Κόντρα στη λογική της κατάθλιψης και της εσωστρέφειας, του Α. Μανιτάκη/αναδημοσιευση απο το μη μαδάς τη μαργαρίτα

Κόντρα στη λογική της κατάθλιψης και της εσωστρέφειας, του Α. Μανιτάκη

του Αντώνη Μανιτάκη, Έθνος, 18.2.12

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα «χρεοκόπησε»; Αυτό ακούγεται και διαδίδεται κατά κόρον από τα Μέσα Ενημέρωσης, κατά μεταφορά της φράσης: η «Ελλάδα χρεοκοπεί ή χρεοκόπησε». Δεν γνωρίζω τι ακριβώς εννοούν όσοι δημοσιογράφοι ή δημοσιογραφούντες επιστήμονες χρησιμοποιούν τον όρο «χρεοκοπία» στην πολιτική ούτε τι περιλαμβάνουν στον όρο «πολιτικό σύστημα».
Εκείνο που καταλαβαίνω από τις προκείμενες εκφράσεις είναι ότι το πολιτικό μας σύστημα κλυδωνίζεται σοβαρά, ταρακουνιέται συθέμελα. Και σε αυτόν τον συθέμελο κλυδωνισμό θα πρέπει, σίγουρα, να συμπεριλάβει κανείς, κατά πρώτο λόγο, το κομματικό μας σύστημα, τα κόμματα και τον δικομματισμό, και να μην εξαιρέσει τα άλλα αναπόσπαστα κομμάτια του, όπως είναι οι διάφορες οργανωμένες κοινωνικές ή οικονομικές ομάδες πίεσης, τα συνδικάτα και οι επαγγελματικές ενώσεις, οι ενώσεις της εργοδοσίας ή ακόμη τα ΜΜΕ ή η κρατική γραφειοκρατία.
Θα πρέπει ακόμη να συμπεριλάβουμε στο πολιτικό σύστημα και την πνευματική, τεχνοκρατική ή επιστημονική «ελίτ», που πλαισιώνει όλα τα προηγούμενα και συμμετέχει έμμεσα στο πολιτικό κλίμα και στο πολιτικό γίγνεσθαι.

Αλλα καθοριστικά στοιχεία του πολιτικού συστήματος είναι και η πολιτική κουλτούρα, η νοοτροπία και οι πολιτικές πρακτικές που κυριαρχούν σε μία χώρα όπως σε μας οι πελατειακές σχέσεις, το ρουσφέτι, η φαυλοκρατία, οι σχέσεις εξάρτησης του συνδικαλισμού από τα κόμματα και το αντίστροφο ή ο κρατικοδίαιτος συνδικαλισμός, οι σχέσεις διαπλοκής μεταξύ πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, και αυτών των δύο με τα ΜΜΕ, το «πολιτικό χρήμα», που ήταν στο επίκεντρο της συζήτησης και των σκανδάλων τη δεκαετία του '90 και που ανέδειξε τόσο εύγλωττα ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς.

Ολο αυτό το μοναδικό σύμπλεγμα εξουσίας, που άρχισε να υφαίνεται πριν από τη Μεταπολίτευση, αλλά θέριεψε στη Μεταπολίτευση, συγκροτεί κατά τη γνώμη μου αυτό που ονομάζουμε πολιτικό σύστημα και είναι, κατά γενική ομολογία, ο κύριος υπαίτιος και υπόλογος της σημερινής οικονομικής συμφοράς μας.

Αλλά, αν έχουν έτσι τα πράγματα, τότε δεν έχω κανέναν λόγο να λυπάμαι και να νοσταλγώ αυτό που καταρρέει και χρεοκόπησε. Αντίθετα, μάλιστα, δικαιούμαι να χαίρομαι. Την ίδια στιγμή που, ευτυχώς, το δημοκρατικό πολίτευμα και η συνταγματική νομιμότητα, σε αντίθεση με το πολιτικό σύστημα, δεν κλονίζονται σοβαρά και δεν αμφισβητείται η βάση του, που είναι η λαϊκή κυριαρχία και η άσκησή της διά των εκλογών. Γι' αυτό και δεν καταλαβαίνω γιατί ορισμένοι συντελεστές του δημόσιου λόγου, που ασκούν σήμερα, ανέξοδα, δριμεία κριτική στη σημερινή κατάσταση και κλαίνε και οδύρονται γι' αυτήν, αποσιωπούν πλήρως τα νοσηρά φαινόμενου του πολιτικού συστήματος, αυτά που μας οδήγησαν εδώ, διαγράφοντας μεταξύ των άλλων από τη συλλογική μνήμη π.χ. είκοσι ολόκληρα χρόνια πρωτοφανών σκανδάλων και συνεχούς σκανδαλολογίας. Η αποσιώπηση αυτή δεν είναι πάντως πολιτικά αθώα. Διότι επικεντρώνοντας την κριτική μας και τις καταγγελίες μας αποκλειστικά στα σκληρά και άδικα «μέτρα» και στην τρόικα, φοβάμαι πως εξαγνίζουμε το πολιτικό παρελθόν και εξιλεώνουμε τελικά αυτό που θεωρούμε υπεύθυνο της κατάντιας μας. Μήπως δηλαδή ασκώντας κριτική μόνο στο σήμερα, λησμονούμε το αμαρτωλό χτες και στερούμαστε έτσι της δυνατότητας να σκεφτούμε και να σχεδιάσουμε το πολιτικό μας μέλλον;

Η αποσύνθεση του πολιτικού συστήματος στη χώρα μας είναι ορατή και βαίνει επιταχυνόμενη. Είναι ευκταία και επιδιώξιμη, εφόσον επακολουθήσει όμως η διαδικασία της ανασύνθεσης. Η ώρα της ανασύνθεσης δεν θα αργήσει κατά τη γνώμη μου να φανεί, ό,τι και αν γίνει. Αρκεί να ετοιμαζόμαστε γι' αυτήν και να μη συμπεριφερθούμε σαν μωρές παρθένες.

Προς το παρόν, ας προετοιμαστούμε καταπολεμώντας έναν αόρατο και ύπουλο εχθρό, που έχει φωλιάσει μέσα μας: την κατάθλιψη, την απογοήτευση και τον φόβο του αύριο. Οι εμπνευστές και αρχιτέκτονες των «μέτρων» λιτότητας, συνεπικουρούμενοι από τα περισσότερα ΜΜΕ, δελτία ειδήσεων και πρωινάδικα, είχαν κάθε λόγο να μας ενσταλάξουν συναισθήματα απογοήτευσης και φοβίας. Το έκαναν συνειδητά και προσχεδιασμένα και εξακολουθούν να το κάνουν.

Το περίεργο και εξωφρενικό μαζί είναι όμως ότι το ίδιο κλίμα καλλιεργούν και πάντως εντείνουν, ασυνείδητα και πάντως βλακωδώς, και αυτοί που μονίμως καταγγέλλουν την κοινωνική εξαθλίωση προφητεύοντας σαν Κασσάνδρες, μονάχα, κοινωνικά δεινά. Στη μαυρίλα των μέτρων που επιβάλλουν οι αγορές, ορισμένοι πολιτικά αφελείς ή αδαείς αντιπαρατάσσουν έναν πολιτικό λόγο γεμάτο μαυρίλα, άρνηση και προαναγγελία καταστροφών και δεινών. Δεν καταλαβαίνουν ότι έτσι καλλιεργούν την πολιτική ηττοπάθεια, τον αρνητισμό και τη μοιρολατρία στον λαό; Δεν βλέπουν ότι κουβαλούν νερό στον μύλο των αγορών, των τοκογλύφων και των εμπόρων της δραχμής;

Ταπεινωμένοι και απογοητευμένοι, είναι φυσικό να αναζητούμε, ως λαός, απεγνωσμένα, αχτίδες φωτός και ελπίδας για να ανακτήσουμε την πολιτική και εθνική μας αυτοπεποίθηση. Φτάνει πια αυτός ο καταγγελτικός και εισαγγελικός λόγος, ο εξυπναδίστικος, που δεν οδηγεί πουθενά και αναπαράγει μόνο κατάθλιψη και εσωστρέφεια. Χρειαζόμαστε επιτέλους έναν λόγο διεξόδου από την κρίση και όχι μόνο ανάλυσης και καταγγελίας της κρίσης. Έναν λόγο θετικό, σοβαρό και υπεύθυνο, που να σηματοδοτεί την ανασύνθεση και ανασυγκρότηση του πολιτικού και κοινωνικού μας ιστού. Το ξέρω, δεν είναι εύκολο ούτε αρθρώνεται από τη μία στιγμή στην άλλη. Την αφετηρία του όμως μπορούμε από τώρα να τη χαράξουμε.

Ο Αντώνης Μανιτάκης είναι Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης