναι πιο πιθανό να κοιτάξει το πρόσωπο της μητέρας. Τι βλέπει το βρέφος εκεί πέρα;


Ο Winnikot μας λέει ότι «,κανονικά, εκείνο που κοιτάζει είναι ο εαυτός του, Με άλλα λόγια η μητέρα κοιτάζει το βρέφος και εκείνο που φαίνεται σε αυτήν είναι αυτό που βλέπει εκείνη».
.Αργότερα καθώς η μητέρα δείχνει στο μωρό την ίδια την απεικόνιση στον καθρέπτη συχνά του λέει «έχεις τα μάτια του παππού ’’ ή ’είσαι φτυστός ο πατέρας σου
»


. Κι αυτές είναι συμβολικές απαγγελίες πού εσωτερικεύονται κατά τη βρεφική ηλικία. Το μωρό δένεται με την εικόνα του μέσα από λέξεις και ονόματα. Λέει κατά κάποιο τρόπο στον εαυτό του «Να ποιος είμαι’’ μου το είπε η μητέρα μου».
Ετσι η προσωπική μας ταυτότητα εξαρτάται από το πώς προσλαμβάνουμε τα ονόματα ,τις λέξεις των γονέων μας –των σημαντικών για μας άλλων
.Το λέει και ο Marcel Proust« H κοινωνική του προσωπικότητα, η τόσο αβέβαιη, μου έγινε ξεκάθαρη τη στιγμή που μου είπε το όνομά του, όπως κάποιος που, αφού σπαζοκεφαλιάσει με ένα αινιγματάκι, μαθαίνει τελικά τη λέξη που ρίχνει φως σ’ αυτό που έμενε σκοτεινό, και το οποίο, για τα πρόσωπα, είναι το όνομα»
Η ταυτότητα μας όμως προϋποθέτει και μια ανα-γνώριση (ή καλύτερα παρα-γνώριση) του εαυτού μας :μέσω των άλλων ,δηλαδή μέσω μιας εικόνας
Πάλι φανταστείτε ένα μωρό μπροστά σε ένα καθρέπτη. Εκεί αναγνωρίζει –ίσως για πρώτη φορά τον εαυτό του –αποκτά μια αίσθηση του εαυτού μέσω μιας ταύτισης με μια εικόνα, πού του δίνει την αίσθηση –η ψευδαίσθηση- πληρότητας, έλεγχου πάνω στο σώμα του.


Και όχι μόνο αυτό. Το βλέμμα του άλλου του σημαντικού προσώπου της ζωής μας ακολουθεί συνεχώς . Ας φαντασθούμε κάποιον πού οδηγεί με μεγάλη ταχύτητα . Ίσως ταυτίζεται με την εικόνα ενός οδηγού αγώνων ταχύτητας. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι :Για ποιόν ταυτίζεται; Ποιος θαθελε-ποιο φανταστικό βλέμμα να τον βλέπει; Το βλέμμα του πατέρας ίσως;
Να πού μπορούμε να ανασκευάσουμε το αρχικό ερώτημα πού αφορά στις ταυτότητες; Όχι μόνο ‘’ποιος είμαι΄; ‘’Αλλά και’’ για ποιόν’’ δηλαδή ποιος με βλέπει ή καλύτερα ποιος θαθελα να με δει .


Η μήπως μπροστά στον εαυτό μας αναφωνήσουμε όπως ο Ντοριαν Γκρευ κοιτώντας το πορτραίτο του ;«Ζηλεύω το κάθε τι που η ομορφιά του είναι αθάνατη. Ζηλεύω την ομορφιά αυτού του πορτραίτου Γιατί να την κρατήσει αφού εγώ θα την χάσω ;Κάθε στιγμή που περνάει αρπάζει κάτι από μένα και τη δίνει σ αυτό. Ω να γινόταν αλλιώς Αν μπορούσε ν αλλάζει η εικόνα, κι εγώ νάμαι πάντα ότι είμαι τώρα !Γιατί τη ζωγράφισες ; Κάποια μέρα θα με ειρωνεύεται, θα με ειρωνεύεται φρικτά.»

11 σχόλια:

Γιάννης είπε...

πολύ ενδιαφέρον, νοσφεράτε

κάτι σχετικό είναι όταν το βρέφος προσπαθεί να ελέγξει τα πράγματα και είτε αντιλαμβάνεται την αδυναμία του, γεγονός που το παρωθεί να δοκιμάσει περισσότερο, είτε αντιλαμβάνεται ότι κάποια πράγματα έχουν διαφορετική θέληση από τη δική του, κι αυτά είναι όντα που έχουν θέληση - "όπως εγώ", σκέφτεται το βρέφος. η αρνητική αντίδραση των ανθρώπων στις επιθυμίες του βρέφους (που είναι ζωικές απλώς) οδηγεί στο διαχωρισμό, στη σκέψη του βρέφους, μεταξύ του βρέφους, των άλλων ανθρώπων και του ιδίου.

οι επιθυμίες μας σαφώς και δανείζονται από την κοινωνία (θα σου πρότεινα κι εγώ του Ζιράρ "εθεώρουν το Σατανά ως αστραπή"), ως πρότυπα και επειδή - τα παιδιά τουλάχιστον - οι άνθρωποι μιμούνται, δεν γεννήθηκε ξαφνικά η ιδέα να γίνω ζωγράφος ή μηχανικός ή ψιλικατζής, είδα κάποιους να είναι ή να θέλουν να είναι κάτι τέτοιο. το "από έξω" όμως δεν είναι όλη η κοινωνία απαραίτητα, αλλά οπωσδήποτε ο στενός κύκλος αρχικά, της οικογένειας, κι έπειτα η κοινωνία-τηλεόραση, η κοινωνία-σχολείο, η κοινωνία-φίλοι.
τώρα, όμως, δεν μπορούμε να πούμε ότι τα πρότυπα είναι ξένα, γιατί ο καθένας γίνεται και πρότυπο για τους άλλους (προς μίμηση ή αποφυγή) εφαρμόζοντας τα πρότυπα, δηλαδή επιδιώκοντας τις επιθυμίες που του ενστάλαξαν και έτσι διαμορφώνοντας τον εαυτό του.
από την άλλη, σίγουρα υπάρχει ένα προεμπειρικό εγώ, που έχει, ως κλίσεις, ως προδιαθέσεις, ως ικανότητες, άνω και κάτω όρια, κι έτσι, όταν η εικόνα του εαυτού μας, την οποία μας προσφέρουν αρχικώς, ενώνεται με το (μοναδικό) προεμπειρικό εγώ, δημιουργείται κάθε φορά κάτι διαφορετικό ως πρότυπο-επιθυμία και, κυρίως η εικόνα του εαυτού που μας παρέχεται αλληλεπιδρά με αυτήν που έχει ο εαυτός για τον ίδιο (αφού αποδεχθεί την εικόνα που του δόθηκε)

Νοσφεράτος είπε...

Γιαννη λές''οπωσδήποτε ο στενός κύκλος αρχικά, της οικογένειας, κι έπειτα η κοινωνία-τηλεόραση, η κοινωνία-σχολείο, η κοινωνία-φίλοι''

Δηλαδή αυτο πουλενε : ''Οι Σημαντικοι Αλλοι ''

Τωρα
για το Βρεφος
Νομίζω πως μπορουμε ετσι να καταλάβουμε καλύτερα αυτό το του Λακάν : Προτεραιοτητα του Σημαινοντος εναντι του Σημαινομένου''
Δηλαδή
την αρχή το Βρεφος βλεπει τα Αδεια σημαινοντα : Τις γκριματσες τα χαμογελακια , τα παραξενα προσωνα που πηγαινοερχονταιπάνω του

αργοτερα ακουει τις λεξεις (αλλα αδεια σημαινοντα ..
τα Μιμειται
και Αργοτερα δινει ενα -εκ Των υστερων - Νοημα ..σημαινομενο

(παραμενει ομως πάντα ενα καταλοιπο που του κουβαλάμε σ' ολη μας τη ζωή .. Τι Θελεις απο μένα; )
Che Vuoi ? τι θελεις .Γιατί με κοιτάς ; Τι περιμενεις ΑΠΟ ΜΕΝΑ ;


ΕΚΕΙ ΣΤΑ ΛΑΚΑΝΙΚΆ ΜΟΥ ΚΑΠΟΥ ΕΧΩ ΚΙ ΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟ che vuoi ...
κι εχω γραψει κι ενα ποιηματακι αρχη αρχη ...

Rodia είπε...

Μου θύμισες ένα ποστ που είχα γράψει με τίτλο "το βάρος του ανθρώπου" σε ένα μπλογκ ομαδικό που δεν υπάρχει πια. Ετσι είναι με τα ομαδικά κόλπα. Τα διαγράφει κάποιος και πάνε περίπατο όσα έτυχε να γραφτούν...
Εψαξα να το βρω μέσω κ. Γούγλιος, αλλά η αποθηκευμένη σελίδα δεν άνοιγε. Θα το ψάξω στο πισι, έχω την εντύπωση ότι είναι πολύ σχετικό με τα πολύ ενδιαφέροντα που γραφεις. Αν το βρω, ανεβάζω ποστ πάραυτα!
Ετσι είναι τα πράγματα. Οι εικόνες είναι αήττητες και χρειάζεται πάρα πολλή και συνειδητοποιημένη δουλειά αν θέλει κάποιος να ξεφύγει απο αυτές.
:)

Rodia είπε...

Το βρήκα τελικά και ανέβασα ποστ. Ελα να το δεις:
http://rodiat7.blogspot.com/2009/02/blog-post_22.html

Κλείτωρ είπε...

δεν ξέρω τι κάνουν τ' άλλα βρέφη αλλά εγώ κοίταζα τα βυζιά πόσο μεγάλα και τεράστια ήταν και θυμάμαι σαν τώρα πόσο πολύ γλυκό γάλα είχαν. Το θυμάμαι ακόμα πολύ καλά συν του ότι ακόμα το πρώτο πράγμα που θα κοιτάξω σε μια γυναίκα είναι τα βυζιά. Αν υπήρχε παράδεισος κάπου εκεί ανάμεσα θα ήταν.

Νοσφεράτος είπε...

τι μουλές ; Εγώ παλι το συνδυαζω με πόδια .. Και βυζια βεβαια .Αλλά ναχει και ρόγα ε;

rakis είπε...

Η φράση του W. στο κείμενο μάλλον έχει σχέση με το ότι το βρέφος είναι αντικείμενο του αντικειμένου, δηλ. αναπτύσσεται σε σχέση με τις επιθυμίες της μητέραας, δηλ.με αυτό που γράφω "η αρχή της πραγματικότητας είναι η αρχή της ηδονής ενός άλλου, ήτοι η επιθυμία του άλλου. "

Νοσφεράτος είπε...

πολύ καλό σχόλιο.. raki..
θα ηθελα να μου το εξηγησεις πιο πολύ αν θελεις..

rakis είπε...

Στο βρέφος, όσο ικανοποιούνται οι επιθυμίες του δεν υπάρχει ανεξάρτητη πραγματικότητα(το «υποκειμενικό αντικείμενο» στον Winnicott.)
Αν η μητέρα αποτυγχάνει να ικανοποιήσει τις επιθυμίες του βρέφους, τότε το βρέφος είναι που θα αρχίσει να δημιουργεί την ιδέα μιας ανεξάρτητης πραγματικότητας(«αντικειμενικό αντικείμενο»).
Το βρέφος ενδέχεται να γνωρίσει μια ανεξάρτητη πραγματικότητα, κατά τη φάση αυτή που η μητέρα δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του βρέφους πράγμα που σημαίνει πως έχει τις δικές της επιθυμίες(δηλ. το βρέφος είναι «αντικείμενο του αντικειμένου» δηλ. της μητέρας).
Συνεπώς, το παιδί αναγκάζεται και συμπεριφέρεται σε σχέση με τις επιθυμίες της πραγματικότητας/μητέρας, δηλ. η αρχή της (ανεξάρτητης) πραγματικότητας είναι η αρχή της ηδονής ενός άλλου(της μητέρας), δηλ. η επιθυμία του άλλου(της μητέρας).

rakis είπε...

Αν έχεις κάποια απορία ευπρόσδεκτη.

Ενδιαφέρουσα είναι η συσχέτιση Λακάν και Winnicott. Παρακάτω ένα συνέδριο που έγινε:

http://www.correlats.org/pdf/Winnicott%20avec%20Lacan_EN.pdf

Νοσφεράτος είπε...

ευχαριστωπολύ.
διπλα στις ετικετες εχω α) την ετικετα ΛΑΚΑΝΙΚΗΑΡΙΣΤΕΡΑ και β)ψυχαναλυση...μπορεις να μπεις καινα δεις ..τα σχολια σου ευπροσδεκτα ..

Η Δόξα των σιδηροδρόμων TONY JUDT

 TONY JUDT Η ΔΟΞΑ ΤΩΝ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΩΣΤΟΥΛΑ ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗ ΕΠΙΜΕΤΡΟ ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΑΘΗΝΑ 2013 ...