Ποιος είναι ξένος σήμερα;

Ποιος είναι ξένος σήμερα;
του Πέτρου Θεοδωριδη

αποσπασματα απο το
''Ταυτοτητες και Ξενοι''




που δημοσιευτηκε στο



ΕΝΕΚΕΝ τευχος 4 Ταυτοτητες σε Κρίση

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

-Πως θα ορίζαμε το ξένο σήμερα;
Σήμερα στην καθημερινή ζωή είμαστε συνεχώς εκτεθειμένοι στο σοκ της διαφοράς: η διάκριση του οικείου από το ξένο, το διαφορετικό ή το αλλότριο έχει γίνει περισσότερο εύθραυστη παρά ποτέ.

 Σήμερα οι από κοινού μοιρασμένες, συλλογικές μορφές του οικείου από το οποίο διαχωρίζεται το αλλότριο ως διαφορετικό μπορούν να στηριχτούν όλο και λιγότερο σ’ εκείνες τις βασικές διαδικασίες μέσα από τις όποιες παράγονται. «Αυτό που ο Ζιμελ αντιλαμβανόταν ως το χαρακτηριστικό του ξένου -«ο οδοιπόρος, που σήμερα έρχεται και αύριο μένει » στην εποχή μας τείνει να γίνει η γενική μορφή ζωής » .‘Αυτό δεν σημαίνει ότι η σχέση με τον ξένο έχει γίνει λιγότερο προβληματική, μάλλον το αντίθετο συμβαίνει Όταν η οριοθέτηση του αλλότριου δεν μπορεί να στηριχτεί πια σε αυτονόητες πολιτισμικές διακρίσεις, τότε συμβαίνουν δυο πράγματα:. «Από τη μια γίνεται φανερός ο κατασκευασμένος χαρακτήρας του αλλότριου(καθώς και του οικείου) ο οποίος ήταν βέβαια ανέκαθεν τέτοιος, αλλά τώρα -απογυμνωμένος από την αυτονόητη πολιτισμική του προφάνεια- εμφανίζεται πιο καθαρά ως κοινωνική κατασκευή. Από την άλλη, αλλάζουν οι αφορμές για οριοθέτηση.[...] [...]


Eτσι τα υποκείμενα που έχουν απελευθερωθεί από τους σταθερούς πολιτισμικούς δεσμούς κατασκευάζουν το οικείο και το αλλότριο μάλλον αυθαίρετα ,ρευστά πρόσκαιρα και με εναλλαγές, δηλαδή μάλλον ανάλογα με τις συνθήκες του ανταγωνισμού γύρω από τα πλεονεκτήματα τους πόρους και την άσκηση της εξουσίας, ...»
Στην «εξατομικευμένη» κοινωνία μας είναι ακριβώς η σταδιακή εξάλειψη του ξένου που συνιστά πρόβλημα μέσω του οποίου δικαιολογούνται οι βίαιες περιθωριοποιήσεις.

Ετσι σήμερα δεν θα ήταν ο άλλος, αλλά εν δυνάμει κάθε άλλος, αντικείμενο βίαιων ενεργειών ΄στον βαθμό που είναι ασθενέστερος από τον επιτιθέμενο και θεωρείται κατώτερος και ανυπεράσπιστος Σήμερα το αλλότριο κατασκευάζεται και επανακατασκευαζεται διαρκώς ως ένας τρόπος επανοριοθετησης του οικείου, με έναν τρόπο που καταλήγει να είναι φανερά σχεδόν ξεδιάντροπα πολιτικός όπως όριζε το πολιτικό ένας μεγάλος θεωρητικός του μεσοπολεμικού ολοκληρωτισμό ο Karl Schmitt:«‘Η ειδικά πολιτική διάκριση στην οποία μπορούν να αναχθούν οι πολιτικές πράξεις και τα πολιτικά κίνητρα είναι η διάκριση φίλου και Εχθρού ”Είναι η «κοινωνική κατασκευή της εικόνας του εχθρού » που αποτελεί ξανά τη συγκολλητική ουσία των ταυτοτήτων…

Στην εποχή μας αντιμετωπίζουμε μια θεμελιώδη αντίφαση Από την μια πλευρά έχουμε από μια υλική πραγματικότητα παγκοσμιοποιημένη, περίπλοκη και .διάχυτη και από την άλλη πλευρά από μια φαντασιακή αναπαράσταση αυτής της πραγματικότητας που την ανασυνθέτει νοσταλγικά που προσπαθεί να εξαλείψει τα κενά .να την αναπλάσει ως ενιαία και μοναδική.Παρουσιάζεται ετσι ένα φαινόμενο, υπερβολικής αγάπης (για οσους βέβαια μας μοιάζουν) και ίσως, υπερβολικού μίσους για όσους (φαντασιακά) διαφέρουν ….
- Και φυσικά εκεινοι που εκμεταλευονται αυτή την (ψευδή )αγαπη και (ψευδο) μίσος ειναι αυτοι που και Τωρα εκεμεταλευονται την μισθωτη εργασία (και τις συνταξεις) Εγχωριων και ξενων …
Η ΞΕΝΌΤΗΤΑ
Η ταυτότητα δεν συγκροτείται μόνο μέσα στο περιβάλλον και το αίσθημα οικειότητας αλλά και μέσω της συνάντησης με τον ξένο
Όχι μόνο με τον άλλο ξένο αλλά και με τον ξένο μέσα μας τον ασυνείδητο προσωπικό μας άλλο.
«Παραδόξως ΄-λέει η Κριστεβα- ο ξένος μας κατοικεί, είναι η κρυμμένη πλευρά της ταυτότητας μας, ο τόπος όπου ερημώνεται η κατοικία μας, ο χρόνος κατά τον οποίο ναυαγούν η συναίνεση και η συμπάθεια..» Για την Κριστεβα ο«ξένος , μορφή του μίσους και του άλλου (…)αρχίζει να υπάρχει όταν αναδύεται η συνείδηση της διαφοράς μου, και ολοκληρώνεται όταν αναγνωρίζουμε οτι όλοι είμαστε ξένοι, απείθαρχοι απέναντι σε δεσμούς και κοινότητες»
ο Georges Bataille μας θυμίζει πως η ασυνέχεια ,η διαφορά ενυπάρχει στην πραγματικότητα «Κάθε όν διαφέρει από όλα τα άλλα Μεταξύ ενός όντος και ενός άλλου υπάρχει μια άβυσσος, υπάρχει μια διακοπή(…)Αυτή η άβυσσος βρίσκεται για παράδειγμα ανάμεσα σε σας πού με ακούτε και σε μένα που σας μιλώ. Προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε, αλλά καμία επικοινωνία μεταξύ μας δεν θα μπορέσει να εξαλείψει μια πρωταρχική διαφορά. Αν πεθάνετε εσείς δεν είμαι εγώ που πεθαίνω. Είμαστε, εσείς κι εγώ όντα διακεκομμένα» .


ο Slavoj Zizek επισημαίνει η αποξένωση ,η έλλειψη γνώσης του άλλου αποτελεί τον κανόνα στις ανθρώπινες σχέσεις: «ο άλλος είναι εκεί ως απόλυτος Άλλος . Απόλυτος ,δηλαδή αναγνωρίζεται αλλά δεν γνωρίζεται». «Μπορούμε να ανά-γνωρίσουμε τον άλλο ΄ως πρόσωπο μόνο στον βαθμό που ,με ριζοσπαστική έννοια παραμένει άγνωστος σε μας η αναγνώριση υπαινίσσεται την απουσία της γνώσης. Η διύποκειμενικότητα βασίζεται πάνω στο γεγονός ότι ο άλλος γίνεται αντιληπτός φαινομενολογικά ως μια « άγνωστη ποσότητα»,ως μια απύθμενη άβυσσος την οποία δεν μπορούμε ποτέ να βυθομετρήσουμε»

Αντίστροφα με το αίσθημα της οικειότητας η συνάντηση με τον ξένο τον άλλο συνοδεύεται σχεδόν πάντα και από ένα αίσθημα ξενοφοβίας ένα αίσθημα παραδοξότητας, όχι με την έννοια της αποστροφής προς τον άνθρωπο ξένο αλλά με την έννοια του φόβου της αποστροφής προς ανοίκειες καταστάσεις ,προς καταστάσεις που προκαλούν αγωνία.


.Ενα πολύ γνωστό μυθιστόρημα Ο«Πύργος του Κάφκα» διαπνέεται από αυτή την αίσθηση: Στον Πύργο :ο ήρωας του Κάφκα ο Κ θέλει να εισέλθει στον Πύργο αλλά μένει πάντα απ έξω γιατί είναι ξένος « Δεν σας αρέσει ο Πύργος» ρώτησε ο δάσκαλος γρήγορα. «Πως»ξαναρώτησε ο Κ λίγο αιφνιδιασμένος και επανέλαβε αμέσως την ερώτηση με ηπιότερο τόνο «Αν μου αρέσει ο Πύργος ;Γιατί νομίζετε ότι δεν μου αρέσει;» «Σε κανένα ξένο δεν αρέσει»είπε ο δάσκαλος : Πράγματι στον Κ δεν άρεσε ο Πύργος«Ξαφνικά ο Κ θυμήθηκε το χωριό του . Μπορούσε να σταθεί πολύ καλά απέναντι σ¨ αυτόν τον δήθεν Πύργο κι έκανε όλη αυτή την πορεία για να τον δει ,τότε ήταν κρίμα για τον κόπο[… ]Kι άρχισε να συγκρίνει το καμπαναριό του χωριού του με τον πυργίσκο πού έβλεπε εκεί πάνω . Το καμπαναριό χωρίς δισταγμό λόγχιζε τον αέρα με έναν υψηλότερο σκοπό από ότι τα χαμηλά σπίτια [… ]ο πύργος κατέληγε σε κάτι σαν σοφίτα με πολεμίστρες ακανόνιστες σπασμένες[… ]Νόμιζες πως ήταν κάποιος ψυχοπαθής πού τον είχαν κλειδωμένο στο πιο ψηλό δωμάτιο του σπιτιού είχε σπάσει τη στέγη και είχε ανυψωθεί ,για να βλεπει από εκεί τον κόσμο.»
αποσπασματα απο το αρθρο ''Ταυτοτητες και Ξενοι''
που δημοσιευτηκε στο
ΕΝΕΚΕΝ τευχος 4 Ταυτοτητες σε Κρίση