περι εκδικησεως (απο το danger.few!!!)

 

danger.few!!!

The enterprise is sick

«Η εκδίκηση είναι υπόθεση της ατομικής ψυχής, η οποία, με το να είναι ηδονή του “όλα να τα φέρει στον εαυτό της”, ενεργεί ανατρεπτικά ως προς την κατεστημένη τάξη των πραγμάτων. Αλλά η ηδονή της ανατροπής είναι η εκδίκηση. Χωρίς αυτή την ηδονή, η ατομική ψυχή χάνεται βυθισμένη στην απουσία. Γι’ αυτό ακριβώς η εκδίκηση είναι η ίδια η ατομικότητα στην αναζήτηση ενός νοήματος για τον εαυτό της κι ενός νοήματος για τα πράγματα, τις παραστάσεις, τα συναισθήματα και τις προθέσεις που επιζητεί να φέρει στον εαυτό της. […] 

Γι’ αυτό, εξάλλου, η εκδικητική πράξη ενέχει ένα χαρακτήρα καταστροφικό και αυτοκαταστροφικό,  και ακόμα μια έντονα μηδενιστική ροπή, η οποία παρασύρει την ατομικότητα στην εξαφάνισή της. Θα πρέπει ωστόσο να τονισθεί, ότι ο καταστροφικός και αυτοκαταστροφικός χαρακτήρας της εκδικητικής μανίας, καθώς και η μηδενιστική της τάση, διόλου δεν αντιφάσκουν προς τη φύση της ατομικότητας, η οποία μέσα σε αυτά τα συναισθήματα βρίσκει την καταγωγική περιοχή της».

 

Στέφανος Ροζάνης, «Εκδίκηση: Η διαμόρφωση της ατομικότητας»,

τελευταίο κεφάλαιο από το βιβλίο του Μελέτες για τον Ρομαντισμό,

εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ (2001)

 

και

 

«Ως “αποφενακιστής”, ο Σαίξπηρ μάς έχει κατά πολύ ξεπεράσει. Ανακαλύπτει τη νεοτερική εκδοχή της θυσιαστικής κρίσης. Τον έχουμε μεγάλη ανάγκη για να καταλάβουμε καλύτερα την αλλόκοτη ιστορική κατάσταση, στην οποία μας έχει καταβυθίσει ο ακαταμάχητος έλεγχος που ασκούμε στη γλώσσα κι επίσης πάνω στην ύλη μέσω της Τεχνικής.

Η τεχνική πρόοδος κατέστησε τα πολεμικά μας όπλα τόσο καταστροφικά, ώστε η χρήση τους θα ξεπερνούσε κάθε ορθολογικό επιθετικό σχέδιο. Για πρώτη φορά στην ιστορία της Δύσης, ο προγονικός τρόμος της εκδίκησης γίνεται ξεκάθαρος και θεμιτός. Μοιάζουμε με πρωτόγονη φυλή, με τη διαφορά ότι δεν διαθέτουμε πια θυσιαστικές λατρείες που θα μας επέτρεπαν να μετασχηματίσουμε, να εξωτερικεύσουμε και να εξορκίσουμε την απειλή που στρέψει καταπάνω μας η ίδια μας η βία.

Ένας κύκλος αντιποίνων θα μπορούσε κυριολεκτικά να εκμηδενίσει την ανθρωπότητα. Κανείς δεν θέλει να τον προκαλέσει κι όμως την ίδια στιγμή κανείς δεν απαρνιέται την ιδέα της εκδίκησης. Σαν τον Άμλετ, ταλαντευόμαστε ανάμεσα σε μια ολοκληρωτική και σε μια μηδενική εκδίκηση, ανίκανοι ν’ αποφασίσουμε, ανίκανοι να διαπράξουμε και συνάμα να μη διαπράξουμε την εκδίκηση. Στη σκιά αυτής της τερατώδους απειλής, όλοι οι θεσμοί διαλύονται, “οι ακαδημαϊκές διακρίσεις, τα σωματεία στις πόλεις”, όλες οι ανθρώπινες σχέσεις εξαρθρώνονται, “τα πάντα αλληλοσυγκρούονται με βλακώδες πείσμα” κι “ο πιο ποταπός άνθρωπος μασκαρεύεται για να φαίνεται σαν ο πιο ευγενής”: the enterprise is sick. […]

 

Πασχίζουμε ακόμα, με κωμικό πλέον τρόπο, να προβάλουμε τη βία μας πάνω σ’ ένα Θεό, στον οποίο δεν πιστεύουμε πια. […] Αν η ολοκληρωτική κυριαρχία πάνω στον κόσμο μπορεί να αποβεί κίνδυνος για την ανθρωπότητα, το σφάλμα δεν μπορεί να βαραίνει κάποιον Θεό, αλλά αυτό το πνεύμα της εκδίκησης, που από εδώ και πέρα ξέρουμε πως είναι δικό μας και δεν έχει σβήσει μέσα μας. […] Δεν έχουμε πλέον αποδιοπομπαίο τράγο για να ρίξουμε πάνω του μια ευθύνη, την οποία διεκδικούσαμε υπεροπτικά την εποχή που δεν γνωρίζαμε τους κινδύνους που εγκυμονεί. Σήμερα γνωρίζουμε, ότι ο άνθρωπος απειλείται από τον ίδιο του τον εαυτό, από τη λαχτάρα του για εκδίκηση. […]

Έχει φτάσει η ώρα να καταλάβουμε τον Άμλετ. […] H μοντέρνα αποτυχία κατανόησής του οφείλεται καταρχήν στην απουσία κάθε κριτικής στην ηθική της εκδίκησης. […] Δεν είναι τυχαίο που η ιερότητα, με την οποία περιβάλλουν την εκδίκηση, προσφέρει ένα ιδεώδες υπόβαθρο σε όλες τις μεταμορφώσεις της νεωτερικής μνησικακίας. Η αξιοσημείωτη συναίνεση γύρω από την εκδίκηση επιβεβαιώνει, πιστεύω, την ιδέα μιας αμλετικής no man’s land ανάμεσα στην ολική εκδίκηση και στην απουσία κάθε εκδίκησης − αυτή την τυπικά νεοτερική “χώρα”, όπου στα πάντα υπάρχει μια υπόγευση νοθευμένης εκδίκησης.

Έτσι φτάσαμε σήμερα στο στάδιο όπου η ιστορία δεν έχει πια νόημα, όπου η τέχνη δεν έχει πλέον νόημα, όπου η γλώσσα και το ίδιο το νόημα δεν έχουν πια νόημα. Όσο καθησυχαστικός κι αν είναι επιφανειακά, αυτός ο παραλογισμός που εξυφαίνουμε μάς παραδίδει στις δυνάμεις στις δυνάμεις που ωθούν τον Άμλετ προς την τραγική λύση του έργου του και η οποία θα μπορούσε, στις μέρες μας, να μας οδηγήσει στο πλανητικό ισοδύναμο της πέμπτης πράξης [του έργου]. Αναμφίβολα, δεν είναι απλή σύμπτωση το γεγονός ότι ο κόσμος που γέννησε τον Άμλετ πριν από τέσσερεις αιώνες, βρίσκεται σήμερα σ’ ένα αλλόκοτο αδιέξοδο που αρνούμαστε να το σκεφτούμε μέχρις εσχάτων. […]

Μόλις που αρχίζουμε να μαντεύουμε, ότι κάτι το θεμελιώδες λείπει από το νοητικό πεδίο μας αλλά δεν τολμούμε να διερωτηθούμε σοβαρά περί τίνος πραγματικά πρόκειται. Καμωνόμαστε ότι δεν βλέπουμε την εξάρθρωση της νοητικής μας ζωής, τη φοβερή ευτέλεια των νευρόσπαστων που κατέλαβαν το προσκήνιο κατά τη διάρκεια αυτής της αλλόκοτης αργίας του ανθρώπινου πνεύματος. Σιωπή έχει καλύψει τη γη, σάμπως ένας άγγελος να ετοιμάζεται ν’ ανοίξει την έβδομη και τελευταία σφραγίδα μιας αποκαλύψεως. […]

 

Αν σήμερα, σε τούτην εδώ την ιδιότυπη στιγμή της ιστορίας μας, δεν καταφέρουμε να διαβάσουμε τον Άμλετ ενάντια στην ιδέα της εκδίκησης, πότε θα το καταφέρουμε;».

Ρενέ Ζιράρ, «Η νοθευμένη εκδίκηση του Άμλετ»,

τριακοστό κεφάλαιο από το βιβλίο του Σαίξπηρ∙ Οι φλόγες της ζηλοτυπίας (1990),

μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης, εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ (1993)

Σημ. του H.S. Η συμπαράθεση αυτών των δυο αποσπασμάτων ελπίζω να βοηθήσει στην κατανόηση των δυνάμεων που οδήγησαν στη σύγχρονη αναγόρευση του χρήματος σε «δεσμό όλων των δεσμών»: Στη βάση ενός γενικευμένου καθαγιασμού της εκδίκησης και συνάμα τρόμου απέναντί της, η αποθέωση του χρήματος εκφράζει ένα συνδυασμό, ή μάλλον ένα εκκρεμές που κινείται ανάμεσα στην καλπάζουσα προς την ολική εκδικητικότητα ατομικότητα («Πώς τολμάς να έχεις ή να είσαι ο,τιδήποτε περισσότερο από εμένα;») και τη συστημική κατάψυξη και αναστολή της («Αντί να τρέξει αίμα, ας τρέξουν οι οικονομικοί αλγόριθμοι»). Με ανάμικτα συναισθήματα, λέω πως τα πάντα σήμερα δείχνουν ότι το εκκρεμές έχει αρχίσει να ξεχαρβαλώνεται. Καθώς τρέχει ολοένα και πιο ξέφρενα από το ένα άκρο στο άλλο, το αίμα τρέχει πια μαζί με τους αλγόριθμους.

ποιηματακια απο την καρακαξα (που τη διαδεχτηκε το τρελο κορακι -ψαξτε πανω δεξια ) ))

1. Nοσφερατος says:

   13/01/2011 στις 12:22 πμ

   Ο Παππούς στο Όνειρο μου
   ———————————————
   Εψές σ ’ένα ταξίδι με τον Νου μου
   Είδα στο όνειρο μου τον Παππού μου
   Ήταν στο σπίτι το παλιό με την Τουλούμπα
   -Πως ταφερε όλα η ζωή μας : Τούμπα-
   Στεκόταν πλάι στο ξερό ,παλιό πηγάδι
   Πουταν βαθύ , κι είχε στο βάθος του Σκοτάδι
   -Κι εκεί στον πάτο είχε κρυμμένο ένα πετράδι-
   Βαστούσε ένα Καρπούζι στη μασχάλη
   Οταν τον είδα μου ρθε κάτι σαν μια Ζάλη
   Και με κοιτουσε κι ακατάληπτο είπε κάτι
   Κι ύστερα σαν να μου ’έκλεισε το μάτι
   Κι έκανε κρυο όπως και τώρα ,καλή ώρα
   Κι ένοιωσα πως μου είπε ένα :’’Προχώρα’’
   Κι ύστερα σα να μου γύρισε τη πλάτη
   Κι έσβησε καβαλλώντας ενα Άτι ‘’
   http://luciferidis.wordpress.com/2008/09/16/%CE%BF-%CF%80%CE%B1%CF%80%CF%80%CE%BF%CF%8D%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%BF-%CE%BC%CE%BF%CF%85/
2. Nοσφερατος says:

   13/01/2011 στις 12:25 πμ

   μπερδευεις της Αριστερά με μια Μονομαχία
   κι εν τελει αναλωνεσαι σε καθε αψιμαχία
   Μου φαινεται σε κουρασε το μεσα και το εξω
   μου θελεις επανασταση, μα θελω να διαλέξω
   κιετσι ορμάς στα συννεφα φωναζοντας Αερα
   κι ‘επικαλεισαι στα κρυφα το Ονομα του Πατέρα
   ——————————————————
   πλαι σε καθε αληθεια μας υπάρχει ενα Ισως
   μα μα που εσύ διαλεξες της αμυνας το Μίσος
   Κι ετσι Μισός πορευεσαι μεσα την Ου-τοπία
   και μαλλον σου προχωρησε πολύ κι’η Μυωπία…..
3. Nοσφερατος says:

   13/01/2011 στις 12:27 πμ

   Αυτά τα δώρα που μας έδωσες-τον Φθόνο
   Εγωισμό , τη ζήλια και τα σχετικά
   Σε ευχαριστούμε !!!–θες να κάνουμε και Φόνο;
   Παιδιά του Κάιν με φωτιά στα σωθικά
   Η μοχθηρία μας ,ο φθόνος κι η κακία
   -ως το μεδούλι αυτού του κόσμου διαπερνά
   Στα κόκαλα μας – χαραγμένη η αμαρτία
   Σα μια ρουφήχτρα που το αίμα μας ρουφά
   Κι εσύ Αφέντη που μας παίρνεις στάλα στάλα
   Το μερτικό σου από τον Πόνο τον κρυφό
   Εσύ φωλιάζεις μες την Πιο παλιά Κουφάλα
   Μέσα στο Δάσος των ψυχών το σκοτεινό..
   http://nosferatos.blogspot.com/2008/07/blog-post_8548.html
4. Nοσφερατος says:

   13/01/2011 στις 12:32 πμ

   Τον Πόντιο μου τον παππού τον σκότωσαν στο ξύλο
   Κι απ’ τη ζωή δεν πρόλαβε να δρέψει ούτε μήλο
   Από’ τα βουνά της Λαζικής τον φεραν εδώ πέρα
   Τον ρίξαν σ’ άνυνδρη γωνιά μα με βουνίσιο αέρα
   Και στους καιρούς του Μεταξά του είπαν : ‘’Βγαλτα πέρα’’
   Κι ύστερα ηρθε η κατοχή κι ’έψαχνε τα παιδιά του
   Που πήγαν στο αντάρτικο και ράγισε η καρδιά του
   Όταν τον γυιο του τον μικρό πήραν στην Γερμανία
   Τον έριξαν στην κόλαση να σκάβει στ’ ορυχεία
   Και η μεγάλη κόρη του πήγε στους Ελασιτες
   Και τον Παππού τον σκότωσαν ματοβαμμένοι Χιτες
   http://nosferatos.blogspot.com/2008/08/blog-post_5925.html
5. Nοσφερατος says:

   13/01/2011 στις 12:40 πμ

   Ν α είσαι σαν τον Ιπποπόταμο
   Που πηδάει χαρούμενα την
   ιπποποταμινα του μέσα στη λάσπη
   μουγκρίζοντας
   Χωρίς να τον Νοιάζει αν –πάνω στα
   δέντρα- οι γατζωμένοι Πίθηκοι τον
   κοροϊδεύουν και του πετάνε Διάφορα
   πράγματα
   Ν α είσαι σαν τον Ιπποπόταμο
   Που όταν βγαίνει από το έλος, περπατά καμαρωτός και γυαλίζοντας και με μουσούδα όλο χάρη και μ’ένα πονηρo γελάκι
   Ενώ κολλάνε πάνω του διάφορα έντομα και βδέλλες και παράσιτα
   Ν α είσαι σαν τον Ιπποπόταμο
   Που όταν ανοίγει την στοματάρα του,ρουφάει τον ουρανό ολόκληρο , σφυρίζοντας(κι αστράφτουν διαμαντένια τα δυο μπροστινά μοναχικά του δόντια)
   Και όταν Πλατσουρίζει ευτυχισμένος στον βάλτο του ευγνωμονεί τη θεά Ιπποποταμίνα για τα καλούδια του,
   Γιατί δεν είναι αχάριστος
   Και είναι και φτερωτός …
   Κι όταν δίνει ένα σάλτο και πηδά από τον Βάλτο ,απογειώνεται Μαζί με τα ιπτάμενα γαϊδούρια που τα λένε Πηγάσσους , και τους ρινόκερους, τιςνεράιδες, τις μπεκάλτσες ,τους καναρινόγατους και τους Μηρμυγκολέοντες
   -Και τα καρχαρίνια με τα φτερά νυχτερίδας και τα χελιδονόψαρα
   Και στήνουμε ουράνια πάρτι για πάρτη τους και γελάνε μέχρι δακρύων , -και μετά κλαίνε-κι ύστερα ξαναγυρνούν όλοι στο βάλτο και κάνουν λασπόλουτρο και κοιμούνται –άπαντες- μακάριοι ….
   ευτυχισμένοι
   http://luciferidis.wordpress.com/2008/09/15/%CE%BD%CE%B1-%CE%B5%CE%AF%CF%83%CE%B1%CE%B9-%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CE%BD%CF%86%CF%84%CE%B5%CF%81%CF%89%CF%84%CF%8C-%CE%B9%CF%80%CF%80%CE%BF%CF%80%CF%8C%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%BF/
6. Nοσφερατος says:

   13/01/2011 στις 1:42 πμ

   αυτό που λεγεται ζωή, είναι καμένο ξύλο
   που κάποτε στην άκρη του υπήρχε ενα μήλο
   και ηταν στον Παράδεισο και ητανε της Γνώσης
   κι ο Οφις μας προέτρεπε : Ελα να το Δαγκώσεις…
   κι ηταν πικρή η γεύση του και ηταν σαν φαρμάκι
   και ολο το ξυλο τόφαγε της Μοίρας το σαράκι
   και ο Θεός -Δημιουργός που εφτιασε το Ξύλο
   -εχει στη θεση της καρδιας φαρμακωμένο μηλο..
7. Nοσφερατος says:

   13/01/2011 στις 1:44 πμ

   Καθε λεξη που γράφουμε ειναι βουτιά στη μνήμη
   -και μοιάζει ναναι βατραχος που κατοικεί σε λίμνη-
   ή σαν Αστρι του Δειλινού και σαν Αποσπερίτης
   και σαν σκυλί που αλυχτά -εντόσθιος Κοπρίτης -
   Κθε λέξη που γράφουμε ειναι προγόνων αίμα
   -ειν’ η αλήθεια μέσα μας πλεγμένη με το ψέμα -
   ειν΄ολα τα μελουμενα που λάμπουνε σα Θάμα
   Ειν’ η Γιαγια μας πούκανε -από το Μνήμα -τάμα
   -
   Ειναι οι λέξεις της Ψυχής ,αναλαμπές της νιότης
   ειν’οι ψυχάλες της δροσιας , ειν΄ολη η ανθρωπότης
   Το Λαμπερό το υφασμα της Χαμερπους ζωής μας
   η πιο βαθιά μας ‘πεθυμιά,μια στάλα της Ψυχής μας.
8. Nοσφερατος says:

   13/01/2011 στις 1:54 πμ

   Ακόμα και στη Ποίηση η ομορφια τελειώνει
   σαν Ζωγραφιά που σβηνεται , Ως Παγετών που λυώνει
   σαν το νερό που Χύνεται απο ‘ναν Καταρράχτη
   Η σαν σφαχτάρι που θρηνεί στα Χερια ενός Σφάχτη
   Ακομα και στην Ποίηση οπως και στην Αγάπη
   ολα πέρνουν το τελος τους , στην Ωρα του Χασάπη
   και τοτε αποκαλύπτεται ξανά, ωμή Αλήθεια
   να σπαρταρά στα στήθεια μας ,σαν ψάρι μες τα διχτυα…

ετσι λοιπόν μικροι φθηνοι ,κι ανημποροι ανταμα ματαιως θα προσμενουμε του μελλοντος το Θάμα

σιγά σιγα απεμεινε ανημπορος ο χολος

πρασινο σαλιο και κραυγες :”προδοτες” και ο δολος

μας εμεινε η μικροτητα και η μνησικακια
σαν ακαυτη φλεγομενη ,βατος η μοχθηρια

σαν αυτον τον τοπο βγαζουμε, ο εις το ματι τ’αλλου
αιωνιο μαρτυριο, των σπλαχνων του Τανταλου

ανεκαθενο φθονος μας και η υποκρισiα
φανταζε σαν μικροψυχη -εις τον Μολώχ Θυσια..

ετσι λοιπόν μικροι φθηνοι ,κι ανημποροι ανταμα
ματαιως θα προσμενουμε του μελλοντος το Θάμα

ΛΑΟΣ: αποχωρεί από τη κυβέρνηση εάν δεν αποσυρθεί το νομοσχέδιο για τις φυλακές 

 

να μην.

Για μερικές εντελώς παραξενες συμπεριφορες στην Μπλογκοσφαιρα

προσεχως ..

E-Lawyer Ελευθερία,Δημοκρατία και Διαφάνεια στο Διαδίκτυο

E-Lawyer

Ελευθερία,Δημοκρατία και Διαφάνεια στο Διαδίκτυο

Υπάρχει Θλίψη στο Μπλογκιγκ

Σιγά σιγά βγαινει η θλίψη
 η συντριβή , η απωλεια , το ελλειμα επικοινωνίας
γιατι ανακατευονται Ηλιθιοι νεαροι
 και επηρμένοι προεφεσσορες .
σιγά σιγά  το Μπλογκινγκ κατανατά αρωστημένο
(τοτε πρεπει να κλεινουμε τα σχόλια ή και το διο το Μπλογκ )

ECSTATIC POETRY: Βράδυ

ECSTATIC POETRY: Βράδυ

ECSTATIC POETRY: Η ίδια μοναξιά

ECSTATIC POETRY: Η ίδια μοναξιά

Ψηλαφώντας τον Ελέφαντα

Ψηλαφώντας τον Ελέφαντα

∞ Α π ε ι ρ 8: SAMUEL BECKETT: Watt

∞ Α π ε ι ρ 8: SAMUEL BECKETT: Watt

Η Άκρα Δεξιά στα Βαλκάνια

Η Άκρα Δεξιά στα Βαλκάνια

πηγη: http://polsociology.blogspot.com/2012/01/blog-post_29.html

*Δεξιός λαϊκισμός και εξτρεμιστική δεξιά: Παρενέργειες του μετακομμουνισμού ή «κανονικές παθολογίες» της δημοκρατίας;*

Ευρώπη χωρίς αλληλεγγύη Η άδοξη κατάληξη του προγράμματος σίτισης των άπορων πολιτών της ΕΕ :Του Πέτρου Στάγκου/αναδημοσιευση απο τα ΝΕΑ

ΠΗΓΗ: http://www.tanea.gr/gnomes/?aid=4685369

Ευρώπη χωρίς αλληλεγγύη

Η άδοξη κατάληξη του προγράμματος σίτισης των άπορων πολιτών της ΕΕ

Του Πέτρου Στάγκου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Πέμπτη 05 Ιανουαρίου 2012

Μια πικρή γεύση άφησε στην κοινωνία πολιτών της Ευρώπης, λίγο πριν από την εκπνοή του 2011, η πολιτική απόφαση που πήρε το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με την οποία εξασφαλίστηκε για δύο ακόμη χρόνια η χρηματοδότηση του προγράμματος επισιτιστικής βοήθειας στους άπορους πολίτες (PEAD): ενός προγράμματος που για πολλά χρόνια θεωρούνταν η μοναδική ενσάρκωση έμπρακτης αλληλεγγύης της Ενωσης σε μια διάτρητη από τη φτώχεια και τον αποκλεισμό μερίδα του πληθυσμού της.

Το πρόγραμμα αυτό δημιουργήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως αποτέλεσμα της εκστρατείας που είχε οργανώσει ο γάλλος μαχητικός και κωμικός ηθοποιός Colluche. Ο Κολίς, που το 1981 είχε γελοιοποιήσει το γαλλικό πολιτικό σύστημα όταν υπέβαλε υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας εναντίον του Μιτεράν και του Ζισκάρ ντ' Εστέν, ήταν ο εμπνευστής και διαχειριστής, πολλά χρόνια πριν, των περίφημων «εστιατορίων της καρδιάς», στα οποία σιτίζονταν δωρεάν δεκάδες χιλιάδες άστεγοι και άποροι κάτοικοι της γαλλικής πρωτεύουσας.

Στο ευρωπαϊκό επίπεδο, το πρόγραμμα για τη δωρεάν καθημερινή σίτιση των άπορων ευρωπαίων πολιτών είχε σαν υλικό έρεισμα την αλήστου μνήμης Κοινή Αγροτική Πολιτική, την ΚΑΠ. Η ευρηματικότητα του προγράμματος έγκειτο στο ότι η Επιτροπή αγόραζε τα πλεονάσματα αγροτικών προϊόντων που αφειδώς (όπως πολύ καλά γνωρίζουμε στην Ελλάδα) παρήγε η ΚΑΠ και τα διοχέτευε σε δράσεις σίτισης των άπορων πολιτών, τις οποίες διεξήγαν σε όσα κράτη-μέλη μετείχαν στο PEAD εθνικές (και αξιόπιστες) μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Επί περίπου 15 χρόνια κατά μέσον όρο μετείχαν στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα τα δύο τρίτα των κρατών-μελών της Ενωσης. Επίσης, κατά μέσον όρο 18 εκατομμύρια άποροι σιτίζονταν καθημερινά χάρη σε αυτό. Το ετήσιο κόστος του πλησίαζε τα 500 εκατ. ευρώ. Η κατάσταση αυτή κλονίστηκε στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2000, όταν μεταρρυθμίστηκε η ΚΑΠ ώστε να προσαρμοστεί στις επιταγές της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή να σταματήσει να παράγει πλεονάσματα. Ωστόσο, υπό την πίεση των μη κυβερνητικών οργανώσεων που υλοποιούσαν το πρόγραμμα, η Επιτροπή βρήκε διέξοδο για να συνεχίσει να χρηματοδοτεί το PEAD: δημιούργησε ξεχωριστό κωδικό στον προϋπολογισμό της «νέας» ΚΑΠ, που της επέτρεπε να αγοράζει τις ποσότητες προϊόντων που ήταν αναγκαίες από την ελεύθερη αγορά.

Αυτήν ακριβώς τη διέξοδο αποφάσισε να ανατρέψει μια ομάδα έξι κρατών-μελών, με επικεφαλής τη Γερμανία, που «συμπτωματικά» κυβερνώνται από συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις. Τον Δεκέμβριο του 2008 οι έξι κυβερνήσεις προσέφυγαν στο Δικαστήριο της ΕΕ, ζητώντας να ακυρώσει τον κανονισμό της νέας χρηματοδότησης του προγράμματος με το «νομικίστικο» επιχείρημα ότι είχε εσφαλμένη νομική βάση: τη διάταξη της Συνθήκης που αφορά τη γεωργική πολιτική της Ενωσης, ενώ θα έπρεπε, καθόσον ήταν πρόγραμμα κοινωνικής πολιτικής, να είχε θεμελιωθεί στις αντίστοιχες για την πολιτική αυτή διατάξεις της Συνθήκης• οι οποίες, όμως, πάλι «συμπτωματικά», προβλέπουν ότι η κοινωνική πολιτική είναι πρωτίστως αρμοδιότητα των κρατών-μελών και η Ενωση δεν μπορεί να αναλαμβάνει τέτοιες δράσεις παρά μόνο συμπληρωματικά, επικουρικά σε σχέση με τις εθνικές αποφάσεις.

Το Δικαστήριο τον Απρίλιο του 2010 δικαίωσε τους προσφεύγοντες και ακύρωσε τον κανονισμό. Από τότε ξεκίνησε ένα ψυχόδραμα στις αλλεπάλληλες συνεδριάσεις του Συμβουλίου, με την Επιτροπή να προτείνει σχέδια νέου κανονισμού θεμελιωμένα στη «σωστή» νομική βάση και με τα έξι κράτη (που είχαν σχηματίσει μάλιστα «μειοψηφία βέτο» στο πλαίσιο του Συμβουλίου, εμποδίζοντας έτσι τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης που δεν τους ήταν αρεστή) να ζητούν την πλήρη κατάργηση της χρηματοδότησης του PEAD και την «επιστροφή» της δράσης της σίτισης των απόρων στις εθνικές αρμοδιότητες, δηλαδή, πρακτικά, τη μεταφορά της στις κάθε εθνικές καλένδες. Εντέλει, τον Νοέμβριο του 2011 βρέθηκε ο πολυπόθητος συμβιβασμός στους κόλπους του Συμβουλίου: τα δύστροπα κράτη με επικεφαλής τη Γερμανία ψήφισαν υπέρ του κανονισμού που προτάθηκε από την Επιτροπή και επιτρέπει τη χρηματοδότηση του προγράμματος το 2012 και το 2013, με αντάλλαγμα την πλήρη κατάργηση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης (άρα και του ίδιου του PEAD) από την 1η Ιανουαρίου 2014.

Η αλληλεγγύη του ευρωπαϊκού συνόλου στους πιο αδύναμους «κρίκους» του, είτε αυτοί είναι κράτη είτε κοινωνικές ομάδες, με τη Συνθήκη της Λισαβόνας έχει αναχθεί σε αυστηρή, νομική δέσμευση. Τούτο ούτε εμπόδισε ούτε απέτρεψε το να έχει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα της σίτισης των άπορων πολιτών αυτή την άδοξη κατάληξη. Η τελευταία επιβεβαιώνει τη μακρόχρονη εμπειρία της ευρωπαϊκής κοινωνικής πολιτικής σαν έρμαιου είτε εθνικών δημοσιονομικών καταναγκασμών είτε (τελικά) της οικονομίας της αγοράς. Εστω όμως και αν έτσι ήταν και είναι τα πράγματα, πάντοτε, από την εποχή του Κολίς μέχρι σήμερα, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί είναι πεδίο που προσφέρεται για κοινωνικές διεκδικήσεις, ακόμη και για κατακτήσεις, ιδίως όταν οι φορείς τους ανήκουν στην κοινωνία πολιτών. Αν φορέας διεκδικήσεων είναι το κράτος, υπάρχει μια εξαίρεση στον (άγραφο) κανόνα της πολιτικής της διεκδίκησης και των κατακτήσεων: η Ελλάδα. Σχετικά με το PEAD, η Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2011, απαντώντας σε ερώτηση έλληνα ευρωβουλευτή, αποκάλυπτε ότι η χώρα μας έχει κατορθώσει να μην απορροφά, μέσω οργανώσεων, το μερίδιο της χρηματοδότησης που της αναλογεί από το 2009!

----------------------------------------------------------------

Ο Πέτρος Στάγκος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου στη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης και μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης (Στρασβούργο)

Η άρνηση πληρωμής του χρέους και οι παγίδες Του Οικονομολόγου ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ αυγη

Η άρνηση πληρωμής του χρέους και οι παγίδες

 

Ημερομηνία δημοσίευσης: 04/07/2010  ΑΥΓΗ 

Του Οικονομολόγου ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ
Η οικονομική κρίση εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς, σε σημείο που κανείς δεν μιλά πια για αποκλειστικά ελληνική κρίση, αλλά μάλλον και για ισπανική, πορτογαλική, βρετανική και ευρωπαϊκή που, τελικά, κινδυνεύει να απλωθεί σε Αμερική και Ασία ακυρώνοντας τις όποιες προσπάθειες ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας. Μάρτυρας η σύγκρουση πολιτικών μεταξύ ΗΠΑ και Ευρωζώνης για την αντιμετώπισή της, όπως και στο εσωτερικό της ΕΕ για τον επιμερισμό των βαρών, ή η διένεξη ΗΠΑ-Κίνας για την συναλλαγματική ισοτιμία και τη προστατευτική πολιτική.
Μαζί με τη κρίση εξελίσσεται αναπότρεπτα και η ταξική πάλη. Ο κοιμισμένος γίγαντας, η τάξη των ευρωπαίων μισθωτών, αφυπνίζεται. Γενικές απεργίες εξαγγέλλονται σαν απάντηση στη γενίκευση των μέτρων μονομερούς λιτότητας που αποφάσισαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Γενικές εθνικές απεργίες που σχεδόν συμπίπτουν χρονικά και συγχρόνως δίνουν ραντεβού για τις 29 Σεπτεμβρίου στην πρώτη συντονισμένη πανευρωπαϊκή απεργία. Η ευρωπαϊκή τάξη της μισθωτής εργασίας αποκτά βαθμιαία συνείδηση ότι στην κρίση αυτή των κρατικών και ιδιωτικών χρεών δεν υπάρχει ένας εύκολα δακτυλοδεικτούμενος ένοχος και αποδιοπομπαίος τράγος, πχ οι ρέμπελοι έλληνες. Αλλά ότι η θυματοποίηση όλων των εργαζομένων με τα μέτρα λιτότητας που προωθούν οι κυβερνήσεις, υποδηλώνει ότι ο πραγματικός ένοχος βρίσκεται εντός των τειχών και δεν είναι άλλος από το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο και την πλουτοκρατία.
Στις συνθήκες αυτές, ένα μοναδικό πεδίο αγώνα για την επιβίωση και  αναμόρφωση της Ευρώπης ανοίγεται με τη μαχητική συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερομένων, των εργαζομένων, και των πολιτικών εκπροσώπων τους, υφισταμένων και δυνητικών. Σε άμεση προοπτική το θέμα που τίθεται για την Ευρωζώνη είναι είτε η δημοσιονομική ολοκλήρωση και η πολιτική ενοποίησή της με παράλληλη ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και αναδιανομή πόρων υπέρ των υπερχρεωμένων χωρών και των αδύναμων εισοδηματικά τάξεων, είτε η σημερινή σκληρή νεοφιλελεύθερη πολιτική της μονόπλευρης δημοσιονομικής προσαρμογής και λιτότητας που οδηγεί σε μία ταξική, συγκεντρωτική, αυταρχική και γιʼ αυτό αξιέξοδη κοινωνικά και πολιτικά Ευρώπη που το πιθανότερο είναι να μην επιβιώσει με την τρέχουσα μορφή της. Μεσομακροπρόθεσμα η προοπτική είναι σοσιαλισμός ή πόλεμος (εσωτερικός ή/και εξωτερικός).
Σε ένα τέτοιο αγώνα για το μέλλον της Ευρώπης, η Ελλάδα δεν μπορεί να απουσιάζει. Γιατί το ίδιο το μέλλον της χώρας εξαρτάται αποκλειστικά από την έκβαση της μάχης για την κατεύθυνση που θα πάρει η ΕΕ. Γιατί αν υπάρχουν τρία πράγματα που κατέδειξε πολλαπλά και εμπεριστατωμένα η ιστορική εμπειρία των τελευταίων 100-150 ετών είναι πως :
(α) ο καπιταλισμός περνά μακρές περιόδους καταστροφικής κρίσης που εναλλάσσονται με μακρές περιόδους εκρηκτικής ανάπτυξης που έχουν σαν αποτέλεσμα την αύξηση των ανισοτήτων και των ανισορροπιών σε ένα ολοένα και πιο εκτεταμένο επίπεδο όπως σήμερα με την παγκοσμιοποίηση,
(β) έχουμε μόλις εισέλθει σε μία μακρά περίοδο καπιταλιστικής κρίσης η οποία πλέον αγκαλιάζει όλο τον πλανήτη με πρωτοφανείς και μη αντιστρέψιμες καταστροφικές συνέπειες όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον, την εξάντληση των πόρων, τις κοινωνικές σχέσεις και τον ψυχισμό των ανθρώπων, κατάσταση δηλαδή γενικευμένης αποσάθρωσης που δεν επιδέχεται λύσεις στα πλαίσια του συστήματος,
(γ) στην εποχή του ιμπεριαλισμού, δηλαδή στην εποχή της παγκόσμιας οικονομίας, δεν μπορεί να ευδοκιμήσει η κοινωνική αλλαγή, ο σοσιαλισμός, στα στενά και ασφυκτικά εθνικά πλαίσια μιας μόνον χώρας. Όσες επαναστατικές απόπειρες αποτολμήθηκαν, μπορεί να πέτυχαν στο εθνικοαπελευθερωτικό και αστικοδημοκρατικό τους σκέλος, απέτυχαν όμως στο τελικό στόχο της σοσιαλιστικής αλλαγής γιατί περιορίστηκαν στα εθνικά τους σύνορα.
Ουδείς αντιλέγει πως η κοινωνική αλλαγή ξεκινά πάντα σε εθνική βάση. Αν, όμως, δεν έχει εξαρχής διεθνιστικό προσανατολισμό και στόχους, εάν δεν συντονισθεί, δεν στηριχθεί και δεν στηρίξει ένα διεθνές σοσιαλιστικό κίνημα είναι καταδικασμένη σύντομα να εκφυλισθεί σε κάποιο γραφειοκρατικό ή νεοκαπιταλιστικό έκτρωμα. Αυτή είναι η πολύτιμη κληρονομιά των επαναστατικών κινημάτων του 19ου και 20ου αιώνα. Και σαν θεωρητικό πρόβλημα είχε λυθεί ήδη εδώ και πάνω από 100 χρόνια από τους μαρξιστές επαναστάτες που ίδρυσαν τη Διεθνή των εργατών και προσπάθησαν να σφυρηλατήσουν ένα πραγματικό διεθνιστικό κίνημα με δύο βασικά συνθήματα : το «προλετάριοι όλου του κόσμου ενωθείτε» και το «εμπρός για τις Ενωμένες Σοσιαλιστικές Πολιτείες της Ευρώπης».
Σήμερα, λοιπόν, που για πρώτη φορά η οικονομική κρίση πάνω στον πολυσύνθετο ιστό της παγκοσμιοποίησης έχει εμπλέξει όλες τις αναπτυγμένες οικονομίες στα δεσμά του χρέους, σήμερα που όλοι οι ευρωπαίοι (και όχι μόνον) εργαζόμενοι καλούνται από κοινού να πληρώσουν τη νύφη των υπερβολών, των καταχρήσεων και της ασυδοσίας του μεγάλου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, ο ιδανικός για την συντονισμένη ανάπτυξη της ταξικής πάλης ευρωπαϊκός χώρος τείνει να εγκαταλειφθεί από την ελληνική αριστερά στο όνομα της παύσης πληρωμών, της εξόδου από το ευρώ και της μονομερούς άρνησης πληρωμής του χρέους. Επειδή, λένε, η Ευρώπη είναι καπιταλιστική και μονοπωλιακή, επειδή κυριαρχεί θεσμικά, κανονιστικά και λειτουργικά το δίκιο του ισχυρότερου (Γερμανία, τραπεζικά λόμπι) και επειδή έχει χαθεί η εθνική ανεξαρτησία της οικονομικής πολιτικής, η ελληνική αριστερά και μάλιστα ένα πρωτοπόρο τμήμα της επιλέγει τον ʽεύκολοʼ δρόμο της εξόδου από το ευρώ, της παύσης πληρωμών και της αναδιάρθρωσης ή ολικής άρνησης του χρέους.
Αναφέρομαι στο ρεύμα των ʽαριστερών οικονομολόγων και πανεπιστημιακώνʼ οι οποίοι με αγωνιστικό ομολογουμένως πάθος και με αρκετή απήχηση έχουν αποδυθεί σε μία καμπάνια προβολής του ʽσχεδίου προγράμματόςʼ τους, επιχειρώντας να απαντήσουν στον κυβερνητικό μονόλογο και να καλύψουν το όποιο ιδεολογικό και προγραμματικό κενό της αριστεράς σε σχέση και με τα προβλήματα που θέτει η τρέχουσα πολιτική και οικονομική συγκυρία.
Μολονότι συμφωνώ με την εκτίμησή τους ότι το δημόσιο χρέος της χώρας δεν είναι αντιμετωπίσιμο με την επίσημη συνταγή της τρόϊκας γιατί η μονομερής λιτότητα οδηγεί σε κοινωνική διάλυση και οικονομική ύφεση καθιστώντας αυτοτροφοδοτούμενη την αύξηση του χρέους (παγίδα χρέους), θεωρώ ότι πρέπει να επιδιώξουμε τη δραστική μείωση του χρέους με αναδιαπραγμάτευση και παραγραφή του 50-70% αυτού εντός της Ευρωζώνης, ανάγοντας έτσι το ζήτημα της μερικής διαγραφής (δηλαδή της ανάληψης της ευθύνης του δημοσιονομικού κόστους  από το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο) σε κοινό άξονα των διεκδικήσεων όλου του εργατικού κινήματος  κατά των μέτρων μονομερούς δημοσιονομικής λιτότητας. Αντίθετα, οι ʽαριστεροί οικονομολόγοιʼ μιλούν για άμεση παύση πληρωμών, έξοδο από το ευρώ, υποτίμηση της δραχμής, κρατικοποίηση τραπεζών και άλλων μεγάλων κοινωφελών επιχειρήσεων, άσκηση βιομηχανικής πολιτικής, αναδιανομή εισοδήματος και αναπροσαρμογή της οικονομίας σε νέες βάσεις σχέσεων με τον διεθνή περίγυρο.
Η πρόταση προγράμματος που προβάλλουν είναι αλήθεια πως έχει μία εσωτερική λογική και αυτό είναι κάτι που πρέπει να τους αναγνωρισθεί. Έχει, όμως, μερικά σοβαρά πιστεύω μειονεκτήματα που αξίζει να διερευνηθούν :
1. Στερείται διεθνιστικού προσανατολισμού. Γιατί δεν ξεκινά από την διεθνή οικονομική κρίση και τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιφάσεις για να καταλήξει σε ένα μεταβατικό πρόγραμμα κοινωνικών αλλαγών, αλλά από την ενδογενή ανισορροπία της ευρωπαϊκής νομισματικής και οικονομικής αρχιτεκτονικής για να προτείνει την έξοδο από το ευρώ και τη μερική κρατικοποίηση της εθνικής οικονομίας. Γιατί, ακόμη, δεν αναζητά τα πολλαπλά κοινά σημεία που η διάχυση της κρίσης οικοδομεί σαν βάση ενοποίησης του εργατικού κινήματος στην Ευρώπη, αλλά παραπέμπει σε ένα είδος αυτόματης ʽεξέγερσηςʼ (ο κ. Καζάκης μιλά για ʽπρωτοφανείς εξελίξειςʼ που θα ακολουθήσουν το ελληνικό ʽπαράδειγμαʼ) των ευρωπαίων εργαζομένων από τη στιγμή που η Ελλάδα θα εξέλθει από το ευρώ και αρνηθεί το χρέος της (ξεχνά πως με την νοοτροπία που ήδη έχει καλλιεργηθεί από την γερμανική και ευρωπαϊκή αστική τάξη, οι έλληνες θα σπιλωθούν ως έχοντες εγκαταλείψει την ευρωπαϊκή οικογένεια αρνούμενοι τις υποχρεώσεις τους και φορτώνοντας στις πλάτες των ευρωπαίων εργαζομένων τα χρέη τους ;).
Τέλος, γιατί η προοπτική της υποτίμησης της δραχμής είναι μία πολιτική που προστατεύει το εθνικό κεφάλαιο αλλά διχάζει το διεθνές εργατικό κίνημα ασπαζόμενη το καπιταλιστικό κριτήριο του ανταγωνισμού. Αλήθεια, εάν ακολουθήσει το ελληνικό παράδειγμα και η Πορτογαλία, η Ισπανία κλπ αποχωρήσουν από το ευρώ και προχωρήσουν σε υποτιμήσεις των νέων εθνικών νομισμάτων τους, τότε ο γενικευμένος νομισματικός και εμπορικός πόλεμος που θα ακολουθήσει δεν θα φέρει αντιμέτωπες τις εργατικές τάξεις των χωρών αυτών ;
2. Εμπεριέχει μία μεγάλη αντίφαση : αναδιάρθρωση και αναδιαπραγμάτευση χρέους, ή άρνηση και ολική διαγραφή του ; Στο πολύ κρίσιμο αυτό σημείο οι ʽαριστεροί οικονομολόγοι και πανεπιστημιακοίʼ εμφανίζονται βαθιά διχασμένοι και απρόθυμοι να λύσουν τις διαφορές τους αν κρίνω από τη τελευταία κοινή τους εμφάνιση. Γιατί ο κ. Λαπαβίτσας και το Research on Money and Finance (RMF) μιλούν για αναδιαπραγμάτευση, ενώ ο κ. Καζάκης (και τελευταία μάλλον και το ΚΚΕ) θέτουν ζήτημα άρνησης και ολικής διαγραφής του χρέους. Μολονότι στα υπόλοιπα σημεία του προγράμματος (έξοδος από ευρώ, υποτίμηση δραχμής, κρατικοποίηση τραπεζών κλπ) δείχνουν να συμφωνούν, οφείλουν νομίζω να εξηγήσουν τουλάχιστον τη μεταξύ τους αυτή διαφορά δημοσίως και να μην εμφανίζονται ως ένα ενιαίο και απολύτως συμπαγές ρεύμα επιτιθέμενοι στην εναλλακτική πρόταση για αναδιαπραγμάτευση εντός ΟΝΕ και για «Ευρώπη των εργαζομένων» (την οποία ο κ. Κουβελάκης χαρακτήρισε απλό ευχολόγιο που ʽόλο ακούμε, αλλά ποτέ δεν βλέπουμεʼ ως εάν οι ευθύνες γιʼ αυτό να βαραίνουν όλους τους άλλους εκτός από τον ίδιο).
Η διαφορά δεν είναι ασήμαντη γιατί εάν φύγεις από το ευρώ και συγχρόνως δεν αρνηθείς το χρέος συνολικά αλλά προχωρήσεις σε αναδιαπραγμάτευση και μερική διαγραφή ή ʽκούρεμαʼ (πχ 50% που λέγει ο κ. Λαπαβίτσας) τότε η ελάφρυνση δεν θα είναι 50% αλλά πολύ λιγότερη γιατί το εναπομείναν χρέος σου θα έχει στο μεταξύ ανατιμηθεί σε δραχμικούς όρους κατά το ποσοστό της υποτίμησης της δραχμής. Για παράδειγμα, εάν η δραχμή επιστρέψει με ισοτιμία 1 προς 1 έναντι του ευρώ και ακολούθως υποτιμηθεί 50% το χρέος θα διατηρήσει το αρχικό του μέγεθος ως ποσοστό του ΑΕΠ παρά το 50% ʽκούρεμαʼ που θα έχει υποστεί. Συνεπώς, δεν θα έχει προκύψει καμία ελάφρυνση με την έξοδο από το ευρώ.
3. Μιλάει για αστικοδημοκρατικά και μεταβατικά μέτρα (παύση πληρωμών και έξοδος από ευρώ) τα οποία θα πρέπει να συμπληρωθούν μετά με αντικαπιταλιστικά μέτρα (έλεγχος κεφαλαίων, δημόσιος έλεγχος κεντρικών τομέων της οικονομίας, βιομηχανική πολιτική, αναδιανομή πλούτου και εισοδημάτων) προϋπόθεση των οποίων είναι η δομική αλλαγή του κράτους. Συγγνώμη, αλλά πουθενά δεν εξηγείται τι εννοεί σαν ʽδομική αλλαγή του κράτουςʼ, ενώ είναι μέγα σφάλμα να θεωρούνται αντικαπιταλιστικά μέτρα οι κρατικοποιήσεις και ο κυβερνητικός παρεμβατισμός στην οικονομία. Από πού και ως που η άσκηση βιομηχανικής πολιτικής, ο έλεγχος κεφαλαίων και η νομισματική υποτίμηση προβάλλονται σαν αντικαπιταλιστικά μέτρα ; Γνωρίζουν οι συγγραφείς της πρότασης πόσο συχνά έχουν εφαρμοστεί παρόμοια μέτρα στα πλαίσια προγραμμάτων αναδιάρθρωσης χρέους εγκεκριμένων μάλιστα από το ΔΝΤ; Ξέρουν ότι ο οικονομικός λαϊκισμός στη Λ. Αμερική κι αλλού εφάρμοσε κατά συρροή ανάλογες πολιτικές χωρίς να αλλοιώσει στο ελάχιστο τον καπιταλιστικό χαρακτήρα των καθεστώτων που τον επικαλέστηκαν; Γνωρίζουν ότι σύγχρονοι επιφανείς μαρξιστές όπως ο Ρίτσαρντ Γουλφ που προσφάτως παρέδωσε σεμινάρια στην Ελλάδα, χαρακτηρίζουν σαφώς και όχι τυχαία τις πολιτικές αυτές σαν ʽαριστερό κεϋνσιανισμόʼ; Ξεχάσανε, άραγε, την καραμανλική ʽσοσιαλμανίαʼ της δεκαετίας του ʼ70 ; Τα μέτρα του προγράμματος που προτείνεται είναι όλα αστικοδημοκρατικά, όχι αντικαπιταλιστικά αφού δεν μεταβάλλουν τις καπιταλιστικές σχέσεις ιδιοκτησίας, παραγωγής και διανομής. Μπορούν, βεβαίως, να αποκτήσουν αντικαπιταλιστική προοπτική στον βαθμό που (α) διαμορφώνουν άλλες ταξικές δομές εξουσίας και (β) προσφέρουν μία διεθνιστική προοπτική στο εργατικό κίνημα και τον σοσιαλιστικό σχεδιασμό της οικονομίας. Κανένα, δυστυχώς, από τα δύο αυτά στοιχεία-προϋποθέσεις δεν διακρίνω στο εν λόγω πρόγραμμα.
4. Επικαλείται την πρόσφατη ιστορική εμπειρία πολλών χωρών (πχ ο Καζάκης αναφέρεται σε Βενεζουέλα το 2001, Αργεντινή το 2003, Βολιβία το 2004 και Ισημερινό το 2008, ενώ μιλά για διαγραφή κατά 90% του ρωσικού χρέους από τον Πούτιν το 1999) που προχώρησαν σε παύση πληρωμών και άρνηση χρέους, εμπειρία την οποία συχνά όμως διαστρέφει με συνέπεια να εξάγει εσφαλμένα συμπεράσματα. Για παράδειγμα, αν εξαιρέσουμε επαναστατικά καθεστώτα που ακύρωσαν/διέγραψαν μονομερώς και ολικά τα χρέη που παρέλαβαν από τα προηγούμενα δεσποτικά και αστικά καθεστώτα (βλ επαναστάσεις Μεξικού, μπολσεβίκων, Μάο σε Κίνα, Κούβας κλπ), όλες οι άλλες κυβερνήσεις που κήρυξαν παύση πληρωμών, προχώρησαν σε αναδιάρθρωση ή μερική παραγραφή του χρέους τους (όχι ολική) είτε μονομερώς είτε μέσω διαπραγματεύσεων (με ή χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ). Και ο λόγος που το έπραξαν αυτό ήταν για να μην απομονωθούν πλήρως και να μπορέσουν να επανέλθουν κάποια στιγμή στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου. Για παράδειγμα, ο Κορρέα στο Εκουαδόρ που εκλέχτηκε με πρόγραμμα ολικής διαγραφής του χρέους της χώρας, τελικά αντικατέστησε ένα σημαντικό μέρος του χρέους με νέο μικρότερης αξίας (35 σεντς νέων ομολόγων για κάθε 1 δολάριο παλιών) και μεγαλύτερης διάρκειας χωρίς όμως να αρνηθεί το χρέος συνολικά. Στην Αργεντινή, επίσης, το 2003 έγινε παύση πληρωμών και το 2005 τα ¾ του χρέους αντικαταστάθηκαν με νέα ομόλογα μακρύτερης διάρκειας που είχαν το 1/3 της αξίας των παλιών. Με άλλα λόγια δεν είχαμε ολική διαγραφή αλλά ένα ʽκούρεμαʼ του χρέους κατά 66% το οποίο πρόσφατα επεκτάθηκε περισσότερο (βλ http://techiechan.com/?p=487).
Μολονότι η προσέγγιση της Αργεντινής κρίνεται επιτυχής σχετικά με την ουσιαστική ανακούφιση της οικονομίας από το χρέος και την τόνωση της ανάπτυξής της, ο κ. Καζάκης θεωρεί ότι ʽέκλεισε άδοξα με τη χώρα να ξαναπέφτει στα χέρια των διεθνών τοκογλύφωνʼ γιατί δεν αρνήθηκε συνολικά το χρέος της και προχώρησε σε αναδιαπραγμάτευσή του. Ξεχνά, όμως, να επισημάνει πως αν και η οικονομία της χώρας ανέκαμψε, παραμένει αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές επί μία δεκαετία σχεδόν.  Όσον αφορά τη Βολιβία, επίσης δεν υπήρξε ολική άρνηση χρέους, απλά επειδή η Βολιβία ως πολύ φτωχή χώρα είχε ευνοϊκή αντιμετώπιση μπόρεσε να μειώσει το εξωτερικό της χρέος από 60% του ΑΕΠ το 1998 σε 40% το 2004. Όμως, ότι κέρδισε από τη μείωση του εξωτερικού χρέους το έχασε από την ισοδύναμη αύξηση του εσωτερικού χρέους της. Για την Βενεζουέλα δεν γνωρίζω λεπτομέρειες, όμως μελετώντας τη χρονοσειρά του δημόσιου χρέους ως προς το ΑΕΠ (βλ DB Research) παρατηρούμε ότι από 28,2% που ήταν το 2000 ανήλθε σε 47,4% του ΑΕΠ το 2003, άρα ποιά διαγραφή χρέους μπορεί να επικαλείται ο κ. Καζάκης ιδιαίτερα όταν η εξυπηρέτηση του χρέους συνεχίστηκε κανονικότατα ; Τέλος, όσον αφορά τη Ρωσία ουδέποτε έγινε διαγραφή του 90% του χρέους από τον Πούτιν το 1999 όπως τονίζει ο κ. Καζάκης.
Αυτό που έκανε ο Πούτιν ήταν να αναδιαρθρώσει όλο το χρέος που ήταν σε ρούβλια και έληγε μεταξύ 19/8/98 και 31/12/99 ύψους 48,7 δις δολ και ένα χρόνο αργότερα να έλθει σε συμφωνία αναδιάρθρωσης με τους πιστωτές του Paris και London Club για παλιότερα χρέη επί σοβιετικής εποχής. Τελικό αποτέλεσμα ήταν η μείωση του δημόσιου χρέους της χώρας από 88,8% του ΑΕΠ το 1999 σε 56,7% το 2000. Δηλαδή σημειώθηκε ένα κούρεμα της τάξης του 37% και όχι 90% που αναφέρει ο κ. Καζάκης. Και όπως και με την Αργεντινή ή το Εκουαδόρ, έτσι και με τη Ρωσία η αναδιαπραγμάτευση αυτή βοήθησε την οικονομία της χώρας να επανέλθει σε αναπτυξιακή πορεία και μάλιστα τόσο ισχυρή (εδώ βοήθησε η αύξηση των τιμών πετρελαίου) που συνέχισε να μειώνει το εξωτερικό και δημόσιο χρέος της (8,5% του ΑΕΠ το 2009-2010). Συνεπώς, το όπλο της παύσης πληρωμών και της χρεοκοπίας μπορεί να είναι αποτελεσματικό σε μία επιτυχή αναδιαπραγμάτευση χρέους, αντίθετα απʼ ότι ισχυρίζεται η πρόταση Καζάκη.
5. Αποκρύπτει τις δυσκολίες της επιστροφής στη δραχμή, κυρίως όμως παραγνωρίζει τις αρνητικές επιπτώσεις της. Ο κ. Λαπαβίτσας έχει εμφανίσει την υπόθεση της αλλαγής του νομίσματος ως εξαιρετικά απλή διαδικασία από τεχνική άποψη και ελάχιστα χρονοβόρα. Την Παρασκευή θα ανακοινωθεί η μετατροπή και τη Δευτέρα όλα τα χρηματικά ποσά και καταθέσεις θα γίνουν από ευρώ δραχμές. Θεωρεί, μάλιστα, πως όσοι μιλάνε για δυσκολίες υπερβάλλουν και το κάνουν εκ του πονηρού. Βεβαίως, άλλα λένε οι εμπειρογνώμονες της Τράπεζας Ελλάδας που είχαν εργασθεί για τη μετάβαση από τη δραχμή στο ευρώ και γνωρίζουν πως η κοπή και κυκλοφορία νέου χρήματος δεν γίνεται από τη μία μέρα στην άλλη, ενώ υπάρχει και το πρόβλημα των ΑΤΜ. Παρομοίως, άλλα λένε και ξένοι αναλυτές που διερεύνησαν τα εναλλακτικά σενάρια για την Ελλάδα.
Έτσι, για παράδειγμα, οι Richard Baldwin και Charles Wyplosz έχουν ρητά υπογραμμίσει πως θα χρειασθούν μήνες για την έκδοση νέου νομίσματος, χρονικό διάστημα στη διάρκεια του οποίου θα διογκωθεί η φυγή κεφαλαίων από κάθε ελληνικό περιουσιακό στοιχείο επιταχύνοντας όχι μόνον τη χρεοκοπία του κράτους αλλά και πολλών επιχειρήσεων, την ίδια ώρα που θα στεγνώνουν οι ξένες άμεσες επενδύσεις και θα καταστρέφεται η οικονομία της χώρας. Αλλά ας υποθέσουμε προς στιγμήν ότι όλα αυτά είναι υπερβολές και πως η μεταστροφή από το ευρώ στη δραχμή είναι υπόθεση Σαββατοκύριακου όπως ισχυρίζεται ο κ. Λαπαβίτσας. Τι θα συμβεί μετά ; Η δραχμή ασφαλώς θα υποτιμηθεί όπως διαβεβαιώνουν όλοι, κανείς όμως δεν μπαίνει στον κόπο να μας πληροφορήσει πόσο θα υποτιμηθεί για να δοθεί η περίφημη αναπτυξιακή ώθηση στις εξαγωγές και την οικονομία.
Μιλάμε για μία υποτίμηση της τάξης του 15-20% όπως κάπου αφήνεται να διαφανεί ή για μία υποτίμηση 50-60% όπως ήταν στη περίπτωση της Αργεντινής ; Η ιστορική εμπειρία δείχνει πως ακόμη και για χώρες με παραγωγική και εξαγωγική υποδομή (που η Ελλάδα δεν διαθέτει) μία υποτίμηση πρέπει να είναι μεγάλη για να δώσει την απαιτούμενη εξαγωγική ώθηση στην οικονομία. Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι η δραχμή υποτιμάται πάνω από 30-35% με την προσδοκία της μεταφοράς εγχώριων πόρων στον διεθνώς εμπορεύσιμο τομέα προκειμένου να σύρουν οι εξαγωγές την ανάπτυξη. Δύο πράγματα αποσιωπούνται : πρώτο, ότι η ώθηση αυτή θα στηριχθεί και πάλι στους παραδοσιακά ισχυρούς εξαγωγικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας αποδυναμώνοντας τους αδύναμους, χωρίς όμως να ευνοήσει καινούργιους τομείς στους οποίους θα όφειλε να στηριχθεί ένα νέο παραγωγικό πρότυπο. Δεύτερο, δεν λέγεται τίποτα για τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της εξόδου από το ευρώ και της υποτίμησης. Για παράδειγμα, το RMF του κ. Λαπαβίτσα αναφέρει ότι οι πραγματικοί μισθοί θα μειωθούν σημαντικά στην περίπτωση που την υποτίμηση αποπειραθεί η αστική τάξη σε συνδυασμό με την απελευθέρωση της οικονομίας (ʽσυντηρητική έξοδοʼ τη χαρακτηρίζει), όμως δεν λέγει για το τι θα συμβεί στη περίπτωση που την υποτίμηση την επιχειρήσουν οι προοδευτικές δυνάμεις (ʽπροοδευτική έξοδοςʼ από ευρώ). Γιατί άραγε ;  Μήπως επειδή προσδοκάται να πέσουν οι μισθοί στα μαλακά με την κρατικοποίηση των τραπεζών, τη βιομηχανική πολιτική και την αναδιανομή του εισοδήματος ; Ευτυχώς, ο κ. Λαπαβίτσας ήταν πιο κατατοπιστικός στη πρόσφατη από κοινού ομιλία του με τους ʽαριστερούς οικονομολόγους κλπʼ όταν τόνισε πως «η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι οι χώρες που πήγαν σε μία ανάλογη νομισματική αλλαγή αντιμετώπισαν μεγάλη ύφεση πριν από αυτήν προσπαθώντας να την αποφύγουν – όπως η Ελλάδα σήμερα – αλλά αφού την έκαναν πέτυχαν ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας (βλ Αργεντινή, Ρωσία, Εκουαδόρ κλπ).
Όπως, όμως, έχουμε τονίσει σε παλιότερο άρθρο μας παρόμοιες συγκρίσεις στερούνται νοήματος γιατί οι χώρες αυτές διαθέτουν μεγάλο φυσικό πλούτο διαθέσιμο προς εξαγωγή, και όταν επιχείρησαν την υποτίμηση η παγκόσμια οικονομία δεν αντιμετώπιζε τη πρωτοφανή χρηματοπιστωτική κρίση που υφίσταται σήμερα. Το σημαντικότερο, όμως, είναι πως στην μεν Ρωσία οι πραγματικοί μισθοί τους μειώθηκαν 30% τη διετία 1998-1999 και οι συντάξεις μειώθηκαν 50% το ίδιο διάστημα (στοιχεία ΔΝΤ), ενώ η ανεργία αυξήθηκε από 11% σε 14% μέσα σε 14 μήνες. Στο, δε, Εκουαδόρ το ποσοστό του πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας αυξήθηκε από 33% το 1995 σε 43% το 1999, ενώ η ανεργία διπλασιάσθηκε σε 17% το 2000 μέσα σε δύο χρόνια (για Αργεντινή είναι γνωστές οι επιπτώσεις). Όμως, πέρα από αυτό παντού πάγωσαν οι καταθέσεις για να περιορισθεί η φυγή κεφαλαίων σε άλλα νομίσματα, με συνέπεια οι καταθέτες να χάσουν σε πραγματική αξία το ισοδύναμο της υποτίμησης. Τέλος, σε περίπτωση εξόδου από το ευρώ και άρνησης του χρέους, ακόμη και εάν κρατικοποιηθούν οι τράπεζες για να μην καταρρεύσουν δεν θα αποφύγουν το κούρεμα που θα αφορά το τμήμα του κρατικού χρέους που έχουν εγγράψει στον ισολογισμό τους.
Η διαγραφή του από το ενεργητικό θα σημάνει ανάλογη διαγραφή και μέρους του παθητικού τους (καταθέσεις), πράγμα το οποίο ισχύει φυσικά και για τις σχετικές επενδύσεις σε κρατικά ομόλογα των ασφαλιστικών ταμείων. Αυτά για να έχουμε μία αίσθηση των συνεπειών της εξόδου από το ευρώ (είτε συντηρητικής είτε προοδευτικής) και της υποτίμησης της δραχμής η οποία, όπως παραδέχεται το RMF θα προκαλέσει πληθωριστική πλημμυρίδα. Όσον αφορά, τέλος, την άμεση βελτίωση της ανταγωνιστικότητας την οποία προσδοκά ο κ. Λαπαβίτσας περιμένουμε κάποια τεκμηρίωση γιατί τα ιστορικά προηγούμενα της Ελλάδας δεν βοηθάνε στην κατεύθυνση αυτή (η όποια βελτίωση επιτεύχθηκε με ταυτόχρονο πάγωμα των μισθών).
6. Αναδεικνύει - εσφαλμένα πιστεύουμε - σαν καίριο ζήτημα της άρνησης πληρωμών το ʽαπεχθέςʼ του χρέους προκειμένου να αναζητήσει στήριγμα στη διεθνή νομολογία για την πλήρη άρνηση και διαγραφή του χρέους. Εννοείται η άποψη αυτή προβάλλεται από τον κ. Καζάκη, ενώ ο κ. Λαπαβίτσας αφήνει ένα παράθυρο ανοιχτό στη δυνατότητα ανεύρεσης ʽαπεχθούςʼ χρέους όταν οι εργαζόμενοι ανοίξουν τα βιβλία του κράτους και ελέγξουν τους όρους και τους στόχους με τους οποίους συνάφθηκαν τα δάνεια. Το βασικό επιχείρημα του κ. Καζάκη είναι πως «το καίριο ζήτημα δεν είναι η παύση πληρωμών, αλλά η αναγνώριση η μη του χρέους… Γιατί αναγνώριση του χρέους σημαίνει αναγνώριση των έννομων δικαιωμάτων των ομολογιούχων πάνω στη χώρα σου… Σημαίνει ότι απεμπολείς το όπλο του ʽαπεχθούς χρέουςʼ με βάση το διεθνές δίκαιο, καθώς και το θεμελιώδες δικαίωμα του λαού σου στη δική του αυτοδιάθεση και κυριαρχία..».
Βεβαίως, όπως μαθαίνουμε από τη Wikipedia (και όχι μόνον) «στο διεθνές δίκαιο, το ʽαπεχθές χρέοςʼ είναι μία νομική θεωρία η οποία υποστηρίζει ότι το δημόσιο χρέος που αναλαμβάνεται από ένα καθεστώς για σκοπούς που δεν εξυπηρετούν το συμφέρον του έθνους, όπως είναι οι επιθετικοί πόλεμοι, δεν θα πρέπει να εκτελείται. Τέτοιες οφειλές θα πρέπει να θεωρούνται ως προσωπικά χρέη του καθεστώτος που τα ανέλαβε και όχι ως χρέη του κράτους. Από ορισμένες απόψεις, η έννοια αυτή είναι ανάλογη με την ακυρότητα των συμβάσεων που έχουν υπογραφεί υπό ʽκαθεστώς καταναγκασμούʼ.» Όπως, μάλιστα, εξηγεί ο Nahum Sack (ο οποίος επισημοποίησε την θεωρία αυτή το 1927) «όταν ένα δεσποτικό καθεστώς συνάπτει μία σύμβαση οφειλής όχι για τις ανάγκες ή τα συμφέροντα του κράτους, αλλά μάλλον για να ενισχύσει ʽεαυτόνʼ, για να καταστείλει μία λαϊκή εξέγερση κλπ, αυτό το χρέος είναι απεχθές για τον λαό και δεν δεσμεύει το έθνος, αλλά είναι χρέος του καθεστώτος, ένα προσωπικό δάνειο που είχε συναφθεί από τον ηγεμόνα και συνεπώς πέφτει με τη διάλυση του καθεστώτος».
Στην ελληνική περίπτωση δεν συντρέχουν λόγοι επίκλησης της θεωρίας αυτής, αφού το χρέος είναι προϊόν τεσσάρων δεκαετιών δημοκρατικών κυβερνήσεων, δεν μεσολάβησαν δεσπότες (μόνον η χούντα), επιθετικοί πόλεμοι ή λαϊκές εξεγέρσεις που να δικαιολογούν σχετικό δανεισμό, το μεγαλύτερο μέρος του (2/3) συνάφθηκε τη δεκαετία του ʼ80 για να μπορέσει ο Ανδρέας Παπανδρέου να ασκήσει φιλολαϊκή πολιτική και, σε τελευταία ανάλυση, η θεωρία αυτή δεν είναι αποδεκτή από την Παγκόσμια Τράπεζα ή άλλους διεθνείς οργανισμούς (για ευνόητους λόγους) παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται από τους λαούς, τις κυβερνήσεις υπερχρεωμένων υπανάπτυκτων χωρών και ΜΚΟ. Συνεπώς, ακόμη και εάν ανακαλύπτονταν δανειακές συμβάσεις αντίθετες με τα συμφέροντα του έθνους (σίγουρα υπάρχουν πολλές) η Ελλάδα δεν θα μπορούσε λογικά να επικαλεσθεί την θεωρία αυτή για να αρνηθεί τη πληρωμή του χρέους.
7. Υποτιμά σοβαρά τον κίνδυνο απομόνωσης της χώρας. 

Οι ʽαριστεροί οικονομολόγοι κλπʼ απορρίπτουν την κατηγορία ότι οι πολιτικές που προτείνουν οδηγούν στην οικονομική αυτάρκεια και εθνική απομόνωση με τα εξής επιχειρήματα : (α) η χώρα δεν θα απομονωθεί γιατί έχει ήδη τεθεί σε καραντίνα με την τρόϊκα ώστε να μην μολυνθούν οι άλλες χώρες της ΕΕ16, «η χώρα βρίσκεται στο απόλυτο περιθώριο της διεθνούς οικονομικής και πολιτικής ζωής» (Καζάκης), (β) η χώρα δεν μπορεί να απομονωθεί από κανέναν, κανείς δεν έχει τη δύναμη να την απομονώσει αφού η κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας είναι τόσο ρευστή που κανείς από τους ʽμεγάλουςʼ δεν θα ρισκάρει οικονομικό πόλεμο ή αποκλεισμό της Ελλάδας (Καζάκης), (γ) η άρνηση του χρέους και η έξοδος από το ευρώ θα αποτελέσουν αφετηρία για να ανοιχτεί η χώρα στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις με νέες δυνάμεις (Κίνα, Ρωσία κλπ) και να μην μείνει εγκλωβισμένη στην ΕΕ η οποία από την εποχή της ΕΟΚ περιόρισε απελπιστικά τις διεθνείς σχέσεις μας με τον υπόλοιπο κόσμο και υποβάθμισε τη διεθνή θέση της χώρας στο παγκόσμιο εμπόριο (Καζάκης), (δ) η διεθνής εμπειρία δείχνει πως οι χώρες που έκαναν παύση πληρωμών και αναδιάρθρωση χρέους μπορούν να επιστρέψουν πολύ γρήγορα στις διεθνείς αγορές αν το κρίνουν απαραίτητο και, άρα, κινδυνολογούν και ψεύδονται όσοι ισχυρίζονται το αντίθετο (Λαπαβίτσας), (ε)  «η προοδευτική έξοδος δεν μπορεί να σημαίνει εθνική αυτάρκεια, οι χώρες της περιφέρειας θα πρέπει να διατηρήσουν τη πρόσβασή τους στο διεθνές εμπόριο, να ζητήσουν τη μεταφορά τεχνολογίας και την εισροή ξένων κεφαλαίων, αν και δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι θα προκύψει κάτι τέτοιο αφού η ευρωπαϊκή τάξη πραγμάτων θα είναι εχθρική σε ριζικές αλλαγές.

Πάντως, αν η Ευρωζώνη σπάσει στη περιφέρεια, μπορεί να σπάσει και στο κέντρο επιτρέποντας πιο συνεργατικές σχέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών» (RMF). Νομίζω πως η πιο σωστή και ειλικρινής προσέγγιση είναι του RMF το οποίο αν και θέτει ζήτημα διάλυσης της Ευρωζώνης για να αποκατασταθούν σχέσεις πιο ισότιμης συνεργασίας, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου εθνικής απομόνωσης όταν τονίζει πως οι εισροές ξένων κεφαλαίων δεν πρέπει να θεωρούνται δεδομένες και πως η ΕΕ θα είναι εχθρική σε παρόμοιους πειραματισμούς. Αυτό νομίζω είναι αυτονόητο από τη στιγμή που όχι μόνον δεν θα αναγνωρίζει και δεν θα πληρώσει η Ελλάδα τις ξένες τράπεζες, αλλά θα κρατικοποιήσει και τις μεγάλες επιχειρήσεις στις οποίες μετέχει το ξένο κεφάλαιο. Οι απόψεις που παραπάνω εκφέρονται από τους Καζάκη-Λαπαβίτσα εμφανώς υποτιμούν τη δύναμη του ταξικού αντιπάλου, του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, κυρίως όμως υποτιμούν τη βαρύτητα και την οξύτητα της οικονομικής κρίσης και τις συστημικές επιπτώσεις μιας εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Σε μία περίοδο που η κρίση έχει ήδη αρχίσει να απλώνεται σε όλη την ευρωπαϊκή περιφέρεια, η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ μπορεί να αποτελέσει τη θρυαλλίδα για τη διάλυση της Ευρωζώνης με τελικό κερδισμένο μόνον την αμερικανική επικυριαρχία στην περιοχή.

Δεν είναι μόνον οι τεράστιες οικονομικές ζημιές που θα προκαλέσει στις τράπεζες και τις άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Είναι ότι μπορεί να οδηγήσει σε ναυάγιο την ευρωπαϊκή καπιταλιστική ενοποίηση. Γιʼ αυτό και θα πολεμηθεί σκληρά από τους ευρωπαίους εταίρους. Δέστε τις απειλές αντιποίνων του προηγούμενου βρετανού πρωθυπουργού Μπράουν για τα 5 μόλις δις που δεν πληρώνει η Ισλανδία. Αυτό είναι βασικό σφάλμα στην ανάλυση των Καζάκη-Λαπαβίτσα και κακώς συγκρίνεται με τις εμπειρίες άλλων χωρών που έλαβαν παρόμοια μέτρα. Γιατί το διεθνές περιβάλλον στο οποίο τα έλαβαν ήταν ριζικά διαφορετικό και δεν προδίκαζε συστημική κρίση όπως σήμερα. Εξάλλου, τα ποσά για τα οποία χρεοκοπούσαν οι χώρες αυτές ήταν απείρως μικρότερα του ελληνικού χρέους (άλλο 5 δις του Εκουαδόρ ή 50 δις της Ρωσίας και 95 δις της Αργεντινής και άλλο 330 δις της Ελλάδας με ουρά τα άλλα ευρωπαϊκά χρέη).

Πέραν αυτών, όπως είπαμε, η Αργεντινή 10 χρόνια μετά τη μερική ακύρωση του χρέους της δεν έχει ακόμη επανέλθει στις διεθνείς αγορές..Επίσης, είναι σφάλμα νομίζω να θέλουμε να φύγουμε από την εξάρτηση 4 ευρωπαϊκών χωρών για να πέσουμε στην εξάρτηση 2 άλλων μη ευρωπαϊκών χωρών. Όπως είναι υπερβολή να μιλάμε για καραντίνα της Ελλάδας σήμερα. Ναι η αγορά ελληνικών ομολόγων είναι νεκρή, όμως δεν έκλεισαν οι διεθνείς αγορές για τη χώρα. Τέλος, είναι εκτός τόπου και χρόνου οι αναφορές σε εγκλωβισμό της χώρας από την ΕΕ και σε υποβάθμιση της διεθνούς θέσης της στο παγκόσμιο εμπόριο. Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας δεν σχετίζεται με την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ ή τουλάχιστον δεν είναι η ένταξη ο κύριος παράγοντας του ελλείμματος αυτού, ενώ ο βαθμός εξωστρέφειας της οικονομίας αυξάνει διαχρονικά με την ΕΕ : ο λόγος εξαγωγών και εισαγωγών προς το ΑΕΠ ήταν 38% το 1998 και 55% το 2008.

8. Παρακάμπτει με απλοϊκά επιχειρήματα τη πρόταση για αναδιαπραγμάτευση χρέους μας εντός ΟΝΕ. Το πρώτο επιχείρημα είναι ότι το ευρώ αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό μηχανισμό πειθαναγκασμού μιας οικονομίας στα συμφέροντα των τραπεζών επειδή το ευρώ το έφτιαξαν οι τράπεζες για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα (Καζάκης). Το δεύτερο επιχείρημα είναι ότι μία οικονομία που θέλει να ορθοποδήσει μετά την άρνηση πληρωμών χρειάζεται το εθνικό της νόμισμα για να τυπώσει χρήμα και να υποτιμήσει το νόμισμα ώστε να διευκολύνει τις εξαγωγές και την ανάπτυξη (Καζάκης, Λαπαβίτσας), κάτι που δεν θα της παράσχει η Φραγκφούρτη.

Ρωτάμε, λοιπόν, με τη σειρά μας : γνωρίζετε κύριοι καμία κεντρική τράπεζα και κάποιο νόμισμα που να δημιουργήθηκαν χωρίς να υπηρετούν πρωτίστως τα συμφέροντα των τραπεζών της χώρας που το εξέδιδε;  Υπήρξαν οι κανονισμοί, οι ιδρυτικές δεσμεύσεις και οι καταστατικές συνθήκες (βλ Μάαστριχτ κλπ) ποτέ καθοριστικός παράγοντας να μην μεταβληθεί μία πολιτική όταν εξαιρετικοί λόγοι το επέβαλαν; Υπάρχει σήμερα κάτι από την ΕΕ που να λειτουργεί βάσει αρχικών κανόνων ; Η ίδια η ΕΚΤ έχει ξεφύγει εντελώς από το κανονιστικό της πλαίσιο και τυπώνει χρήμα. Γιʼ αυτό φωνάζουν οι γερμανοί. Όμως, η πραγματικότητα αλλάζει δραματικά και τα αρχικά πλαίσια αδυνατούν να την εκφράσουν και χρήζουν ανάλογων αλλαγών. Δεν ισχυρίζομαι ότι μία παύση πληρωμών και μερική διαγραφή χρέους είναι πράγμα εύκολο μέσα στην Ευρωζώνη.
Πιστεύω όμως πως μία ουσιαστική αναδιαπραγμάτευση του χρέους θα τεθεί προσεχώς και από άλλες χώρες-μέλη με συνέπεια να κληθούν οι τράπεζες να αναλάβουν μέρος των ευθυνών τους. Σε τελευταία ανάλυση, η Ελλάδα πρέπει νομίζω να εξαντλήσει τα περιθώρια συνεργατικής ανεύρεσης λύσης εντός της ΕΕ16 για ένα πρόβλημα που δεν αφορά μόνον εκείνη και που μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη αν όχι για την ουσιαστική πολιτική και δημοσιονομική ενοποίηση της ΕΕ, τουλάχιστον για μία πανευρωπαϊκή συσπείρωση των εργαζομένων σε κοινά αιτήματα κατά των μέτρων λιτότητας και της αποπληρωμής χρεών την ευθύνη των οποίων έχουν άλλοι. Η αναδιαπραγμάτευση και μερική ακύρωση του χρέους εντός της ΟΝΕ μπορεί να μην ευοδωθεί εξαιτίας του φόβου του συστημικού κινδύνου. Ο οποίος, ωστόσο, θα είναι ακόμη μεγαλύτερος εάν η Ελλάδα εξέλθει του ευρώ. Σε κάθε, όμως, περίπτωση η εντός ΟΝΕ αναδιαπραγμάτευση βοηθά στην απομυθοποίηση της αντιδραστικής Ευρώπης και στην σφυρηλάτηση ενός διεθνιστικού εργατικού κινήματος που είναι και η βασική προϋπόθεση της σοσιαλιστικής αλλαγής που κάθε γνήσιος αριστερός επιδιώκει. Ας μην την προσπερνάμε ασυλλόγιστα με αφορισμούς του τύπου ʽμανιοκαταθλιπτικός ευρωπαϊσμόςʼ…. Αλίμονο, αν η καταγγελία για ʽψύχωσηʼ της διαφορετικής άποψης συνιστά επιχείρημα.

Δειτε αυτο το εξαιρετικο ποιημα :Ένας Φασισμός-Φάντασμα#links

ECSTATIC POETRY: Ένας Φασισμός-Φάντασμα

οτι πρεπει για τους καιρους που ζουμε ..

Κάτι βαθύτερο λοιπόν συμβαίνει εκεί μακριά......(ενα αξιοπροσεκτο αρθρο του lls για την αντιμνημονιακή ακρα δεξια)

Monday, January 30, 2012

Κάτι βαθύτερο λοιπόν συμβαίνει εκεί μακριά......

Διαμορφώνεται μια συγκυρία με μια σαφή πόλωση .Απο τη μια πλευρά η ελληνική τρόικα τελικά (ΝΔ,ΠΑΣΟΚ,ΛΑΟΣ) η οποία προσπαθεί να εξασφαλίσει το Νέο Δάνειο με οποιοδήποτε κόστος και απο την άλλη η ιστορική αριστερά σε μια τριπλη έκφραση. Στην περιφέρεια δραστηριοποιείται μια δραστήρια ριζοσπαστική αριστερά και μια η αντιμνημονιακή ακροδεξιά. Θα ήθελα να ασχοληθώ με αυτήν πλευρά ειδικά, δηλαδή την άκρα αντιμνημονιακή δεξιά (ΑΑΔ εφεξής )


Φίλος που πέρασε συμπτωματικά στην συγκέντρωση της ΑΑΔ το Σάββατο 28/1 για τα Ίμια μου μίλησε για μια "σοβαρή " συγκέντρωση από πλευράς όγκου η οποία σηματοδότησε και επίσημα μια σημαντική εξέλιξη. Μετά την συμμετοχή του Λαός στην κυβέρνηση Παπαδήμου η ΑΑΔ ο επίσημος αντιμνημονιακός παράγοντας του δεξιού τόξου. Δίπλα στην κλασσική αντιμεταναστευτική ατζέντα ,τον κλασσικό νεοναζιστικού τύπου εθνικισμό ,η ΑΑΔ εμπλουτίζει το ρεπερτόριο της με μια ισχυρή αιχμή συγκυρίας : Όχι στο μνημόνιο.

Είδα στο YouTube την ομιλία του αρχηγού της και εξεπλάγην ,παρότι δεν έπρεπε. Δεν θα αναδημοσιεύσω το λινκ, αλλά οποίος ενδιαφέρεται θα το βρει. Ο λόγος του αρχηγού ,αναλυόμενος ως προς την μορφή και την άρθρωση των μερών του, έχει μοναδικά στοιχεία μιας πολιτικής που βάζει υποθήκες μιας ηγεμονικής θέσης. Δεν έχει νόημα να δούμε το λόγο αυτό μόνο , ως προς το περιεχόμενο, δηλαδή αυτά καθαυτά τα επίδικα στοιχεία του πχ. έξω οι ξένοι, τα Ίμια ήταν προδοσία, η βουλή είναι μπ....κλπ κλπ. Αντιθέτως έχει νόημα αν αυτά τα στοιχεία ,τα περιεχόμενα του λόγου συγκροτούν μια διαμαρτυρία, μια δυσανεξία ,μια αποδοκιμασία ή μια θεματολογία ανάληψης ευθύνης στο όνομα του "ελληνικού λαού " ,του μόνιμου εντολοδόχου της άκρας δεξιάς.

Εδώ θα έπρεπε να σημειωθεί μια σχετική ασυμμετρία για τον τρόπο που αντιμετωπίζεται η ΑΑΔ ακόμα και από οξυδερκείς πλευρές της έλλογης αριστεράς. Οι πλευρές αυτές εντοπίζουν σωστά την υπερφόρτωση της ΑΑΔ από πρόσωπα με εμπλοκές με την ποινική δικαιοσύνη εγκληματική δράση , ποινές φυγοδικίες κλπ. Με βάση αυτό το πραγματικό στοιχείο, προσπαθούν κατατάξουν την ΑΑΔ στις εγκληματικές οργανώσεις τύπου Μαφία και να της αποστερήσουν την ηθική νομιμοποίηση συμμετοχής στο πολυκομματικό παιχνίδι. Η κριτική αυτή υπονοεί άρρητα ή ότι νεοναζισμός ρέπει αναπόδραστα στην εγκληματικότητα ή ότι είναι τουλάχιστον ηθικά αποδεκτή μια " άλλη" ΑΑΔ η οποία δεν έχει εγκληματίες στην σύνθεση της. Η προσέγγιση είναι λάθος γιατί συγχέει δυο διαφορετικά επίπεδα. Η νομική ,πραγματολογική, υπόσταση ενός φορέα είναι τελείως άσχετη με την δυνατότητα του να κάνει πολιτική. Η εκκλησία, οι ποδοσφαιρικοί παράγοντες, τα ΜΜΕ κάνουν πολιτική, και η κριτική γίνεται στις θέσεις τους κυρίως και η αποκάλυψη της λειτουργικής θέσης τους γίνεται επικουρικά. Από την στιγμή που κάποιος εκφέρει δημόσιο λόγο, η μοναδική μάχη που κρίνει τα πάντα είναι αυτή που θίγει τον πυρήνα , την ουσία του λόγου. Ακόμα και αν εντός της ΑΑΔ είναι άτομα με ποινικό μητρώο, αλλά ακόμα και να αποδειχθεί τυπικά ότι η ΑΑΔ είναι εγκληματική οργάνωση ο λόγος της έχει αξία ως τέτοιος γιατί αυτός επηρεάζει την κοινή γνώμη. Έστω και όλοι οι συγκεντρωμένοι στην Ρηγίλλης για τα Ίμια, είναι μέλη μια εγκληματικής συμμορίας η οποία αμέσως μετά θα δολοφονήσει μετανάστες, το επίδικο είναι ότι δημόσια συναθροίζονται σε μια πολιτική ομιλία με περιεχόμενο ,αρχή ,μέση και τέλος. Έστω και αν αυτή η ομιλία είναι μια τελετουργία μύησης στο έγκλημα, παραμένει μια δράση στο επίπεδο των ιδεών, και μόνο ως τέτοια πρέπει να ελεγχθεί .

Υπάρχουν πολλά στοιχεία μορφής , πλοκής ,άρθρωσης της ομιλίας τα οποία θα άξιζε να δούμε :

Κατ´ αρχάς μια έννοια της επιβεβαίωσης της ιστορικότητας του αγώνα της οργάνωσης. Η οργάνωση αποζητά μια νομιμοποίηση μέσω της διαρκούς μακρόχρονης παρουσίας. Δεν είναι πυροτέχνημα , δεν είναι τυχάρπαστη αλλά συνεπής , πιστή σε αρχές και αξίες της δράσης της.

Ακολουθεί μια αυθεντική ρητορεία υπέρβασης του κράτους που είναι ανίκανο και άρα τελικά απονομιμοποιηένο .Η ΑΑΔ " καθάρισε " τελικά το Εφετείο πέραν των ορίων της, πέραν του νόμου, και πρόκειται να το ξανακάνει, αφού το " κίνημα" έχει μια νίκη. Νομίζω πως η ελαφρά τη καρδία υιοθέτηση αντιφιλελεύθερων κριτικών απο την γραμματεία του Καρλ Σμιτ, θα έπρεπε να περιοριστεί εντός αριστεράς. Η παραδοσιακή απονομιμοποίηση του κράτους λόγω πελατειακού συστήματος, εμπλουτισμένη από πιο διανοητικές αμφισβητήσεις ενός αντιφιλελευθερισμού από τα αριστερά αν συνδυαστεί με καμία επερχόμενη αυθεντική αντικρατική υστερία από την ΑΑΔ, προετοιμάζει ένα πάρτι με πολύ αναπάντεχη έκβαση.

Υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα επίθεση κυρίως στους εγγύτερους της, συνδυαζόμενη ,μια απουσία κριτικής στους οργανικά αντίπαλους " κομμουνιστές " .Ο Λαος είναι μνημονιακός ,είναι μαϊμού ,ενώ η ΝΔ βρίθει απο προδότες.

Τέλος αναφέρεται ένας πολύ επικίνδυνος ιδεολογικός αντιμνημονιασμός , ο οποίος. έχει μια σαφή αντιοικονομική αιχμή .Η ΑΑΔ δεν ασχολείται με τα ποταπά , τα χαμηλά του μνημονίου ,δηλαδή τα οικονομικά μέτρα ,αλλά είναι κατά του μνημονίου γιατί γενικά, λειτουργικά πλήττει την πατρίδα ως κύρια ιδέα της παράταξης. Κατά την γνώμη μου ένας από τους λόγους που ο αντιμνημονιασμός είναι εξαιρετικά επικίνδυνη πολιτική για την αριστερά είναι γιατί στην στενή οικονομίστικη μορφή του είναι ταξικά, κοινωνιολογικά πολυσυλλεκτικός και άρα ανειλικρινής. Η θέση της ΑΑΔ ,οικειοποιείται τον χονδροειδή αντιμνημονιασμό και προσπερνά τις προφανείς του οικονομικές αντιφάσεις (1) μέσω της ανάδειξης του ως γενικού επίδικου μιας ανώτερης σφαίρας.

Η μετάβαση αυτή από τα "ενθάδε" της οικονομίας στα "επέκεινα" της πατρίδας αποτελεί ρητορικά μια στάση, της οποίας την αξία και σημασία φοβάμαι πως δεν κατανοούμε .Εγκλωβισμένοι στο στερεότυπο της ακροδεξιάς φαινομενολογίας ,ακριβώς ισότιμα με τον τρόπο που ο συντηρητικός κόσμος προσλαμβάνει τους " αναρχικούς " των Εξαρχείων δεν κατανοούμε πως σε αυτό ακριβώς το επίπεδο του " υψηλού" γίνεται μια ζύμωση, μια διεργασία. Εκεί στα " ψηλά" αυτά τα ιδεολογικά μετεωρολογικά φαινόμενα δεν είναι κατανοητά με τους συνήθεις αλγεβρικούς , υδραυλικούς τρόπους ,αλλά απαιτούν πιο τοπολογικές προσεγγίσεις ( 2) Αν απογυμνώσουμε την ομιλία του αρχηγού της AAΔ από τις γραφικότητες, θεωρώ πως διακινεί ένα αντιμνημονιασμό πολυ πιο ριζοσπαστικό και αποτελεσματικό από τον αντίστοιχο του τρέχοντος οικονομισμού.

Ας ανακεφαλαιώσουμε: ιστορική συνέπεια, κινηματικός αντικρατισμός, εσωτερικοί εχθροί, ιδεολογικός και όχι οικονομικός αντιμνημονιασμός. Ένα πλέγμα με πολλά δυναμικά στοιχεία ,καθόλου ευκαταφρόνητα , με ένα σαφή αδρό ισομορφισμό από την αριστερά.

Η ΑΑΔ ,λοιπον, απευθύνεται κυρίως στο συντηρητικό ακροατήριο ,με στόχευση όλο το λαό που σωρεύεται στα δεξιά του συμβατικού άξονα. Η αντικομουνιστική ,αντιμεταναστευτική ρητορεία και συνακόλουθη δράση δεν είναι ο στρατηγικός στόχος, παρά τα εύσημα μαχητικότητας, πίστης, ρώμης τα οποία κατατίθενται προς τον κόσμο της .Ενώ ο δεξιός βιόκοσμος λειτουργεί σε ένα πλαίσιο νοικοκυροσύνης, Οικονομικής τάξης κλπ , έρχεται η ΑΑΔ και του δίδει αυτό που πάντα ζηλεύει από την αριστερά : πίστη σε ανώτερα ιδεώδη, κινηματικότητα, συνέπεια.

Κάτι βαθύτερο λοιπόν συμβαίνει εκεί μακριά ......στο χώρο της άκρας δεξιάς.



(1) πχ το μνημόνιο πλήττει τα φαρμακεία ,απλά γιατί μειώνει την φαρμακευτική σπατάλη , οποία είναι προφανώς αίτημα της αριστεράς .Η αριστερά όμως είναι και με τους φαρμακοποιούς χωρίς να ορίζει κανένα απτό, συγκεκριμένο όριο μεταξύ της σπατάλης και αποδέκτης δαπάνης.Anything goes .

(2) αποτελεί δείγμα της πρακτικής copy paste η οποία ενδημεί σε πολλούς χώρους μιας εδώδιμης διανόησης , η εξαιρετικά στενή κατανόηση του θεμελιακού εγχειρήματος του Badiou. Στο εγχείρημα αυτό , η πλατωνικής καταγωγής ,εργασία στο επίπεδο των ιδεών, η ρητή απόσταση από οποιαδήποτε πολιτική οικονομία, η αναζήτηση μιας απεικόνισης στο επίπεδο της συνολοθεωρίας αντί της άλγεβρας ,είναι ακριβώς αυτή επανατοποθέτηση του κομμουνισμού ως ιδεώδους ,αντί ιστορικού «επιστημονικού» σταδίου. Ατυχώς ο εδώδιμος Μπαντουισμος διακινεί τον κομμουνισμό , όπως οι οπαδοί της θύρας 7 τον θρύλο, δηλαδή για χαβαλέ με τη θύρα 13 της δεξιάς.

ΣΥΜΠΑΝΤΟΥΜ ΙΙ (αναδ. απο το MHNYMAL)

MHNYMAL

κουμάντο δεν κάνουν τ' αστέρια - ξυπνήστε

το σύμπαν στεριώνεται πάνω σε πάγο

αδιάφοροι τούτη την ώρα μην είστε

το σύμπαν σε ανούσιο δώρο ανάγω

το σύμπαν στεριώνεται πάνω σε πάγο

ο πάγος που λιώνει τελειώνει σα λάθος

το σύμπαν σε ανούσιο δώρο ανάγω

τ' αστέρια κρυμμένα δακρύζουν στο βάθος

ο πάγος που λιώνει τελειώνει σα λάθος

οι μύθοι το λένε, οι μύθοι, όμως, ποίων

τ' αστέρια κρυμμένα δακρύζουν στο βάθος

σιωπής δάκρυα στάζουν εις δόξαν νηπίων

οι μύθοι το λένε, οι μύθοι, όμως, ποίων

αλλότριοι φλοίσβοι των άστρων μουρμούρα

σιωπής δάκρυα στάζουν εις δόξαν νηπίων

μωρών αστεριών μοσχομύρισαν ούρα

αλλότριοι φλοίσβοι των άστρων μουρμούρα

σα θρόισμα κράτους σ' εκκρίσεις στημόνων

μωρών αστεριών μοσχομύρισαν ούρα

του σύμπαντουμ θάλασσα άνοων φόνων

σα θρόισμα κράτους σ' εκκρίσεις στημόνων

σιγές παρεισφρέουν αδειάζουν φαρέτρες

του σύμπαντουμ θάλασσα άνοων φόνων

μνημεία ορθώνουν μετέωρες πέτρες

σιγές παρεισφρέουν αδειάζουν φαρέτρες

πιστοί γονατίζουν με άλαδε μύσται

μνημεία ορθώνουν μετέωρες πέτρες

κουμάντο δεν κάνουν τ' αστέρια - ξυπνήστε

Απόβαση στη Θεσσαλονίκη Γιώργος Γιαννόπουλος

Απόβαση στη Θεσσαλονίκη Γιώργος Γιαννόπουλος

Κυκλοφορεί το νέο τεύχος του ΕΝΕΚΕΝ

Κυκλοφορεί το νέο τεύχος του ΕΝΕΚΕΝ

Σημειώσεις για μια κοινωνική τυπολογία του γέλιου. Αναδημοσιευση απο το ιστολογιο Radical Desire

Σημειώσεις για μια κοινωνική τυπολογία του γέλιου

Αναρχικό γέλιο: Το γέλιο ως όπλο καταστροφής της λογικής της ειλημμένης πραγματικότητας και απελευθέρωσης από τις νόρμες που αυτή επιβάλλει. Περιέχει απομαγευτικά ψήγματα (βλ. παρακάτω), αλλά δεν εργαλειοποιεί την ιδεολογική κριτική ως μέσο επίτευξης κάποιου καταφατικά εννοούμενου στόχου.

Κειμενικά παραδείγματα: Swift, πρώιμος Chaplin, αδελφοί Marx, Monty Python.

Σαδομαζοχιστική τροπικότητα.

Ανήμπορο γέλιο: το γέλιο που προκαλεί μια πραγματικότητα που εμφανίζεται η ίδια ως καθ’ υπέρβαση του φυσικού ή λογικού. Ομοιοπαθητικό σε χαρακτήρα, αποκαθιστά το γέλιο το οποίο λείπει από τον γελοίο χαρακτήρα της πραγματικότητας. Η άλλη, ουσιαστικά, όψη της ήττας απ’ τα πράγματα. Σημαντικές συγγένειες με το αναρχικό γέλιο αν ειδωθεί απομονωμένα. Η διαφοροποίησή του έγκειται σε μεγάλο βαθμό στο ευρύτερο συγκείμενο.

Κειμενικό παράδειγμα: Kafka, Ionesco, Beckett.

Μαζοχιστική τροπικότητα.

Ανθρωπιστικό γέλιο: το γέλιο της συναίσθησης της ανθρώπινης περατότητας, ματαιότητας ή αδυναμίας. Οικουμενικού και “εγκάρδιου” χαρακτήρα, έχει απεμπολήσει την οξύτητα και την καυστικότητα, δείχνει συμπόνοια και συμπάθεια προς τις ιδιαιτερότητες της ανθρώπινης φύσης και της ανθρώπινης επιθυμίας.

Κειμενικό παράδειγμα: Erasmus, Rabelais, Cervantes, Tati.

Ουδέτερη τροπικότητα.

Αποδομητικό γέλιο: Το γέλιο ως μέσο ενσυνείδητης κριτικής σε αυτόν που γελάει, και που, γελώντας, αναπαράγει άκριτα την ήδη προβληματική κοινωνική “ομοφωνία” περί του τι είναι φυσιολογικό ή αποδεκτό και τι όχι.

Κειμενικό παράδειγμα: Sascha Baron Cohen, Richard Pryor, Lenny Bruce.

Σαδιστική τροπικότητα.

Απομαγευτικό γέλιο: το γέλιο ως μέσο διάτρησης του ιδεολογικού ψεύδους. Κληρονομιά του διαφωτισμού. Δεν παραδίδεται ποτέ στην ευθυμία ως αυτοσκοπό, αλλά αποτελεί εργαλειακό μέσο πολεμικής, μέσο περάσματος προς την συνειδησιακή ωριμότητα.

Κειμενικό παράδειγμα: Marx, Zizek, στοιχεία του ύστερου Chaplin.

Σαδιστική τροπικότητα.

Κατασταλτικό γέλιο: Το γέλιο ως μέσο στιγματισμού και περιθωριοποίησης αυτού που παραβιάζει τις νόρμες, του περιθωριακού, του απροσάρμοστου. Βαθιά συντηρητικού ιδεολογικού χαρακτήρα. Διατηρεί τον κυνισμό του απομαγευτικού γέλιου, αλλά για να νομιμοποιήσει και όχι για να επερωτήσει “παραδοσιακές” δομές.

Κειμενικό παράδειγμα: η ελληνική “κωμωδία” στην πλειοψηφία της. Αρκετές όψεις του Αριστοφάνη.

Σαδιστική τροπικότητα.

Ψυχαναγκαστικό γέλιο: Το γέλιο ως σύμπτωμα. Διαφέρει από το νευρικό γέλιο γιατί δεν έχει παροδικό χαρακτήρα, καθώς και από όλα τα προηγούμενα είδη γιατί δεν προϋποθέτει το διαλεκτικό αντίβαρο της σοβαρότητας. Εδώ έχει εκλείψει κάθε αυθεντική ευθυμία, αλλά και κάθε ενσυνείδητη και κριτική διάσταση.

Σαδομαζοχιστική τροπικότητα.

δειτε και το

.Περι Χιουμορ