Παναγιώτης Κονδύλης, «Μελαγχολία καί Πολεμική. Δοκίμια καί Μελετήματα» Συγγραφέας: Σπ. Κουτρούλης: Άρδην τ. 42 Αναδημοσιευση αποσπασματος απο την ιστοσελιδα ''ΑΡΔΗΝ - ΡΗΞΗ''

ΠΗΓΗ : http://www.ardin.gr/?q=node/1956

 Παναγιώτης Κονδύλης, «Μελαγχολία καί Πολεμική. Δοκίμια καί Μελετήματα» Συγγραφέας:  Σπ. Κουτρούλης: Άρδην τ. 42

''Ἀπ’ ὅλα τά δοκίμια αὐτό ἴσως πού ἔχει τή μεγαλύτερη σημασία εἶναι τό ὁμότιτλο Μελαγχολία καί Πολεμική. Παρουσιάζει ὅλα τά στοιχεῖα πού χαρακτηρίζουν τά ὠριμότερα κείμενά του Π. Κονδύλη, νοηματική πυκνότητα καί αἰσθητική ἐπιμέλεια. Δέν εἶναι δύσκολο νά ἀνιχνεύσουμε σ’ αὐτό ἐπιρροές τῆς ὑπαρξιακῆς φιλοσοφίας, τοῦ Νίτσε, τοῦ Σοπενγχάουερ. Ὑποστηρίζει ὅτι ἡ συνεπής κοσμοθεωρητική μελαγχολία κατατείνει στήν παραδοχή τῆς ἔλλειψης νοήματος στό Εἶναι καί ἀποτελεῖ ἐξαίρεση «μέσα στό φάσμα τῆς ἱστορίας τῶν ἰδεῶν ὅλων τῶν πολιτισμῶν καί ὅλων τῶν ἐποχῶν». (σέλ. 186)

Μετά ἀπό σύντομη ἀναφορά στήν ἐξέλιξη τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τοῦ Διαφωτισμοῦ, συμπεραίνει «ὅτι ἴσαμε τώρα σέ ὅλες τίς μεγάλες κοσμοεικόνες τῆς ἱστορίας τῶν ἰδεῶν συνυπάρχουν δίπλα δίπλα τό καλό καί τό κακό καί ἡ αἰσιοδοξία καί ἡ ἀπαισιοδοξία». (σέλ. 187)

Ο Π. Κονδύλης ἐπανέρχεται σέ ἕνα οἰκεῖο θέμα του, τίς ἀξίες ὡς φορεῖς αἰτημάτων κυριαρχίας. Τά βιολογικά μεγέθη καί οἱ ἀνάγκες μεταμορφώνονται στήν γλώσσα τοῦ πολιτισμοῦ σέ ἰδέες καί ἰδεώδη, ὥστε «μόνον ὅποιος προβάλλει στά πλαίσια τοῦ πολιτισμοῦ ὡς νοηματοδότης εἶναι κατάλληλος νά καθησυχάσει τήν ὁρμή τῆς αὐτοσυντήρησης τῶν ἀνθρώπων καί ἔτσι νά τή οἰκειοποιηθεῖ ὁ ἴδιος, δηλ. νά ἀσκήσει ἰσχύ πάνω σέ ἀνθρώπους ἐπί τῇ βάσῃ τῆς ἀποδοχῆς ἑνός νοήματος. Μέ ἄλλα λόγια, ἡ ἀποδοχή ἑνός νοήματος προσδίδει στόν ἰσχυρό τήν ἰσχύ του, ἐπειδή παρέχει στούς ὑποτακτικούς ἤ ἀκολούθους του ὡς ἐλάχιστο αἴσθημα ἰσχύος τήν πεποίθηση, ὅτι μοιράζονται τό ἀληθινό νόημα» (σέλ. 186). Ἔτσι ἡ ἄποψη ὅτι «ὅλα εἶναι παράλογα καί δίχως νόημα, ὅτι ἡ ζωή καθ’ ἑαυτήν δέν ἔχει ὅπως λέγεται καμμιά ἀξία» (σέλ. 185) εἶναι τελείως ξένη σέ ὅποιον ἔχει φιλοδοξίες ἰσχύος καί κυριαρχίας.

Ὁ Κονδύλης θεωρεῖ ὅτι ἡ μελαγχολία εἶναι μιά κατάσταση πού προσιδιάζει τόσο στόν ἀνίσχυρο ὅσο καί στόν ἰσχυρό, σέ ἐκεῖνον πού τά ἔχει «πετύχει ὅλα». Ὅλοι οἱ μεγάλοι ἄνδρες εἶναι μελαγχολικοί διότι ἡ «ἀπόσταση ἀνάμεσα στή δύναμη καί τήν παντοδυναμία μπορεῖ νά εἶναι βασανιστικότερη ἀπό τήν ἀπόσταση ἀνάμεσα στή δύναμη καί τήν ἀδυναμία» (σέλ. 177). Προσθέτει δέ, μέ νιτσεϊκό τρόπο «τό αἴσθημα τῆς ἀδυναμίας συνιστᾶ λοιπόν τήν ἄλλη ὄψη τῆς βούλησης γιά δύναμη –εἰδ’ ἄλλως δέν θά ἦταν τόσο ὀδυνηρό καί μάλιστα θά περνοῦσε ἀπαρατήρητο? κατά τήν ἴδια ἔννοια, ἡ μελαγχολία μπορεῖ νά μετασχηματιστεῖ σέ πολεμική καί ἀγῶνα, ὅπως καί τό αἴσθημα τῆς ἀδυναμίας σέ ἐπιζήτηση ἰσχύος» (σέλ. 177).

Ἡ μελαγχολία λειτουργεῖ διττά. Δέν εἶναι μόνο τό κέντρο τῆς παραίτησης τῆς βούλησης γιά ἰσχύ ἀλλά καί ὁ «τόπος ἐπώασης γιά μιά αἰφνίδια καί παρ’ ὅλα αὐτά προβλέψιμη ἔκρηξή της» (σέλ. 178).'''