Οι ''εθνοτιστες''(Anthony Smith) και αλλα περι εθνους

”Μεταμορφωσεις της Ταυτοτητας”

”Στις νεωτερικές θεωρίες του εθνικισμού και του έθνους, οι ’’εθνοτιστές’’ θεωρητικοί του εθνισμού, υπενθυμίζουν ότι ο σχηματισμός των εθνών πρέπει να εξεταστεί στα πλαίσια της ιστορίας της ‘’μακράς διάρκειας’’ . Για αυτούς η εμφάνιση των εθνών, είχε και έχει, στενή σχέση με τα προηγούμενα εθνοτικά μορφώματα. Οι θεωρητικοί αυτοί αν και διακρίνονται από τον λεγόμενο ‘’πρωτογενισμό’’ και δέχονται ότι τα σύγχρονα έθνη έχουν ορισμένα διακριτά γνωρίσματα πού δεν χαρακτήριζαν την προνεωτερική εθνότητα (ανάμεσα στα οποία είναι η πολιτική ενοποίηση των μαζών μέσω των δικαιωμάτων του πολιτών, ο δημοκρατικός χαρακτήρας των κοινωνιών και η ένταση της κοινωνικής και οικονομικής αλληλεπίδρασης στο εσωτερικό τους) αρνούνται να θεωρήσουν ως πυρήνα της εθνικότητας- μόνον τον πολιτικό ορισμό, πού επικεντρώνεται στην ιδιότητα του πολίτη . Το έθνος για αυτούς αποτελεί μια εθνοπολιτισμική κοινότητα πού παίρνει σχήμα από τους κοινούς μύθους προέλευσης, από μια αίσθηση κοινής ιστορίας και τρόπου ζωής, και πού προικίζει τα μέλη της με συναίσθημα κοινότητας και κοινού σκοπού .

Ο πιο σημαντικός εκπρόσωπος της θεωρητικής ομάδας των ‘’εθνοτιστών’’ ο Anthony Smith, προσπαθεί να ερμηνεύσει τον ρόλο των διαφορετικών εθνικών πυρήνων, στον σχηματισμό των σύγχρονων εθνών, προσδίδοντας έμφαση στην έννοια της ‘’εθνικής κοινότητας‘’

Η εθνική κοινότητα χαρακτηρίζεται από ένα συλλογικό όνομα, κοινή αρχαία καταγωγή και ιστορία, κοινή πατρίδα αλλά και από ένα αίσθημα ενότητας και αλληλεγγύης μεταξύ των μελών του πληθυσμού’ Η ύπαρξη αυτών των χαρακτηριστικών σε μια ομάδα προσδίδει και την αίσθηση κοινής ταυτότητας. Οι εθνικές αυτές κοινότητες παίζουν άλλοτε ενωτικό ρόλο στην δημιουργία εθνών (δημιουργία των εθνών μέσω της συνένωσης των εθνικών κοινοτήτων) και άλλοτε ρόλο διασπαστικό(δημιουργία νέων εθνών με την διάσπαση εθνικής ομάδας από την εθνική κοινότητα) .Εξίσου σημαντικό ρόλο με τις εθνικές κοινότητες, έπαιξαν και οι εθνικοί πυρήνες πού αναπτύχθηκαν στους κόλπους των εθνικών κοινοτήτων. Ο κοινός τόπος καταγωγής, η επιδίωξη της αυτονομίας, και η θρησκεία, ήταν παράγοντες πού βοήθησαν στην επιβίωση εθνικών κοινοτήτων. Ο εθνικός πυρήνας σχηματίζει τον χαρακτήρα την ταυτότητας του έθνους. Αν και τα περισσότερα σύγχρονα κράτη είναι πολυεθνικά, σχηματίσθηκαν παρόλα αυτά, γύρω από έναν κυρίαρχο εθνικό πυρήνα.O Smith κατατάσσει τις εθνικές κοινότητες σε δύο τύπους τις οριζόντιες (Lateral) και τις κάθετες (Vertical) και εντοπίζει έτσι δύο δρόμους μέσα από τους οποίους διαφορετικοί τύποι εθνικών κοινοτήτων μετασχηματίζονται σε έθνη. Στην πρώτη περίπτωση, την οριζόντια (Lateral) ο σχηματισμός του έθνους ξεκινά από μια οριζόντια εθνική κοινότητα (πού περιορίζεται στην ανώτερη αριστοκρατική κοινωνική τάξη, η οποία προσπάθησε να ενσωματώσει τις μεσαίες και χαμηλές κοινωνικές τάξεις με στρατιωτικές, οικονομικές και διοικητικές διαδικασίες. Αποτέλεσμα ήταν, η ένωση διαφορετικών πληθυσμών, σε μια κοινή πολιτική κοινότητα βασισμένη στην πολιτισμική κληρονομιά του κυρίαρχου εθνικού πυρήνα και η δημιουργία της πεποίθησης ότι η κληρονομιά της αριστοκρατίας αποτελεί και κληρονομιά του κάθε πολίτη -μέλους του έθνους.Στη δεύτερη (κάθετη) περίπτωση η δημιουργία του έθνους βρήκε την αφετηρία της στις μικρότερες, λαικές κοινότητες, των οποίων οι θρησκευτικού τύπου αντιλήψεις μετασχηματίσθηκαν σε πολιτικού τύπου ενεργητικές αντιλήψεις. Εγινε έτσι δυνατή η δημιουργία ‘’έθνους’’ πού επιτεύχθηκε μέσα απο μια διαδικασία πολιτικής κινητοποίησης, μέσω της κοινής γλώσσας αλλά και της καθοδήγησης των διαννοουμένων.Ο Anthony Smith υποστηρίζει εντελει, οτι αν και τα έθνη αποτελούν νεωτερικά φαινόμενα, διαθέτουν και βαθειές ρίζες στίς ‘’εθνικές κοινότητες’’. Οι τελευταίες οδήγησαν στην καλλιέργεια των νεώτερων εθνικών χαρακτηριστικών και διαφοροποιήσεων πού αποτελούν και το αυτονόητο χαρακτηριστικό της έννοιας του έθνους
Ας δωσουμε και ολιγην σχετική βιβλιογραφια περι εθνοτιστη”-και ουχί νεωτεριστή Anthony Smith :
Smith A The Ethnic Revival Cambridge University Press, London, New York, Sydney, 1981
Smith A, The ethnic Origins of Nations, Blackwell, Cambridge, USA (1986)1993,
Smith A., National identity, Penguin Books, London 1991,Smith A: Nationalism in the Twentieth century, Martin Roberson,London,1979
Σχόλιο από Νοσφεράτος Ιούνιος
και ολίγοι ορισμοι για οσους ενδιαφερονται :
Ο εθνικισμός ορίζεται έτσι, μέσα από μια κοινωνιολογική άποψη ως ”η ενεργητική αλληλεγγύη μιας κοινωνίας του τύπου της εθνικής κουλτούρας Florian Znaniecki :Modern Nationalities Α sociological study, University of Illinois Press, Urbana, 1952 σ 21

ή μέσα από μια ψυχολογική ως ‘’η δέσμη των λίγο πολύ ομοιόμορφων απαιτήσεων πού μοιράζονται οι άνθρωποι σε μια κοινωνία και πού εγείρονται από τον πατριωτισμό τους….”, πού τους οδηγούν να κάνουν προσωπικές θυσίες χάρη των κυβερνητικών σκοπών και οι οποίες μπορεί ή όχι να οδηγούν σε κατάλληλη δράση’’ Leonard W. Doob Patriotism and Nationalism/ Their psychological Foundations ,Yale University Press, 1964, σ 5.


Οι προσεγγίσεις των ιστορικών ποικίλουν από τον ορισμό του John Breuilly Nationalism and the State, Manchester University Press (1982) 1985 σ 36 πού χρησιμοποιεί τον όρο ‘Nationalism για να αναφερθεί σε ‘πολιτικά κινήματα πού επιζητούν να εξασκήσουν ή εξασκούν κρατική εξουσία και δικαιώνουν την δράση τους με εθνικιστικά επιχειρήματα” ενώ το εθνικιστικό επιχείρημα στηρίζεται σε τρία βασικά αξιώματα α) ότι υπάρχει ένα έθνος με ξεκάθαρο και ιδιαίτερο χαρακτήρα β) ότι τα συμφέροντα και οι άξιες αυτού του έθνους έχουν προτεραιότητα σε σχέση με όλα τα αλλά συμφέροντα και άξιες και ότι γ) το έθνος πρέπει να είναι όσο το δυνατόν ανεξάρτητο, πράγμα πού απαιτεί τουλάχιστον την επίτευξη της πολιτικής κυριαρχίας, ως τον ορισμό του ιστορικού των ιδεών

Ε. Κedourie, Nationalism, Blackwell, Oxford UK, CCambridge USA (1960), 1993 σ.1, ότι: ” ο εθνικισμός είναι μια θεωρία (Doctrine) πού εφευρέθηκε στην Ευρώπη στην αρχή του 19ου αιώνα και πού υποστηρίζει ότι η ανθρωπότητα είναι φυσικά διαιρεμένη σε έθνη, τα έθνη γνωρίζονται από κάποια βέβαια χαρακτηριστικά, και ότι μοναδικός νομιμοποιημένος τύπος διακυβέρνησης είναι η εθνική αυτοκυβέρνηση

”Στον τελευταίο ορισμό και παρά τον σημαντικά διαφορετικό τρόπο ερμηνείας του φαινομένου (από την οπτική της κοινωνικής ανθρωπολογίας) συγκλίνει ο ορισμός του Εrnest Gellner, Nations and Nationalism, Basil Blackwell, Oxford (1983)1988 σ.1, πού θεωρεί ότι: ” ο εθνικισμός είναι πρωταρχικά μια πολιτική αρχή που υποστηρίζει ότι πολιτική και εθνική μονάδα οφείλουν να εναρμονίζονται..[..] μια θεωρία πολιτικής νομιμοποίησης σύμφωνα με την οποία ” τα σύνορα του έθνους πρέπει να συμφωνούν με τα σύνορα του κράτους και ότι δεν πρέπει να υπάρχει εθνικός διαχωρισμός μεταξύ κατόχων εξουσίας κai υπόλοιπων ”

αλλά και του

Antony Giddens, The Nation state and Violence, PolityPress, (1985) 1989, σ. 219. Ο Giddens συνδέει τον εθνικισμό με την κρατική κυριαρχία ορίζοντας τον ως ”την πολιτιστική συναίσθηση (sensibility) της κυριαρχίας, το συνακόλουθο του συντονισμού της διοικητικής εξουσίας με το περιορισμένο (bounded) έθνος κράτος.


Για τον κοινωνιολόγο Antony Smith, Nationalism in the Twentieth century, Martin Roberson London, 1979, σ.4: ”Ο εθνικισμός περιέχει ένα όραμα μια κουλτούρα, μια αλληλεγγύη και μια πολιτική. Σύμφωνα με το όραμα η ανθρωπότητα είναι: φυσικά διαιρεμένη σε ξεχωριστές κοινότητες, τα έθνη, πού το καθένα από αυτά είναι μοναδικό και παράλληλο με αλλά έθνη. Ο καθορισμός του κάθε έθνους γίνεται μέσα από την κουλτούρα του, κουλτούρα πού σημαδεύεται από την μοναδική ιστορία το . Η εθνικιστική αλληλεγγύη είναι βασισμένη στην κατοχή της ιστορικής γης του έθνους, ενώ το πολιτικό πρόγραμμα του εθνικισμού στηρίζεται ακριβώς στην απελευθέρωση της ιστορικής γης, της πατρίδας. Ο εθνικισμός βλέπει την πολιτική σαν αγώνα για την αυτοκυβέρνηση και κυριαρχία στην ιστορική γη του. ακόμα στην ελληνική βιβλιογραφία της κοινωνικής θεωρίας του εθνικισμού’’


πρβλ τον ορισμό του Νίκου Δεμερτζή, Ο Λόγος Του Εθνικισμού, αμφίσημα σημασιολογικά πεδία και σύγχρονες τάσεις, εκδόσεις Σακκούλα, Αθηνά -Κομοτηνή 1996, σ 56, για τον εθνικισμό: ‘ως μια ιδεολογία της νεωτερικότητας δια της οποίας ομάδες διανοούμενων, κοινωνικά κινήματα ή και πολιτικές ενώσεις επιδιώκουν τη διαμόρφωση συλλογικών και ατομικών ταυτοτήτων, εντός μιας ορισμένης κάθε φορά επικράτειας, και η οποία συγκροτείται γύρω από το ‘’άδειο’’ σημαίνον ‘’έθνος’’ προσδίδοντας του ταυτοχρόνως νόημα.

-Απο τις :
” Μεταμορφωσεις της Ταυτοτητας: εθνος Νεωτερικότητα και εθνικιστικός λόγος ”http://www.protoporia.gr/protoporia/product.asp?sku=215117&mscssid=WP61TGG3BML98H6FCBPTD90LF99N2W9D