Rίτσαρντ Ντόκινςαποκαλύπτειτην αλήθειA του κόσμου ΠΟΥ ΜΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΕΙ
Η επιστήμη είναι η μαγεία
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Γράφει ο Σάκης Μαλαβάκης
Πώς
συμβαίνουν τα πιο εκπληκτικά φυσικά φαινόμενα; Τι είναι ο Ηλιος; Το
θαύμα; Ο σεισμός; Το ουράνιο τόξο; Ο κορυφαίος εξελικτικός βιολόγος
Ρίτσαρντ Ντόκινς καταδύεται στην αλήθεια της πραγματικότητας, μέσα από
ένα μαγικό ταξίδι απομυθοποίησης και ανακάλυψης του επιστητού.
Δεινός εκλαϊκευτής της επιστήμης και αρνητής της θρησκείας,
υποστηρικτής της θεωρίας της εξέλιξης του Δαρβίνου και πολέμιος του
δόγματος του Δημιουργισμού (creationism), o Ρίτσαρντ Ντόκινς, στο
πλούσια εικονογραφημένο βιβλίο του «Η μαγεία της πραγματικότητας» (μτφ.
Νίκος Αποστολόπουλος, εκδ. Τραυλός), με διάθεση περισσότερο
επεξηγηματική παρά πολεμική, προσφέρει ένα δείγμα γραφής όλων των
παραπάνω ιδιοτήτων του. Απορρίπτοντας την υπερφυσική μαγεία, τα θαύματα
και τους μύθους αυτής και αναγνωρίζοντας τη μαγεία επί σκηνής ως απλή
παραπλάνηση ή διασκέδαση, ο βρετανός επιστήμονας καταπιάνεται με αυτό
που αποκαλεί, «ποιητική μαγεία της πραγματικότητας». Το μαγικό ραβδί
στην προκειμένη περίπτωση είναι η επιστήμη και διά μέσου αυτής, ο
διάσημος άθεος - πρώην καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, μας
αποκαλύπτει την αλήθεια του κόσμου που μας περιβάλλει. Το κάθε κεφάλαιο
του βιβλίου αναφέρεται σε μία συγκεκριμένη πτυχή της πραγματικότητας -
στην ύλη, στη ζωική ποικιλομορφία, στην εξωγήινη ζωή, στο Σύμπαν και τα
φαινόμενα αυτού - την οποία ο Ντόκινς παρουσιάζει παραθέτοντας μύθους
από διάφορους πολιτισμούς και παραδόσεις (συμπεριλαμβανόμενης της
ιουδαιοχριστιανικής παράδοσης), τους οποίους στη συνέχεια «αποδομεί»,
παρέχοντας τις επιστημονικές - και ακόμη πιο μαγικές - εξηγήσεις. Ετσι
μαθαίνουμε ότι η προέλευση της ζωής και του Σύμπαντος δεν οφείλεται στον
θεό Μούμπα, μιας φυλής από το Κονγκό, ο οποίος βόγκηξε και ξέρασε τον
Ηλιο και τη Σελήνη, τα άστρα, τα ζώα και τους ανθρώπους. Αλλά ούτε στον
θεό Βισνού των Ινδών που ξύπνησε μια μέρα από ύπνο βαθύ και είδε να
ξεφυτρώνει από τον αφαλό του ένας λωτός, στο άνθος του οποίου καθόταν ο
Βράχμα, υπηρέτης του Θεού και δημιουργός του Κόσμου ύστερα από εντολή
του αφέντη του. Το Σύμπαν και ο Κόσμος, μας πληροφορεί ο Ντόκινς,
προήλθε από μια «Μεγάλη Εκρηξη», την οποία παρουσιάζει και εξηγεί, όσο
του επιτρέπει η επιστήμη. Οπως ακριβώς μας εξηγεί πως ένας «πρώτος
άνθρωπος», από τον οποίο προήλθαν όλοι οι υπόλοιποι, δεν υπήρξε ποτέ.
Αλλά σίγουρα, πριν από τετρακόσια εβδομήντα εκατομμύρια χρόνια υπήρξε
ένα «πρώτο ψάρι», 185ος εκατομμυριοστός πρόγονος, δικός μας όπως και των
περισσότερων έμβιων οργανισμών που υπήρξαν και υπάρχουν ακόμη. Το
ουράνιο τόξο δεν είναι το πανίσχυρο τόξο του Θεού που μετά τον
κατακλυσμό σήκωσε στον ουρανό ως σύμβολο συμφιλίωσης με τους απογόνους
του Νώε, όπως δεν είναι ούτε η εύθραυστη γέφυρα που χρησιμοποιούσαν οι
θεοί των Βίκινγκς για να κατεβαίνουν από τον Ουρανό στη Γη. Το ουράνιο
τόξο είναι απλώς μια «συναρπαστική οφθαλμαπάτη», η επιστημονική εξήγηση
της οποίας είναι, πράγματι, πιο μαγική από τον οποιονδήποτε μύθο.
Ο Ρίτσαρντ Ντόκινς, από το «Εγωιστικό γονίδιο» (1976) όπου
ερμηνεύει την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους με σημείο αναφοράς το
γονίδιο, έως το πιο πρόσφατο και διάσημο «Περί θεού αυταπάτη» (2006) στο
οποίο αποδομεί την έννοια της θρησκευτικής πίστης και την ιδέα της
ύπαρξης ενός υπερφυσικού δημιουργού, δεν έχει σταματήσει να προκαλεί και
παράλληλα να εξηγεί και να διαφωτίζει ή έστω να προβληματίζει. Στη
«Μαγεία της πραγματικότητας» ο σκοπός του είναι κυρίως διδακτικός και
ενισχύεται από την εξαιρετική εικονογράφηση του κάθε κεφαλαίου από τον
επίσης βρετανό σχεδιαστή Ντέιβ Μακ Κιν. Όπως γράφει ο Ντόκινς, «Αν η
σημερινή επιστήμη έρθει αντιμέτωπη με μια παρατήρηση, ή ένα πειραματικό
αποτέλεσμα που δεν μπορεί να εξηγήσει, δεν πρέπει να εφησυχάσουμε αλλά
να βελτιώσουμε την επιστήμη μας, ώστε να μάς δώσει μια εξήγηση. Αν
απαιτηθεί ένα ριζικά διαφορετικό είδος επιστήμης - μια επαναστατική
επιστήμη που οι παλαιότεροι επιστήμονες σχεδόν δεν θα αναγνώριζαν ως
επιστήμη -κανένα πρόβλημα . Έχει ξανασυμβεί. Ποτέ όμως μην γίνετε
οκνηροί, ή ηττοπαθείς ώστε να πείτε: «Είναι υπερφυσικό»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου