Η «χαμένη τιμή» της Δεξιάς και της Αριστεράς
Γράφει η Χριστίνα Κουλούρη. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφ. Πολίτης της Κύπρου στις 11/03/2012. Πιο συγκεκριμένα, φιλοξενήθηκε στη στήλη της Ρένας Χόπλαρου Αυτονόητα.
Στην Ελλάδα, ιδιαίτερα από την εποχή της Μεταπολίτευσης, η πολιτική διατυπωνόταν και γινόταν αντιληπτή με βάση τη διχοτομική διάκριση ανάμεσα σε δύο πόλους νοούμενους ως απολύτως αντίθετους και ασυμβίβαστους – την «Αριστερά» και τη «Δεξιά». Λόγω του τραύματος του Εμφυλίου Πολέμου και της μεγάλης αναδίπλωσης της περιόδου της δικτατορίας των συνταγματαρχών, στο ιδεολογικό πεδίο κυριάρχησε η Αριστερά, αν και ηττημένη κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Τη δική της κληρονομιά εξάλλου διεκδίκησε με επιτυχία το ΠΑΣΟΚ και αναδείχτηκε σε κυρίαρχη πολιτική δύναμη μετά το 1981. Παρόλο που τα κόμματα της Αριστεράς αμφισβητούσαν στο ΠΑΣΟΚ αυτό το ρόλο, στην πραγματικότητα το κόμμα αυτό κατάφερε να συσπειρώσει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που αυτοπροσδιορίζονταν ως «αριστεροί» ενώ υιοθέτησε την αριστερή ρητορική. Αφετέρου, ήταν τέτοια η ηγεμονία της αριστερής ταυτότητας, που κανένας δεν τολμούσε να προβάλει τη «δεξιά» του ταυτότητα. Προτιμούσε να την επενδύει με άλλα ονόματα, όπως «κεντροδεξιά», «φιλελεύθερη παράταξη» κ.τ.ο. Στο κομματικό επίπεδο, η σύγκρουση Δεξιάς-Αριστεράς εκπροσωπούνταν μέχρι πρόσφατα από τη σύγκρουση ΠΑΣΟΚ-Νέας Δημοκρατίας.
Το σχήμα αυτό ωστόσο ανατράπηκε με την κρίση. Η συρρίκνωση των
ποσοστών του ΠΑΣΟΚ του αφαίρεσε την κυριαρχία στο χώρο της αριστερής
ταυτότητας, με αποτέλεσμα η Αριστερά να εκπροσωπείται πλέον από παλαιά
και νέα κόμματα που αυξάνουν συνεχώς τα ποσοστά τους. Η σύγκρουση
εξάλλου Νέας Δημοκρατίας-ΠΑΣΟΚ έχασε τη συμβολική της δύναμη μετά την
συγκυβέρνηση των δύο κομμάτων στην κυβέρνηση Παπαδήμου. Η Νέα Δημοκρατία
είχε λοιπόν ανάγκη να επανεφεύρει τον ιδεολογικό της αντίπαλο
επαναπροσδιορίζοντας τη δική της ιδεολογική ταυτότητα. Το πρώτο βήμα
ήταν να ξαναβρεί τη «χαμένη τιμή» της Δεξιάς. Ο Αντώνης Σαμαράς είχε
ξεκινήσει, από τη στιγμή που εκλέχτηκε πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, να
εκφράζει ένα λόγο που παρέπεμπε στην περηφάνια να είναι κάποιος δεξιός.
Στην Έκθεση της Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο 2011 επανέφερε τον
πατριωτισμό ως κεντρική αξία της παράταξής του, με ακραίες εκφράσεις
σχετικά με την απώλεια της ελληνικότητας και μαθητές που είναι
«μαθητευόμενοι διεθνιστές», ενώ επικαλέστηκε τη «βοήθεια του Θεού» για
την έξοδο από την κρίση.
Σε αυτή την ιδεολογική ανασύνταξη της Δεξιάς, αντίπαλος δεν είναι
πλέον το ΠΑΣΟΚ αλλά η Αριστερά, η οποία δαιμονοποιείται και κατηγορείται
ως βασική υπαίτια –ή, πάντως, συνυπαίτια- για την κρίση. Στην
πραγματικότητα δηλαδή, η Νέα Δημοκρατία, αν και κόμμα εξουσίας,
μεταθέτει την ευθύνη στη δράση ομάδων και σε πολιτικές που συνδέονται με
την αριστερή ιδεολογία: συντεχνιασμός, διαδηλώσεις, «αταξία»,
πανεπιστημιακό «άσυλο», «κουκουλοφόροι» κλπ. Εννοείται βεβαίως ότι
στοχοποιεί και το ΠΑΣΟΚ εφόσον οι δικές του κυβερνήσεις, σύμφωνα με τη
Νέα Δημοκρατία, επέτρεψαν την εξάπλωση αυτών των φαινομένων. Εντούτοις,
στην παρούσα φάση, η σύγκρουση Αριστεράς-Δεξιάς έχει πάψει να είναι
σύγκρουση Νέας Δημοκρατίας-ΠΑΣΟΚ.
Αφετέρου, τμήματα της Αριστεράς εμφανίζουν εξίσου ενδιαφέρουσες
ιδεολογικές μετατοπίσεις, τουλάχιστον στην πολιτική τους ρητορεία. Το
κρίσιμο ζήτημα είναι γύρω από τον εθνικισμό. Δεν είναι μόνο η αγαστή
συνύπαρξη ΠΑΜΕ και Χρυσής Αυγής στο πλευρό των απεργών της Χαλυβουργίας.
Είναι και οι ατυχείς δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα για «Έλληνες» και «μη
Έλληνες». Κατά κάποιο τρόπο, όπως η Δεξιά δεν ανέχεται την Αριστερά «να
της κουνά το δάχτυλο» (σύμφωνα με δήλωση του Αντώνη Σαμαρά), έτσι και η
Αριστερά δεν ανέχεται πλέον να φέρει το εμφυλιοπολεμικό στίγμα του «μη
πατριώτη». Αυτή είναι η δική της «χαμένη τιμή», που φαίνεται πως κάποιοι
εκπρόσωποί της θέλουν να την ξαναβρούν.
*Η Χριστίνα Κουλούρη είναι καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας
στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας του Παντείου
Πανεπιστημίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου