«ΝΟΣΦΕΡΑΤΟΥ»του Στράτου Κερσανίδη απο το Μπλογκ του Στράτου Κερσανίδη

«ΝΟΣΦΕΡΑΤΟΥ»

(αναδημοσίευση από την ΕΠΟΧΗ, 25/11/2012)
Ο τρόμος του απόκοσμου
του Στράτου Κερσανίδη
Εδώ έχουμε να κάνουμε –χωρίς αμφιβολία- με μία ταινία ορόσημο στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου. Ένα αριστούργημα του γερμναικού εξπρεσιονισμού, γυρισμένο το 1922 από το Φρίντριχ Μουρνάου.
Το «Νοσφεράτου-Μια συμφωνία του τρόμου» (Νosferatu, Eine Symphonie Des Grauens), όπως είναι ολόκληρος ο τίτλος, αποτελεί τη βάση επάνω στην οποία έχει δομηθεί η μυθολογία των ταινιών με βαμπίρ, που έχουτν ως βασική αφετηρία έμπνευσης το διάσημο, αν και υπερεκτιμημένο, βιβλίο «Δράκουλας», που έγραψε το 1897 ο Μπραμ Στόκερ.
Έχουν γραφτεί πολλά για το από που εμπνεύστηκε ο Στόκερ τον ήρωά του, με επικρατέστερη την άποψη που υποστηρίζει πως η ιδέα για το Δράκουλα προήλθε από τον Βλάντ ΙΙΙ Τσέπες (Ανασκολοπιστή ή Παλουκωτή), πρίγκιπα της Βλαχίας, που έζησε στο διάστημα από το 1431 ως το 1476. Ο Βλαντ προερχόταν από τον Οίκο των Ντράκουλ. Ο πατέρας του Βλαντ ΙΙ Ντράκουλ, ήταν μέλος του Τάγματος των Δραγώνων, εξ ου και το Ντράκουλ. Ο Τσέπες, ονομάστηκε έτσι επειδή υπήρξε πολύ σκληρός με τους εχθρούς του, τους οποίους συνήθιζε να παλουκώνει. Διακρίθηκε ιδιαίτερα για τους αγώνες που έδωσε εναντίον των Τούρκων, και στην ιστορία της Ρουμανίας έχει θέση εθνικού ήρωα, κάτι σαν τον Κολοκοτρώνη. Σκληρός αλλά δίκαιος και πατριώτης ο Βλαντ Τσέπες, ενέπνευσε, λένε, τον Στόκερ λόγω της σκληρότητάς του.
Όμως τέρμα με τα εισαγωγικά και ας περάσουμε στην ταινία. Ο Μουρνάου, λοιπόν, μετέφερε στον κινηματογράφο το βιβλίο του Στόκερ, με αλλαγμένα τα ονόματα, και μικρές αλλαγές στο στόρι, εξαιτίας της δικαστικής απαγόρευσης της χήρας του συγγραφέα. Τα προβλήματα συνεχίστηκαν και μετά τα γυρίσματα, με την χήρα Στόκερ να κερδίζει δικαστικά την καταστροφή κάθε κόπιας. Ευτυχώς μία από αυτές σώθηκε και μαζί της σώθηκε ένα αριστούργημα του παγκόσμιου κινηματογράφου.
Η ιστορία ξεκινά από την Τρανσυλβανία όπου ο νεαρός Χούτερ ταξιδεύει εκεί για να συναντήσει τον κόμη Όρλοκ και να του παραδώσει κάποια συμβόλαια. Η ατμόσφαιρα στον πύργο του κόμη είναι περίεργη, καθώς ο τελευταίος εμφανίζεται μόνο τη νύχτα, η εμφάνισή του είναι απόκοσμη και τρομακτική (μυτερά αυτιά, παραμορφωμένο κρανίο, μακρυά, γαμψά νύχια, αλύγιστο κορμί, αργές κινήσεις), ενώ κάποια περίεργα τσιμπήματα εμφανίζονται στο λαιμό του Χούτερ. Ο κόμης μόλις βλέπει τη φωτογραφία τυης Έλεν, μνηστής του Χούτερ, υπογράφει το συμβόλαιο με το οποίο αποκτά ένα σπίτι στη Βρέμη. Φεύγει αμέσως για τη γερμανική πόλη ακτοπλοϊκώς και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού οι ναύτες πεθαίνουν. Μόλις φτάνει στο λιμάνι ο κόμης αποβιβάζεται κουβαλώντας ένα φέρετρο στην πλάτη, ενώ χιλιάδες αρουραίοι βγαίνουν από τα αμπάρια του πλοίου. Σύντομα απλώνεται μια επιδημία στην πόλη, οι άνθρωποι πεθαίνουν, έχοντας πληγές στο λαιμό. Η Έλεν διαβάζει σε ένα βιβλίο για βρυκόλακες, πως για να σταματήσχει το κακό, πρέπει να θυσιαστεί μια αθώα κοπέλα και αποφασίζει να αναλάβει αυτό το ρόλο.
Επάνω σε αυτό το στόρι ο Μουρνάου στήνει ένα σκηνοθετικό αριστούργημα. Μια ταινία εφιαλτική, μακάβρια και σκοτεινή. Η ατμόσφαιρα είναι υποβλητική και ανατριχιαστική. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο ανθρώπινο στον ήρωα του Μουρνάου. Σε αντίθεση με το «Νοσφεράτου» που γύρισε ο Βέρνερ Χέρτζογκ το 1979, όπου υπάρχει μια ουμανιστική προσέγγιση του ήρωα, αλλά και στο «Δράκουλα» που γύρισε ο Φράνσις Φορντ Κόπολα το 1992, όπου το βαμπίρ χαρακτηρίζεται από ανθρώπινες ανάγκες, ο Νοσφεράτου του Μουρνάου είναι απόκοσμος και τρμακτικός. Είναι ένα πλάσμα που έρχεται από άλλον κόσμο, ένα πλάσμα που φέρνει την καταστροφή. Ένα όν υπερφυσικό, όπως υπερφυσικά είναι όλα τα όσα συμβαίνουν αλλά και τα συναισθήματα που προκαλούνται.
Καθαρό δείγμα του γερμανικού εξπρεσιονισμού, η ταινία διατηρεί όλα εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το είδος. Έντονη αντίθεση άσπρου-μαύρου, φωτοσκιάσεις, ασυνήθιστες γωνίες λήψης, χρήση του αρνητικού φιλμ. Η διαφορά είναι πως ο σκηνοθέτης τολμάει να εγκαταλείψει τα μεγάλα στούντιο και να γυρίσει σε φυσικό ντεκόρ. Επίσης ο Μουρνάου δεν ακολουθεί μερικά από τα κλασικά ευρήματα, όπως είναι η απουσία σκιάς από το βαμπίρ, ή ο τρόμος τους μπροστά στο σύμβολο του σταυρού. Εδώ ο κόμης Ορλόκ, έχει σκιά και μάλιστα εντυπωσιακή, και εχθρός του, αυτός που τον εξοντώνει τελικά, δεν είναι ο σταυρός, αλλά το φως του ήλιου. Κι ακόμη, αυτός που τον σκοτώνει δεν είναι ένας άνδρας, όπως συμβαίνει σε όλες τις αντίστοιχες ταινίες, αλλά μια γυναίκα.
Ένα τεράστιο κινηματογραφικό διαμάντι, ένα αριστούργημα του παγκόσμιου κινηματογράφου.