OCTAVIO PAZ
Η ΔΙΠΛΗ ΦΛΟΓΑ Έρωτας και ερωτισμός( 1993)
Μετάφραση ΣΑΡΑ ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ, ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΑ
ΕΞΑΝΤΑΣ-ΝΗΜΑΤΑ
1996
Σελ ,58 ,59 ,60
Ο έρωτας του Σουάν για την Οντέτ.
Ο τύραννος νομοθέτης μπιστεύτηκε σε χέρια ξένα την τιμή μου, κι όχι σ' εμένα.
Σε όλα αυτά τα παραδείγματα, δίχως να αποκλείουμε το πιο συγκινητικό απ' όλα, τον Οθέλλο, ο κοινωνικός κώδικας είναι καθοριστικός.
Αυτό όμως δεν ισχύει για τον Προυστ, το μεγάλο σύγχρο να ποιητή όχι του έρωτα αλλά της δηλητηριώδους έκκρισής του, του μοιραίου μαργαριταριού του, της ζήλιας.
Ο Σουάν γνωρίζει ότι είναι θύμα παραληρήματος. Με την Οντέτ δεν τον δένει μήτε η τυραννία της σεξουαλικής έλξης μήτε εκείνη του πνεύματος.
Ύστερα από χρόνια, ενθυμούμενος το πάθος του, εξομολογείται:
«Και να σκεφτείς πως άσκοπα ξόδεψα χρόνια από τη ζωή μου, πως θέλησα να πεθάνω, πως είχα τον πιο μεγάλο μου έρωτα, για μια γυναίκα που δεν μου άρεσε, που δεν ήταν ο τύπος μου!»"
Η έλξη του για την Οντέτ είναι ένα συναίσθημα που δεν εξηγείται παρά μόνο με αρνητικούς όρους.
Η Οντέτ τον σαγηνεύει γιατί είναι απροσπέλαστη. Όχι το σώμα της, αλλά η συνείδησή της.
Όπως η ιδανική αγαπημένη των προβηγκιανών ποιητών, είναι απρόσιτη.
Κι αυτό παρά την ευκολία με την οποία του δίνεται, μόνο και μόνο γιατί υπάρχει.
Η Οντέτ είναι άπιστη και ψεύδεται διαρκώς, αλλά και να ήταν ειλικριρινής και πιστή πάλι θα παρέμενε απροσπέλαστη.
Ο Σουάν μπορεί να την αγγίξει και να την κάνει δική του, μπορεί να την απομονώσει και να την φυλακίσει, μπορεί να την κάνει σκλάβα του, πά τα κάτι απ' αυτήν θα του διαφεύγει.
Η Οντέτ θα είναι πάντοτε άλλη.
Υπάρχει άραγε πραγματικά η Οντέτ ή είναι πλάσμα της φαντασίας του εραστή της;
Ο πόνος του Σουάν είναι πραγματικός.
Είναι άραγε εξίσου πραγματική και η γυναίκα που τον προκαλεί; Ναι, είναι
μια παρουσία, ένα πρόσωπο, ένα σώμα, μια μυρωδιά και ένα παρελθόν που ποτέ δεν θα είναι δικά του.
Η παρουσία είναι πραγματική και ανεξιχνίαστη.
Τι υπάρχει πίσω από αυτά τα μάτια, αυτό το στόμα, αυτά τα στήθη;
Ο Σουάν δεν θα το μάθει ποτέ.
Μπορεί και η ίδια η Οντέτ να μην το ξέρει.
Δεν ψεύδεται μόνο έναντι του εραστή της αλλά και έναντι του ίδιου της του εαυτού.
Το μυστήριο της Οντέτ είναι το ίδιο με της Αλμπερτίν και της Ζιλμπέρτ
. Ο άλλος μάς διαφεύγει πάντα.
Ο Προυστ αναλύει ατελείωτα τη δυστυχία του, εξετάζει με κάθε λεπτομέρεια τα ψέματα της.Οντέτ και τις προφάσεις της Αλμπερτίν, αλλά αρνείται να ανα γνωρίσει την ελευθερία του άλλου.
Ο έρωτας είναι επιθυμία κατοχής αλλά και αποστασιοποίηση.
Στον Προυστ είναι μόνο το πρώτο, και γι' αυτό η άποψή του για τον έρωτα είναι αρνητική.
Ο Σουάν υποφέρει, θυσιάζεται για την Οντέτ, τελικά την παντρεύεται και της δίνει το όνομά του.
Άραγε την αγάπησε ποτέ;
Αμφιβάλλω, και το ίδιο αμφέβαλλε κι εκείνος. Ο Κάτουλλος και η Λεσβία είναι «α- κοινωνικοί».
Ο Σουάν και η Οντέτ αήθεις.
Εκείνη δεν τον αγαπά, τον χρησιμοποιεί.
Ούτε κι αυτός την αγαπά, την περιφρονεί.
Ωστό- σο δεν μπορεί να την αποχωριστεί, τον δένει μαζί της η ζήλια του.
Είναι ερωτευμένος με τον πόνο του και ο πόνος του είναι μάταιος.
Ζούμε με φαντάσματα και είμαστε και οι ίδιοι φαντάσματα.
Για να βγει κανείς από αυτή τη φανταστική φυλακή υπάρχουν μόνο δύο δρόμοι
. Ο πρώτος είναι ο δρόμος του ερωτισμού, και είδαμε παρα- πάνω ότι καταλήγει σε αδιέξοδο.
Η μόνη απάντηση στην ερώτηση του ζηλότυπου εραστή – τι σκέφτεσαι; τι νιώθεις; – βρίσκεται στο σαδομαζοχισμό.
Ή βασανίζουμε τον άλλο ή βασανίζουμε τον ίδιο μας τον εαυτό.
Και στη μια και στην άλλη περίπτωση ο άλλος είναι απροσπέλαστος και απρόσβλητος.
Δεν είμαστε διαφανείς ούτε για τους άλλους ούτε και για τους ίδιους μας τους εαυτούς.
Σ' αυτό ακριβώς συνίσταται το προπατορικό αμάρτημα του ανθρώπου, το σημάδι που μας καταδικάζει από τη γέννησή μας.
Ο άλλος δρόμος είναι ο δρόμος του έρωτα: η παράδοση, η αποδοχή της ελευθερίας του αγαπημένου προσώπου.
Άραγε είναι τρέλα, χίμαιρα;
Ίσως, αλλά είναι η μοναδική διέξοδος από τη φυλακή της ζήλιας. Πριν από πολλά χρόνια έγραψα το εξής:
ο έρωτας είναι θυσία χωρίς αντίκρισμα .
Σήμερα θα έλεγα: ο έρωτας είναι ένα παράλογο στοίχημα όπου αυτό που διαλύεται είναι η ελευθερία
Όχι η δική μου ,του άλλου .
59
13. Μαρσέλ Προυστ, Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο. Από τη μεριά του Σουάν, τφ. Π.Α. Ζάννα, Ηριδανός, σ. 224. (Σ.τ.Μ.)
58
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου