Η φιλοσοφία του Αλαίν Μπαντιού( Στο ντιβάνι με το Λακάν )

• Η φιλοσοφία του Αλαίν Μπαντιού

   Η φιλοσοφία του Αλαίν Μπαντιού (ΙΙ)
• 

   αποσπασμα:
  
   Έτσι  η ενότητα που εκτοπίστηκε από την οντολογία αναγεννιέται ως αποτέλεσμα μιας αλήθειας βασισμένης σε ένα συμβάν : «δεν υπάρχει κανένα Ένα εκτός από το αν υπάρχει για όλα» (SP80), μια ενότητα  με ενεργό τρόπο έγινε συμπεριληπτική όλων. Σε μια χαρακτηριστικά ακριβής φόρμουλα « το μόνο καθολικό είναι αυτό που είναι εμμενές στην εξαίρεση» (SP 199).
  

  Μερικά παραδείγματα θα φωτίσουν αυτό το κάπως αφηρημένο σχήμα: ο χριστιανισμός για τον Απόστολο Παύλο και η Γαλλική επανάσταση για τον Ροβεσπιέρο και τον Σαιν Ζυστ. (Το δεύτερο παράδειγμα  δείχνει  κάτι από τον ηθικο- πολιτικό προσανατολισμό του Μπαντιού ενώ το δεύτερο όχι ή τουλάχιστο όχι που ξεκάθαρα).

  Η περίπτωση του Χριστιανισμού. « στον χριστιανισμό και μόνο στον χριστιανισμό (μια από τις μεγαλύτερες θρησκείες του κόσμου), η ουσία της αλήθειας δηλώνεται με την προϋπόθεση ενός συμβαντικού υπερ- ενός, δηλαδή της ανάστασης.

  Μόνο στον χριστιανισμό η προσέγγιση της αλήθειας δεν είναι ζήτημα παρατήρησης ή στατικής γνώσης αλλά παρέμβασης (EE 235). Με τον απόστολο Παύλο συγκεκριμένα- τον μοναχικό ιεραπόστολο που δεν είχε προσωπικές σχέσεις με το Χριστό που δείχνει μετά την μεταστροφή του μικρό ενδιαφέρον στο να χτίσει μια τυπική εκκλησία στην Ιερουσαλήμ- το συμβάν δεν είναι ζήτημα επαλήθευσης ή επίδειξης αλλά πεποίθησης και διακήρυξης. Το χριστιανικό υποκείμενο που έχει συγκροτηθεί από αυτή τη διακήρυξη («στο όνομα του Χριστού») δεν προ- υπάρχει του συμβάντος που διακηρύττει ( το τέλος του θανάτου) και είναι αναγκαίο να μην ανήκει σε κάποια προνομιούχα κοινότητα ή τάξη. Η αλήθεια που διακηρύττεται δεν είναι ζήτημα ενός πανάρχαιου νόμου και προφητικών συμβόλων ούτε και  μιας κοσμικής αρμονίας. Είναι μια εργώδης διαδικασία και όχι ένας διαφωτισμό, μια συνεχή επίδειξη της πίστης που υποστηρίζεται από μια «ελπίδα» και «αγάπη» που οι ίδιες τους θεμελιώνονται στην δικιά τους ακεραιτότητα. Αυτή η  αλήθεια είναι  αδιάφορη, τελικά με τις κυρίαρχες αξίες μιας κατάστασης (ρωμαϊκής, εβραϊκής ή ελληνικής), μέσα από την οποία έρχεται για να περάσει.  Ενώ οι ελληνικοί και εβραϊκοί λόγοι προσφέρουν εναλλακτικές σχετικά με την κυριαρχία και τη νομιμότητα το χριστιανικό συμβάν δεν είναι ούτε κοσμικό ούτε νομικό, ούτε σημάδι  του εκλεκτού ή ένδειξη των πραγμάτων που θα γίνουν και δεν μπορεί να ενσωματωθεί σε κάποια κοινότητα παρά μόνο στην καθολική κοινότητα αυτών που γίνονται τα παιδιά και οι υιοί του. Ο Παύλος είναι ένας από τους πρώτους που υφαίρεσε   την αλήθεια από την λαβή του δημόσιου είτε αυτό ήταν άνθρωποι, πόλη, περιοχή ή κοινωνική τάξη (SP 6).

  Για τον Μπαντιού «όλες οι παράμετροι του συμβάντος είναι φανεροί στον χριστιανισμό» (EE 235). Αυτό που ονομάζει συμβαντικό χώρο είναι χαρακτηριστικό στον θάνατο του Χριστού, τον βασανισμό της σάρκας, την ανθρώπινη εμπειρία που έφτασε στα «χείλη του κενού». Αυτό που ονομάζει συμβάν- ο θάνατος/ανάσταση του Χριστού- είναι τελείως εφήμερη, τελείως ασύστατο πέρασμα, που δεν μπορεί να προσδιοριστεί από οποιαδήποτε σταθερό στοιχείο της κατάστασης στην οποία συμβαίνει. Το συμβάν της ανάστασης του Χριστού έρχεται για να περάσει γρήγορα και χωρίς δικαιολόγηση σε μια κατάσταση που η ύπαρξή της δημιουργείται από αδιάκοπα μεταβαλλόμενες πολλαπλότητες (Εβραίοι, Έλληνες, Ρωμαίοι…). Αυτό το συμβάν παραμένει μη αναγνωρίσιμο  και χωρίς ουσία για σχεδόν όλους όσους ανήκουν σε αυτή την κατάσταση. Οι εξαιρέσεις είναι αυτοί οι απόστολοι- εμπροσθοφύλακες οι οποίοι  διακηρύττοντας την ανάσταση του Χριστού, την έλευση της αλήθειας, συγκροτούν τον εαυτό τους ως υποκείμενα στο όνομά του. Αυτή η αλήθεια παρουσιάζεται ως κάτι πέρα ή ότι έχει «υφαιρεθεί»  από την αρμοδιότητα των θρησκευτικών αρχών της εποχής (Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία, η μεταδομή της κατάστασης).  Η υποκειμενική παρέμβαση κάνει αναδρομικά την άφατη βάση για μια νέα αρχή. Ο οργανωμένος χριστιανισμός τελικά θεμελιώνει μια «θεσμική πιστότητα»- « η εκκλησία, ο πρώτος θεσμός της ανθρώπινης ιστορίας που επικαλείται την καθολικότητα (ΕΕ 237)- έτσι ώστε να διατηρήσουν μια αυθεντική «σύνδεση» με αυτό το συμβάν, διακριτή από τις ψευδείς και αιρετικές συνδέσεις.

  Η περίπτωση του Ρουσσώ και το 1792. Για τον Μπαντιού ο Ρουσσώ θεμελιώνει αυτό που θα είναι για πάντα η μοντέρνα έννοια της πολιτικής (ΕΕ 380) επειδή διακηρύττει ότι το πολιτικό ως τέτοιο ξεκινά με ένα συμβάν (το συμβόλαιο) παρά με μια κοινωνική δομή ή μια κοινοτική σχέση. Για τον Ρουσσώ ο Ροβιεσπιέρος και ο Σαιν Ζυστ αναπτύσσουν την πιο ριζική πολιτική σκέψη πριν το Μαρξ. Όπως τους περιγράφει ο Μπαντιού, οι Ιακωβίνοι είναι αυτοί που παρεμβαίνουν, coute que coute,, να συντηρήσουν μια πιστότητα σε αυτή την αυτό- συγκροτούμενη κυριαρχία που επιβάλλεται από τη ρουσσωική γενική βούληση. Η επανάσταση είναι το εφήμερο συμβάν που επικυρώνεται αναδρομικά από μαχόμενους παρτιζάνους ως η εγκαινίαση μιας νέας τάξης (ή η ονομασία μιας παλιότερης τάξης ως παλαιάς). Τα στοιχεία του συμβαντικού χώρου είναι η σύγκληση της Γενικής Συνέλευσης, οι χωρικοί  του Μεγάλου τρόμου, οι ξεβράκωτοι (sans cullotes), το δημόσιο χρέος και ούτω καθεξής. Η επανάσταση γίνεται ένα στοιχείο του αυτού της, συστατικό υλικό της επαναστατικής εμπειρίας ως τέτοιας. « Πρέπει να πούμε ότι η Γαλλική επανάσταση ως συμβάν παρουσιάζει από τη μια την άπειρη πολλαπλή αλληλουχία των γεγονότων που συνέβησαν μεταξύ  του 1789 και 1794 και από την άλλη παρουσιάζει τον αυτό της ως ένα εμμενές resume και σκιαγραφεί ως ένα την δικιά της πολλαπλότητα (ΕΕ 201). Οι διάφορες επαναστατικές ομάδες είναι αυτές που ανταγωνίζονται για να θεμελιώσουν μια  βιώσιμη θεσμική πιστότητα σε αυτό το συμβάν.

  Με περισσότερο γενικούς όρους το συμβάν- ανεξάρτητα από «αυτό που συμβαίνει»- είναι αυτό που η οντολογία αποκλείει. Το συμβάν είναι «υπεράριθμο» σε μια εξολοκλήρου «αριθμητική» οντολογική κλίμακα. Είναι ένα στερούμενο ουσίας, εφήμερο θραύσμα καθαρής ενδεχομενικότητας που κάνει δυνατή την έλευση της αλήθειας (ΕΤ 40). Ένα συμβάν χαρακτηρίζει «το σημείο όπου  μια σκέψη υφαιρεί τον εαυτό της  από το κράτος, εγγράφοντας αυτή την υφαίρεση στο είναι (DO 57). Σε κάθε περίπτωση το συμβάν είναι ζήτημα καθαρής ενδεχομενικότητας η οποία δεν μπορεί να συναχθεί από την κατάσταση (ΕΕ 215, SP 75). Το συμβάν δεν υπάρχει παρά μόνο στο βαθμό που διακηρύσσετε ότι υπάρχει. Δεν αφήνει ίχνη, είναι τίποτα, μια «έκλειψη».  Εάν ο σκοπός του Μπαντιού είναι να από- ουσιοποιήσει τις αλήθειες χωρίς να τις μετασχηματίσει σε γλωσσικά παιχνίδια, τυπικά της μεταμοντέρνας φιλοσοφίας, αυτό που διασώζει τις αλήθειες από τη σοφιστική τυραννία της γλώσσας είναι ακριβώς αυτή η συμβαντική τοπικοποίησή τους.

  Το συμβάν μπορεί μόνο να υπάρξει μέσω της διακήρυξης  ότι υπάρχει : είναι ένας άλλος τρόπος για να πει κανείς ότι το συμβάν ανήκει μόνο στο εαυτό του, ότι αυτοθεμελιώνεται. Στην πιο κυριολεκτική του έννοια, το συμβάν δεν έχει «αντικειμενικότητα». Με βάση την διακήρυξη ενός συμβάντος μπορεί να οικοδομηθεί αναδραστικά μια πιστότητα (Ο Χριστός αναστήθηκε, η Επανάσταση ξεκίνησε).

  
  

  Στο ντιβάνι με το Λακάν