Είδη ΠΛΑΝΩΝ

 ΕΙΔΗ ΠΛΑΝΩΝ 

. Η βαθύτερη ουσία κάθε πλάνου αναδύεται από το περιβάλλον της ταινίας.

Είδη πλάνων

Πλάνο είναι, με απλά λόγια, αυτό που καταγράφεται από μια συνεχόμενη ροή της κάμερας. 

Τα διάφορα πλάνα μπορεί να κατηγοριοποιηθούν με βάση την απόσταση, το χώρο ή τα υποκείμενα που εμπεριέχουν.

 Όταν η κάμερα μοιάζει να βρίσκεται κοντά στο υποκείμενο, τότε έχουμε να κάνουμε με ένα close up', παραδείγματος χάρη το πλάνο ενός κεφαλιού.

 Στην κατηγορία του close up εντάσσεται και το πλάνο που περιλαμβάνει το κεφάλι και τους ώμους μαζί (close shot)2. 

Εάν το πλάνο εστιάζει σε ένα συγκεκριμένο μέρος του σώματος (μάτι, στόμα), τότε ονομάζεται extreme close up. 

Το πλάνο που περιλαμβάνει το σύνολο μιας ανθρώπινης φιγούρας και ένα μέρος του φόντου που είναι ορατό ονομάζεται γενικό πλάνο ή πλάνο συνόλου (long shot ή full shot).

 Εάν η κάμερα βρίσκεται τόσο μακριά, ώστε το αποτέλεσμα να είναι μια πανοραμική άποψη, τότε έχουμε ένα πολύ γενικό πλάνο (extreme long shot). 

Το πλάνο που δεν είναι ούτε κοντινό ούτε μακρινό αλλά κάτι ενδιάμεσο είναι το μεσαίο πλάνο (medium shot), που καδράρει την ανθρώπινη φιγούρα από το κεφάλι μέχρι τη μέση ή από τη μέση μέχρι τα γόνατα. 

Αυτοί οι ορισμοί είναι ρευστοί στην πραγματικότητα, οι περιγραφές που αντιστοι- χούν σε κάθε κατηγορία πλάνου γίνονται κατά προσέγγιση. 

Το μεσαίο πλάνο ενός σκηνοθέτη μπορεί για κάποιον άλλο σκηνοθέτη να αντιστοιχεί σε ένα medium close up.

Ένας σκηνοθέτης μπορεί να έχει χρησιμοποιήσει τον όρο κοντινό πλά νο για τη λήψη ενός συγκεκριμένου πλάνου. Το ίδιο πλάνο, όμως, μπορεί. ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

κατά την προβολή του στην οθόνη να γίνεται close up. Με άλλα λόγια, πρόκειται για πολύ σχετικές περιγραφές. Εάν το πλάνο προσδιορίζει ένα χώρο, για παράδειγμα μια τραπεζαρία

γύρω από την οποία έχει μαζευτεί όλη η οικογένεια, τότε ονομάζεται esta blishing shot'. Πρόκειται δηλαδή για ένα είδος γενικού πλάνου, το blishϊπαρκετά συχνά, αναλύεται στα συστατικά του, όπως αυτό που χρη σιμοποίησε Frank Capra στην ταινία Mr. Smith goes to Washington (Αμερική, η χώρα της ελευθερίας (1939)]. Στη σκηνή του δείπνου παρου απάζεται πρώτα η οικογένεια του Jefferson Smith (James Stewart) και στη συνέχεια ακολουθεί μια σειρά από ατομικά πλάνα των μελών της οικογέ vu to establishing shor προσδιορίζει, επίσης, το χώρο εκτύλιξης της δράσης, παρουσιάζοντας ένα χαρακτηριστικό σημείο-σήμα κατατεθέν πρόσωπα. Το λεγόμενο shot/reverse shor δεν είναι τίποτε άλλο από τα Εναλλασσόμενα πλάνα ηρώων που συζητούν μεταξύ τους, ώστε ο θεατής να βλέπει πρώτα τον έναν ήρωα και μετά τον άλλο. Ένα πλάνο πάνω από τον ώμο (over-the-shoulder shot) λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο, με τη δια φορά ότι ως θεατές βλέπουμε πάνω από τον ώμο του πρώτου ηθοποιού – πρόσωπο του δεύτερου και στη συνέχεια πάνω από τον ώμο του δεύ ρου ηθοποιού το πρόσωπο του πρώτου.

. Το πλάνο μπορεί ακόμη

να προσδιοριστεί με βάση το περιεχόμενό του. Ένα διπλό πλάνο (two- shot) περιλαμβάνει δύο πρόσωπα, ένα τριπλό πλάνο (three-shot) τρία πρόσωπα 

Κοντινά και γενικά πλάνα

----------------------

Ο  Γάλλος σκηνοθέτης Jean-Luc Godard έλεγε συχνά ότι το κοντινό πλάνο μοιάζει στο δράμα και το γενικό στην κωμωδία. Μάλλον πρόκειται για μια Υπεραπλούστευση, όμως ο Godard έχει απόλυτο δίκιο όταν επισημαίνει

πως οι κινηματογραφιστές. κάποιο λόγο επιλέγουν ένας συγκεκριμένης πλάνο, αντί για κάποιο άλλο. 

Η επιλογή του πλάνου συνδέεται άμεση με το είδος της ταινίας ή το είδος της σκηνής, που θέλουν να γυρίσουν.  

 Ένα κοντινό πλάνο αποκαλύπτει ένα συγκεκριμένο συναίσθημα, το οποίο εξανεμιζεται σε ένα γενικό πλάνο. 

Όταν ο πατέρας της, Lucy (Lillian Gishy Bépres την κόρη του, στην ταινία Broken Blossoms (Το σπασμένο κρίνο (1919) ο D.W. Griffith χρησιμοποιεί ένα κοντινό πλάνο για να δείξει το φόβο της, 

Το κοντινό πλάνο χρησιμοποιείται επίσης για να δοθεί έμφαση. Ο Hitchcock βρήκε στο κοντινό πλάνο τον ιδανικό τρόπο παρουσίασης αντικεί μένων. 

Ένα ποτήρι γάλα που προκαλεί υποψίες στην ταινία Suspicion Υποψίες (1941)], ένας φάκελος από έναν πράκτορα των Ναζί στο Sabo teur (Σαμποτέρ (1942)], ένα μπουκάλι κρασί που περιέχει ουράνιο σπο Notorious [Υπόθεσις Νοτόριους (1946)) και ένα κολιέ, το οποίο δε θα έπρεπε να έχει στην κατοχή της η γυναίκα που το φοράει, στο Vertigo (Ae σμώτης του ιλίγγου (1958)). 

Τα αντικείμενα παίζουν καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη της πλοκής. Ο Hitchcock χρησιμοποίησε κοντινά πλάνα, επειδή ήθελε να βεβαιωθεί ότι το κοινό θα τα παρατηρούσε οπωσδήποτε.

Ο Hitchcock έκανε επίσης χρήση του close up για να δημιουργήσει την παροιμιώδη «ανατριχίλα» που προκαλούν στο θεατή οι ταινίες του.

 Στη σεκάνς του ντους, τα close up στο στόμα της Marion που ουρλιάζει αλλά και στο μάτι που κοιτάζει επίμονα καθιστούν το Phycho [Ψυχώ (1960)] μια ταινία τρόμου.

 Μάλιστα, το close up στο μάτι θεωρείται «κανόνας» στις ταινίες τρόμου, ειδικά εάν πρόκειται για το μάτι του δολοφόνου που κατασκοπεύει μέσα από μια τρύπα το υποψήφιο θύμα, όπως συμβαίνει τις ταινίες Ψυχώ και The Spiral Staircase [Βουβός πόθος (1946)].

Όπως οποιοδήποτε πλάνο, έτσι και το close up σχετίζεται άμεσα με την εξέλιξη της πλοκής

. Η φράση «αρνητική διάγνωση για την έκβαση της θένειας», που επιβεβαιώνει τη μη αναστρέψιμη κατάσταση της υγείας Judith Traherne στην ταινία Dark Victory [Το λυκόφως μιας ζωής 239)], πρέπει να είναι ορατή από το θεατή και αυτό μπορεί να επιτευχθει μόνο μέσω ενός close up.

 Όταν ένα σημάδι λειτουργεί ως αποδεικτικό ιχείο που αποκαλύπτει την ταυτότητα του δολοφόνου, όπως συμβαί

με μια ουλή στην ταινία A Stranger knocks [Ο πειρασμός χτύπησε την πόρτα 

 (1959)], τότε το επίμαχο σημείο αναδεικνύεται μέσω ενός close up.

Ωστόσο, τα κοντινά πλάνα είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούνται με φειδώ, επειδή ακριβώς αποτελούν ένα ιδιαίτερα ισχυρό μέσο έμφασης Μάλιστα, η υπερβολική χρήση κοντινών πλάνων μπορεί να παρομοιαστει με την εκφώνηση ενός λόγου, στον οποίο ο ομιλητής δίνει ισάξια έμφαση σε κάθε λέξη ανεξαιρέτως.

Το κοντινό πλάνο αποδίδει ιδανικά τις σκηνές συναισθηματικής φόρτισης, ενώ το γενικό πλάνο είναι πολύ αποτελεσματικό με ένα διαφορετικό τρόπο. 

Παραδείγματος χάρη, ένας θάνατος που παρουσιάζεται με γενικό πλάνο είναι ένα θέαμα λιγότερο οδυνηρό. Ο θάνατος του Santiago (Arthur Kennedy), στην ταινία The Naked Dawn [Η γυμνή αυγή (1955)] του Edgar G. Ulmer, αποδίδεται με ένα γενικό πλάνο. Ο Santiago βρίσκεται καβάλα στο άλογο όταν τον χτυπάει η σφαίρα. 

Ο θεατής δε βλέπει ούτε σαστισμένα μάτια ούτε αίμα να χύνεται.

 Αντίθετα, το πλάνο χαρακτηρίζεται από μια στιλιζαρισμένη ομορφιά, που θυμίζει τον πίνακα του Brueghel Η πτώση του Ίκαρου, στον οποίο ο θάνατος του Ίκαρου αποτελεί ένα μέρος της ζωγραφικής σύνθεσης.

 Τα γουέστερν είναι κυρίως γνωστά για τα γενικά και τα πολύ γενικά πλάνα. 

Η επιλογή αυτή, αφενός, καθιστά το υποκείμενο μέρος του τοπίου, αφετέρου, μεταφέρει το δέος που προκαλεί η απεραντοσύνη της φυσης.

 Σε μια σκηνή από την ταινία Shane [Άρπαγες της γης (1953)) του σκηνοθέτη George Stevens, βλέπουμε ένα ελάφι να πίνει νερό από μια πηγή, ενώ στο βάθος διακρίνονται χιονοσκέπαστα βουνά.

 Ένας άντρας από χαιρετά μια γυναίκα, η οποία σταδιακά γίνεται ένα με το τοπίο, καθώς εκείνος απομακρύνεται με το άλογό του στην ταινία του Ford My Darling Clementine [Καταχθόνιος δίωξις (1946)]. 

Πολλά από τα γενικά πλάνα του John Ford διακρίνονται για τη δύναμη των εικόνων τους. 

Στο Καταχθόνιος δίωξις οι εικόνες συναγωνίζονται η μια την άλλη: μια λωρίδα ου-ρανού πάνω από τον κεντρικό, σκονισμένο δρόμο της πόλης Tombstone ένα μπαρ γεμάτο άνδρες, οι οποίοι άλλοτε φωτίζονται με λάμπες κηροζίνης, που κρέμονται πάνω από τα κεφάλια τους, και άλλοτε διαγράφεται μόνο το περίγραμμά τους και τέλος, η Κοιλάδα του Monument με τις απόκρημνες βουνοπλαγιές, που εκτείνονται μέχρι τον ουρανό.