15/03/14
Ενας φονικός ιδεαλισμός
Δημήτρης Κουφοντίνας «Γεννήθηκα 17 Νοέμβρη» Λιβάνης, 2014, σελ. .
«Γεννήθηκα 17 Νοέμβρη»
Λιβάνης, 2014, σελ. 480
Του Νικόλα Σεβαστάκη
Γιατί να γράψει κανείς για το βιβλίο του Κουφοντίνα; Δεν θα ήταν προτιμότερη η εκδήλωση απαξίας και η αποσιώπηση ως ένα είδος ηθικής διαμαρτυρίας;
Οποιος όμως διαβάσει το συγκεκριμένο βιβλίο με τον τίτλο «Γεννήθηκα 17 Νοέμβρη» αισθάνεται ότι υπάρχουν πολλά που μπορεί να ειπωθούν τα οποία υπερβαίνουν τα στενά χωράφια της τρομοκρατίας ή των πρωταγωνιστών της. Το «βιβλίο του τρομοκράτη» είναι και μια ιδιόρρυθμη εισαγωγή σε όψεις της ελληνικής μεταπολιτευτικής κοινωνικής και πολιτισμικής συνθήκης, στις υπόγειες βιωματικές διαδρομές που υπήρξαν για κάποιους η πολιτική τους εμπειρία και ζωή. Με αυτή την έννοια, η αφήγηση του εγκλείστου της 17Ν είναι αποκαλυπτική, παρότι ανασκαλεύει κυρίως έναν κόσμο ψευδωνύμων, συνωμοτισμού και αποκρύψεων. Τι αποκαλύπτει όμως; Θα έλεγα τη σταδιακή καταβύθιση ενός ριζοσπαστικοποιημένου νέου της δεκαετίας του ’70 σε έναν μυθολογικό ιστό πλεγμένο από οικεία υλικά. Ο Κουφοντίνας προβάλλει τη γέννηση και την ενηλικίωσή του στον καθρέφτη μιας ολοκληρωτικής πολιτικής θεολογίας. Από τη μια βρίσκεται ο λαός και από την άλλη οι υποκριτές και φαρισαίοι, οι προδότες των δικαίων του, οι ανεπαρκείς, φαύλοι ή μικροί ηγήτορες. Το ίδιο σχήμα επιστρέφει σε χίλιες δυο εκδοχές. Διατρέχει μια αισθητική που τρέφεται με δημοτικό τραγούδι και λατινοαμερικάνικους ρυθμούς. Φτάνει ώς την επίκληση της μαοϊκής λατρείας για την αγροτιά απέναντι στον χαλασμένο κόσμο της μεγάλης πόλης και τα αλλοτριωμένα του ήθη.
Η είσοδος στα άδυτα των ένοπλων οργανώσεων είναι έτσι η έμπρακτη, δραστική αφοσίωση σε αυτή την ιδεολογία που λειτουργεί ως μια ολοκληρωτική ηθική. Ο «Αντώνης», το ψευδώνυμο του Κουφοντίνα της παρανομίας, θέλει να συγχωνευτεί στον ρου των ιστορικών ενσαρκώσεων της εκάστοτε Αντίστασης. Σε κάθε του βήμα ανακαλεί την εικόνα της κοινότητας των κλεφτών, των ανταρτών, της αδικαίωτης Ιστορίας. Και ο ένοπλος δρόμος που παίρνει παρουσιάζεται ως κομμάτι μιας ιστορικής κυοφορίας η οποία αγνοεί τα μέτρα της ηθικής της συμπόνιας ή τις συμβάσεις της «αστικής νομιμότητας».
Η καρδιά της μυθολογίας του «Αντώνη» είναι όμως ο ένοπλος λαός. Το μοτίβο στοιχειώνει την αφήγηση μέχρι το τέλος. Είναι, με άλλα λόγια, η εμμονή των ένοπλων της μεταπολίτευσης στη συνέχιση του ’21, της Αντίστασης, του Εμφυλίου. Στον βαθμό που ο «Αντώνης» πιστεύει ότι η ουσία της πολιτικής είναι ένας πόλεμος μέχρις εσχάτων, ότι, με άλλα λόγια, η αστική δημοκρατία είναι δικτατορία, περιφρονεί βαθιά τη συμβολική τομή του ’74 και δεν αντιλαμβάνεται την αλλαγή εποχής μετά τη δεκαετία του ’80. Οι αμφιβολίες κάποιων άλλων στον ίδιο χώρο θεωρούνται τελικά λιγοψυχία ή αυτοσυντήρηση που καμώνεται την πολιτική διαφωνία. Διότι βεβαίως τα κελεύσματα της Ιστορίας τοποθετούνται πάνω από όλες τις αμφιβολίες, τα διλήμματα και τις δεύτερες σκέψεις.
Η 17Ν προβάλλει στην αφήγηση ως μια ομάδα ανθρώπων που πιστεύει ότι είναι πολιτικό κόμμα της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Πολύ περισσότερο όμως φαντάζονται ότι ενεργοποιούν το εμφύλιο σχίσμα ως εθνική-κοινωνική αντίσταση στον αιώνιο δωσιλογισμό και τους φορείς του. Κάτι ανάμεσα στις αναλύσεις του Κυριάκου Σιμόπουλου και τον Ντεμπρέ της «Επανάστασης μέσα στην Επανάσταση». Από αυτή τη ριζική αυταπάτη ξεκινούν οι ατομικές διαδρομές οι οποίες καταλήγουν και στο «αστυνομικό» μέρος της αφήγησης, δηλαδή στις «ενέργειες». Τα αίμα εδώ απωθείται ή αγγίζεται ελάχιστα. Κρύβεται πίσω από τον τεχνικό όρο «μεγάλες ενέργειες». Ο «Αντώνης»-Κουφοντίνας βλέπει τα αποτελέσματα της ένοπλης δράσης όπως ο υποκειμενικός ιδεαλιστής τα φυσικά αντικείμενα: η ύπαρξη των συγκεκριμένων θυμάτων χάνεται κάτω από τα πέπλα μιας Ιστορίας συρρικνωμένης σε επικά στοιχήματα και άφθονο λυρισμό. Και τελικά το ίδιο το πολιτικό αδιέξοδο γίνεται μια λεπτομέρεια που υποχωρεί κάτω από τις εμμονές του αντάρτη πόλης.
Εχει νόημα να ασχολείται κανείς με αυτή την ιστορία που πολλοί ισχυρίζονται ότι αφορά μόνο το πεδίο του ποινικού δικαίου;
Εχω την εντύπωση πως το ίδιο το ερώτημα είναι λάθος. Γιατί τα σχήματα του πολιτικού κακού, και ιδίως αυτές οι εκτροπές που επενδύθηκαν σε μια μυθολογία της χειραφέτησης, αποτελούν τεκμήρια πραγματικής ιστορίας. Η ολοκληρωτική αντίληψη της πολιτικής, ο ηθικός αυταρχισμός, η ακραία περιφρόνηση για τα διλήμματα και τις αγωνίες των πραγματικών ανθρώπων, ο μυστικισμός του λαού-θύματος, όλα αυτά δεν είναι περιθωριακά ζητήματα ή αρμοδιότητα της εγκληματολογίας.
Για όλα τα παραπάνω το βιβλίο του Κουφοντίνα έχει να μας πει πολλά, όχι όμως στην κατεύθυνση και με τους όρους που θα ήθελε ο συγγραφέας του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου