για την κοινωνία των πολιτών,το συμφερον ,την αναγκη (και τον Μαρξ)...Ενα σχεδιασμα θεωριας

του Πέτρου Θεοδωρίδη (αποσπασμα κειμενου)

Κοινωνια των πολιτών και εθνος ειναι εννοιες , πλουσια και γόνιμα,αοριστες. *

Εννοιες πού πρoβληματιζουν τους θωρητικους και προκαλουν πληθος συζητησεων και θεωρητικών εξερευνήσεων και ταυτοχρονα ,χρησιμοποιουνται στήν πολιτική πραξη ως δεδομένες , συμπαγεις, ικανές να προκαλέσουν την πολιτική κινητοποιηση.

Η κοινωνια πολιτων

συνειρμικά αναφερεται σε μια δημοσια σφαιρα ελευθερης και πλουραλιστικής επικοινωνιας ,στην υποτιθεμενη σφαιρα διαλόγου και κριτικης πού μεσολαβει μεταξύ κρατους και ιδιωτικής κοινωνιας.

η εννοια ειναι ομως ασαφής ως τόπος μετατόπισης των ακαθόριστων ηθικών αρχών αλληλεγγυης, συνυπαρξης πού δεν μπορουσαν να αναχθουν σε μια θετικιστική-κοινωνιολογική ερμηνεια του κρατους και του ‘’πολιτικου’’.

Η κοινωνια των πολιτων ‘’ θεωρειται ο τόπος πού η κοινωνια πραγματώνει τον εαυτό της- ως ''ειναι'' για τον εαυτό της, ως ‘’πραξη ‘’ αλληλεγγύης, ως συναινεση ενεργητική: ως ενώσεις πολιτων, συνδεσμοι εθελοντικοί πού μεσολαβουν μεταξυ καταναγκασμου ( κρατους)-και εγωιστικης ιδιωτικής κοινωνιας.

Ο Δημοσιος χωρος-συμφωνα με την Χαννα Αρεντ- αφορά στον κόσμο πού κινείται ανάμεσα μας στον κόσμο πού μας χωρίζει αλλά και μας ενώνει.

Η κοινωνια των πολιτων ετσι δειχνει ναξεκινά από την αντιθεση

στον μικροκοσμο του ιδιωτικου συμφεροντος, από την αναγκη συνυπαρξης -με-τον κόσμο πού ειναι ανεξαρτητος και αδιαφορος για το στενό εγωιστικό ατομο.
Ιδωμένη από αυτή την οπτική γωνια, η κτπ

ειναι ο χωρος αρνησης του ιδιωτικου- και του ιδιωτικου συμφεροντος,

αρνηση ή απαρνηση πού γινεται εθελοντικά και πού αφετηρια της ειναι μια βαθεια ανθρωπινη αναγκη:

αναγκη να ξεπεραστει το φθαρτο και μίζερο της ιδιωτικότητας ,αναγκη συναντησης-συνύπαρξης στην κοινή πραξη του κόσμου.

Αυτό το ειδος κιnητρου, πού ειναι η ανθρωπινη αναγκη και οχι το συμφερον, οφείλεται να διευκρινισθει:

Στην θεωρηση των αναγκων του πρωιμου Μαρξ οι αυθεντικές ανθρωπινες αναγκες αυτες δηλαδή πού κανουν τον ανθρωπο να ειναι για τον εαυτό του δηλαδή να αναπτύσει πληρως τις δυνατοτητες του, υφιστανται μια αποξενωση, μια διαστρεβλωση,, μετατρεπονται δηλαδή σε ιδιωτικά συμφέροντα
Υπαρχει δηλαδή μια σχεση αρνησης-αντιθεσης μεταξύ συμφεροντος και αναγκης:

το συμφερον προκύπτει απο τον(ταξικό) θρυμματισμό της κοινωνιας, από την ανταγωνιστική της πορεια . Ακόμα το συμφερον ειναι αυτό πού κανει τα ατομα να ανταγωνιζονται μεταξύ τους αλλά και με τον ιδιο τον εαυτό τους δηλαδή να περιορίζουν-αλλοιωνουν τις αναγκες τους

Το συμφερον δεν ειναι ‘’φυσική’’

ειναι κοινωνική- ταξική εννοια, εννοια πού μεσολαβειται από τον θρυμματισμό της κοινωνιας και την αποξενωση του ανθρωπου από τον εαυτό του και τους αλλους .

Η αποξενωση αυτή πού ξεκινά από τον καταμερισμό της εργασιας και την ιδιοποιηση των μεσων παραγωγης κορυφωνεται στον καπιταλισμό με την γενικευση της μισθωτής εργασιας.

Η μισθωτή εργασια οδηγει την την ανθρωπινη εργατική δυναμη να γινει εμπορευμα,να μετρηθει δηλαδή ποσοτικά -

εν τελει ενας πληρης εξορθολογισμός της οικονομιας ερχεται σε αντιθεση με την εννοια της πραξης ως υλοποίησης -ξεδιπλωματος-αναπτυξης των ανθωπινωνων δυνατοτητων( η εργασια εναντια στην πραξη)

Υπαρχει στον Μαρξ μια διφορούμενη σταση ως προς την κοινωνια τ πολιτων.

- Αρχικά μια σταση πού αντιπαραθετει την κοινωνια των πολιτων ως προς το κρατος ακολουθώντας αλλά και αντιστρεφοντας τον Χεγκελ.

-Ο Χεγκελ ταυτιζε την κοινωνια των πολιτων με την ιδιωτική κοινωνια πού οι ανειρηνευτες αντιθεσεις της επιλυονται με την παρεμβαση του καθολικου- του κρατους.

Ακολουθώντας τον ο Μαρξ. επιμενει σε μια διχοτομική διακριση μεταξύ κοινωνιας των πολιτων και κρατους-η πρωτη ειναι ο χωρος του μερικου-ιδιωτικου

Αργοτερα ομως ο Μαρξ εγκαταλειπει την εννοια της κοινωνια πολιτων για να επιμεινει στην εννοια της ταξης

Η ταξη- η εργατική ταξη ανακαλύπτεται απο τον Μαρξ στον πυρηνα της ταξικής καπιταλιστικής κοινωνιας ,ως εκεινη πού

α). Στερειται-απογυμνωνεται καθε πλεονεκτημα για την υπερασπιση της υπαρχουσας κοινωνιας των πολιτων και γιαυτό θα απότελέσει και τον φορεα της πληρους αρνησης της.

β) Η αρνηση της υπαρχουσας κτπ δηλαδή της καπιταλιστικής κοινωνιας θα σημάνει και την αρνηση του πολιτικου - το κρατος απλώς επικαλύπτει την κοινωνια συνεπώς η υπερβαση της ταξικής διαιρεσης της θα σημαινει και τον μαρασμό του κρατους ωστε

γ) η διακυβερνηση των προσωπων προκειται να αντικατασταθει από την διακυβερνηση των πραγματων σε μια κοινωνια

πού δεν θα ειναι πια κοινωνια των πολιτων καθώς θα εχει απορροφήσει -εξαφανισει το πολιτικό στοιχειο.Στον Μαρξ συνεπώς η κ τπ ειχε μια εννοια

στατική,

σημαινε την υπαρχουσα ταξική -ανταγωνιστική κατασταση στην σφαιρα ης οικονομίας και της κοινωνιας.

Απο την αλλη τό ιστορικό σχήμα του Μαρξ ηταν ενα τελολογικό σχήμα: το προλεταριατο μαζί με το τελος(σκοπό)-αρνηση της ταξικής κοινωνιας και του εαυτού του ως ταξης

θα επεφερε και το τελος της κοινωνιας των πολιτων ως ανταγωνιστικής .

Δυο πραγματα διακρινουμε εδώ

α) Την αντιληψη του Μαρξ για το προλεταριατο ως δυναμης πού θα ενοποιησει ξανα την κοινωνια χαρις στις ικανότητες ή καλύτερα την πληρη του απόγυμνωση απόικανότητες πού προκλήθηκε από την καπιταλιστική κοινωνια και

β) την ταυτιση της κ.τ.π μετην ιδιωτική κοινωνια - δηλαδή το μερικό το παρτικουλαριστικό-Συμφερον
. Δηλαδή η εξαφανιση της κοινωνιας από το προλεταριατο σημαινει επισης και την νίκη των ανθρωπινων αναγκων επί του ταξικου ή ατομικου συμφεροντος .

Η ιδια η πραγματοποιση της αταξικής κοινωνιας-απολιτικής κοινωνιας προκύπτει ως αναγκαιοτητα δηλαδή ανακαμψη της ανθρωπινης-κοινωνικής φυσης

Το ιδιο το κρατος που τοποθετειται απο τον Μαρξ απλά στο εποικοδόμημα εξω από τις κινητητριες δυναμεις της κοινωνιας-παραγωγικής διαδικασιας θα ακολουθησει τις τυχες της κ.τ.π.-θα μαραθει-απορροφηθει μαζ’ιτης .

Ομως η αντιφατική σταση του Μαρξ απεναντι στο Κρατος ξεκινά από την ιδια του την θεωρια των αναγκων .

Δηλαδή : ειναι η ιδια η αναγκη καλυψης των αναγκων της κοινωνιας- καθώς η αναρχη ασυμμετρια του καπιταλισμου προκαλει τις κρισεις- που οδηγει και στην αναγκη σχεδιοπιοίησης της οικονομιας δηλαδή στην ενισχυση του ρόλου του κρατους

....