‘’ποιος είμαι’’;

του Πέτρου Θεοδωριδη

η απατηλή Υπόσχεση της αγάπης

  ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΞΕΝΟΙ

απόσπασμα

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πάνω απ όλα η έννοια της ταυτότητας απαντά στο ερώτημα ‘’ποιος είμαι’’ πού –σχεδόν ποτέ- δεν το απαντάμε μόνοι μας’’ Η απάντηση έρχεται και επανέρχεται απ’ έξω .
Από πού όμως ;
Ας φαντασθούμε το πως αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ένα βρέφος
Σε κάποια στιγμή ,το βρέφος ρίχνει μια μάτια ολόγυρα . Ένα βρέφος που θηλάζει ίσως να μη κοιτάξει το στήθος ΄είναι πιο πιθανό να κοιτάξει το πρόσωπο της μητέρας. Τι βλέπει το βρέφος εκεί πέρα;

Ο Winnikot μας λέει ότι «,κανονικά, εκείνο που κοιτάζει είναι ο εαυτός του, Με άλλα λόγια η μητέρα κοιτάζει το βρέφος και εκείνο που φαίνεται σε αυτήν είναι αυτό που βλέπει εκείνη».
.Αργότερα καθώς η μητέρα δείχνει στο μωρό την ίδια την απεικόνιση στον καθρέπτη συχνά του λέει «έχεις τα μάτια του παππού ’’ ή ’είσαι φτυστός ο πατέρας σου»

. Κι αυτές είναι συμβολικές απαγγελίες πού εσωτερικεύονται κατά τη βρεφική ηλικία. Το μωρό δένεται με την εικόνα του μέσα από λέξεις και ονόματα. Λέει κατά κάποιο τρόπο στον εαυτό του «Να ποιος είμαι’’ μου το είπε η μητέρα μου».
Ετσι η προσωπική μας ταυτότητα εξαρτάται από το πώς προσλαμβάνουμε τα ονόματα ,τις λέξεις των γονέων μας –των σημαντικών για μας άλλων
.Το λέει και ο Marcel Proust« H κοινωνική του προσωπικότητα, η τόσο αβέβαιη, μου έγινε ξεκάθαρη τη στιγμή που μου είπε το όνομά του, όπως κάποιος που, αφού σπαζοκεφαλιάσει με ένα αινιγματάκι, μαθαίνει τελικά τη λέξη που ρίχνει φως σ’ αυτό που έμενε σκοτεινό, και το οποίο, για τα πρόσωπα, είναι το όνομα»
Η ταυτότητα μας όμως προϋποθέτει και μια ανα-γνώριση (ή καλύτερα παρα-γνώριση) του εαυτού μας :μέσω των άλλων ,δηλαδή μέσω μιας εικόνας
Πάλι φανταστείτε ένα μωρό μπροστά σε ένα καθρέπτη. Εκεί αναγνωρίζει –ίσως για πρώτη φορά τον εαυτό του –αποκτά μια αίσθηση του εαυτού μέσω μιας ταύτισης με μια εικόνα, πού του δίνει την αίσθηση –η ψευδαίσθηση- πληρότητας, έλεγχου πάνω στο σώμα του.

Και όχι μόνο αυτό. Το βλέμμα του άλλου του σημαντικού προσώπου της ζωής μας ακολουθεί συνεχώς . Ας φαντασθούμε κάποιον πού οδηγεί με μεγάλη ταχύτητα . Ίσως ταυτίζεται με την εικόνα ενός οδηγού αγώνων ταχύτητας. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι :Για ποιόν ταυτίζεται; Ποιος θαθελε-ποιο φανταστικό βλέμμα να τον βλέπει; Το βλέμμα του πατέρας ίσως;
Να πού μπορούμε να ανασκευάσουμε το αρχικό ερώτημα πού αφορά στις ταυτότητες; Όχι μόνο ‘’ποιος είμαι΄; ‘’Αλλά και’’ για ποιόν’’ δηλαδή ποιος με βλέπει ή καλύτερα ποιος θαθελα να με δει .


Η μήπως μπροστά στον εαυτό μας αναφωνήσουμε όπως ο Ντοριαν Γκρευ κοιτώντας το πορτραίτο του ;«Ζηλεύω το κάθε τι που η ομορφιά του είναι αθάνατη. Ζηλεύω την ομορφιά αυτού του πορτραίτου Γιατί να την κρατήσει αφού εγώ θα την χάσω ;Κάθε στιγμή που περνάει αρπάζει κάτι από μένα και τη δίνει σ αυτό. Ω να γινόταν αλλιώς Αν μπορούσε ν αλλάζει η εικόνα, κι εγώ νάμαι πάντα ότι είμαι τώρα !Γιατί τη ζωγράφισες ; Κάποια μέρα θα με ειρωνεύεται, θα με ειρωνεύεται φρικτά.»