Ο Νόμος εσωτερικεύεται:
«Ποια μέσα χρησιμοποιεί Ο πολιτισμός για να αναχαιτίσει την επιθετικότητα» -αναρωτιέται ο Φρουντ- ΄"για να την κάνει ακίνδυνη και ίσως να την εξουδετερώσει; Συμβαίνει κάτι πολύ περίεργο.Η επιθετικότητα ενδοβάλλεται, εσωτερικευται, και στην πραγματικότητα ξαναστέλνεται εκεί από όπου προήλθε, δηλαδή απευθύνεται ενάντια στο Εγώ του ατόμου. Εκεί παραλαμβάνεται από ένα μέρος του Εγώ, που αντιπαρατίθεται στο υπόλοιπο Υπερεγώ και ασκεί τώρα ως «ηθική συνείδηση » απέναντι στο Εγώ την ίδια επιθετική ορμή , που το Εγώ θα την ασκούσε ευχαρίστως πάνω σε αλλά, ξένα άτομα. Την ένταση ανάμεσα στο αυστηρό Υπερεγώ και στο υποταγμένο σε αυτό Εγώ την ονομάζουμε ένοχη συνείδηση. Εκφράζεται ως ανάγκη για τιμωρία. Ο πολιτισμός δαμάζει δηλαδή την επικίνδυνη επιθετική τάση του ατόμου με το να το αποδυναμώνει , να το αφοπλίζει , και με μια αρχή που τοποθετεί στο εσωτερικό του, σαν φρουρά σε κατεχόμενη πόλη, να το επιτηρεί»[
Αυτή η «εσωτερική Φρουρά –κατά Φρουντ , είναι το Υπερεγώ. Όπως μας θυμίζει ο Ζιζεκ, ο Λακάν εισάγει μια αυστηρή διάκριση ανάμεσα στους τρεις όρους:
Το Ιδεώδες Εγώ είναι η εξιδανικευμένη εικόνα του εαυτού, του υποκειμένου,το πως θα ήθελα να είμαι, το πως θα ήθελα να με βλέπουν οι άλλοι .
Το Ιδεώδες του εγώ είναι ο φορέας του οποίου το βλέμμα προσπαθώ να εντυπωσιάσω με την εικόνα του εγώ, ο μεγάλος Άλλος που με επιτηρεί και με ωθεί να κάνω ότι καλλίτερα μπορώ , το ιδανικό που προσπαθώ να ακολουθήσω και να πραγματώσω . Το υπερεγώ τέλος είναι ο ίδιος φορέας , στην εκδικητική , σαδιστική ,τιμωριτική του διάσταση .
Η δομική αρχή που θεμελιώνει αυτούς τους τρεις όρους είναι σαφώς η Λακανική τριάδα: Φαντασιακό – Συμβολικό –Πραγματικό : το Ιδεώδες εγώ είναι φαντασιακό αυτό που ο Λακάν αποκαλεί "μικρό άλλο», η εξιδανικευμένη εικόνα του εγώ μου. Το Ιδεώδες του Εγώ είναι συμβολικό, το σημείο της συμβολικής μου ταύτισης, το σημείο στον μεγάλο Άλλο από το οποίο παρατηρώ και (κρίνω) τον εαυτό μου[2]
Είναι εκείνη η σαδιστική και
άσεμνη αρχή που επιτηρεί το εγώ με τις καλές και κακές αξιώσεις του ,το τιμωρεί
όταν δεν εκτελεί τις διαταγές του ,και το αμείβει όταν υποτάσσεται σε αυτό. Το
εγώ έτσι πέφτει σε μαζοχιστική εξάρτηση από το υπερεγώ και απολαμβάνει τις
τιμωρίες του. [3]
Ο Πατέρας είναι εκείνος που επιβάλλει αυτόν τον νόμο στο υποκείμενο ,μεσω απο το Σύμπλεγμα του Οιδίποδα : η πατρική δράση (΄ή πατρική ΄λειτουργία ) δεν είναι παρά το όνομα αυτού του απαγορευτικού και νομοθετικού ρόλου. Το οιδιπόδειο σύμπλεγμα αντιπροσωπεύει τη ρύθμιση της επιθυμίας από τον νόμο . Πρόκειται για τον νόμο της Αρχής της Ηδονής , η οποία προστάζει το υποκείμενο να « Απολαμβάνει όσο λιγότερο γίνεται !»και ετσι τα διατήρησε μια ασφαλή απόσταση από το Πράγμα. [4]Η σχέση ανάμεσα στον νόμο και την επιθυμία είναι, εντούτοις σχέση διαλεκτική: καθώς «η επιθυμία είναι το αντίστροφο του νόμου». Αν τελικά ο νόμος επιβάλλει όρια στην επιθυμία , είναι επίσης αλήθεια ότι ο νόμος δημιουργεί την επιθυμία θέτοντας την απαγόρευση. Η επιθυμία είναι κατ¨ ουσία μια επιθυμία για υπέρβαση, και για να υπάρξει υπέρβαση είναι ανάγκη να υπάρξει πρώτα απαγόρευση .
Δεν είναι λοιπόν ακριβές ότι υπάρχει μια
από τα πριν δεδομένη επιθυμία την οποία
ρυθμίζει ο νόμος εκ των υστερών.Η επιθυμία γεννιέται από την διαδικασία ρύθμισης και εκείνο που παρατηρούμε εδώ είναι ο στενός δεσμός ανάμεσα την επιθυμία κι
τον Νόμο .Αν ο νόμος είναι στενά συνδεδεμένος με τον πατέρα , αυτό δεν
συμβαίνει μόνο επειδή ο πατέρας είναι
εκείνος που επιβάλλει τον νόμο , αλλά και επειδή ο νόμος γεννιέται από τον φόνο
του πατέρα . Αυτό διαφαίνεται καθαρά στον μύθο του Πατέρα της πρωτόγονης ορδής, τον οποίο αφηγείται ο Φρουντ στο Τοτέμ
και Ταμπού. Στον Μύθο αυτόν ,ο φόνος του πατέρα, όχι μόνο δεν απελευθερώνει
τους γιους του από τον νόμο αλλά ενδυναμώνει τον νόμο που απαγορεύει την αιμομιξία[5]
[1] Σιγκμουντ Φρουντ Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας μτφ Γιώργος Βαμβαλής , Επίκουρος , Αθήνα Γ έκδοση 2005
[2] Zizek Λακάν Μτφρ Δημητρης ΚαγιαλάρΗς Κωνσταντινος ΠαπαδΑκαής , εκδοσεις Παττακη 2007
[3] Θανος Λίποβατς Δοκίμιο για την
Γνώση και τον Γνωστικισμό
[4]
Dylan Evans , Εισαγωγικό Λεξικο της Λακανικής Ψυχαναλυσης , μτφρ Γιάννης
Σταυρακάκης , Ελληνικ΄Γραμματα Αθήνα 2005
[5]
Dylan Evans , Εισαγωγικό Λεξικο της Λακανικής Ψυχαναλυσης , μτφρ Γιάννης
Σταυρακάκης , Ελληνικ΄Γραμματα Αθήνα 2005
Π. Θ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου