Κόβουν φάτσα και βγάζουν συμπέρασμα

πηγη:

http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=29/11/2009&id=106780




Του ΑΧΙΛΛΕΑ ΦΑΚΑΤΣΕΛΗ


 Τα μύχια συναισθήματα, η γλώσσα του σώματος, ακόμη και το ύφος του προσώπου τυχαίων ανθρώπων, συνθέτουν το νέο πεδίο δράσης της αμερικανικής αντιτρομοκρατίας.


Σε μια έξαρση του αστυνομικού χαρακτήρα της Εσωτερικής Ασφάλειας στις ΗΠΑ, χιλιάδες πράκτορες ελλοχεύουν στα αεροδρόμια προκειμένου να εντοπίσουν «ένοχες συμπεριφορές» και να προχωρήσουν σε προληπτικές προσαγωγές υπόπτων, υλοποιώντας τη δυστοπία της οργουελιανής αστυνομίας σκέψης.



Εργο Μπους



Στην πραγματικότητα, η ανατριχιαστική αυτή εξέλιξη μετρά ήδη μερικά χρόνια ζωής, καθώς πρόκειται για το διαβόητο πρόγραμμα «Εξέτασης επιβατών με τεχνικές παρατήρησης εξ αποστάσεως», που συγκροτήθηκε το 2001, έγινε νόμος τον επόμενο χρόνο και υλοποιήθηκε σταδιακά.



Το πρόγραμμα, με το ευφυές ακρωνύμιο SPOT (που παραπέμπει στην αγγλική λέξη για το «εντοπισμός») έχει ήδη δώσει εντυπωσιακά αποτελέσματα, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύονται στα ανεξάρτητα αμερικανικά έντυπα, το 2008 μόνο, είχαν εντοπιστεί στα αεροδρόμια της χώρας 98.805 άτομα με ύποπτη συμπεριφορά, προσήχθησαν σε αστυνομικά τμήματα για ανάκριση 9.854, και τελικά συνελήφθησαν τα 813.



Σήμερα, περισσότεροι από 3.000 πράκτορες, οι αστυνομικοί ελέγχου συμπεριφοράς ή BDO για συντομία (από το Behavior Detection Officers), βρίσκονται στημένοι στα 161 αεροδρόμια των ΗΠΑ, «κοιτάζοντας κρυφά τους ταξιδιώτες και παρατηρώντας την έκφραση του προσώπου τους και τις κινήσεις του σώματός τους, ιδιαίτερα τη στιγμή που περνούν από τον έλεγχο ασφαλείας», όπως σημειώνει το εναλλακτικό δίκτυο AlterNet.



Αυτή η «επιτήρηση συμπεριφοράς», που σύμφωνα με δηλώσεις της εκπροσώπου της αρμόδιας Υπηρεσίας Ασφαλείας Μεταφορών (TSA) Αν Ντέιβις κοστίζει στους αμερικανούς φορολογούμενους πάνω από 3 εκατ. δολάρια το χρόνο, είναι ουσιαστικά χωρίς αντικείμενο, μια και από τις εκατοντάδες των συλληφθέντων, «κανείς μέχρι σήμερα δεν φυλακίστηκε, αν και πολλοί παραμένουν υπό παρακολούθηση».



Ετσι, οι επιδόσεις της «αστυνομίας συμπεριφοράς» το 2008, με τις σχεδόν 99.000 προσαγωγές, μπορούν να αναγνωστούν και ως 99.000 αποτυχίες, γεγονός που αποκαλύπτει πόσο τραγικά αναποτελεσματικό είναι το μέτρο.



Την επισήμανση κάνει και ο διευθυντής της Ψυχαναλυτικής Σχολής της Βοστόνης, Στίβεν Σολτζ, θέτοντας ταυτόχρονα το ερώτημα «ποιες είναι οι επιπτώσεις στις 9.000 ανθρώπων που ανακρίθηκαν και στη συνέχεια αφέθηκαν ελεύθεροι;».



Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα σχόλια των οργανώσεων πολιτών, όπως η Αμερικανική Ενωση Πολιτικών Ελευθεριών (ACLU), που μέσω του νομικού της συμβούλου Τζέι Στάνλεϊ επισημαίνει ότι «το πρόβλημα με το πρόγραμμα SPOT είναι η δημιουργία κλίματος γενικευμένης παρακολούθησης, χωρίς αποτέλεσμα στη μάχη κατά της τρομοκρατίας».



Το πρόγραμμα SPOT, ένα από τα υποπροϊόντα της μετά-9/11 εποχής, αποτελεί αρμοδιότητα του «υπερ-υπουργείου» Εσωτερικής Ασφάλειας και ξεκίνησε με τη φιλοδοξία να εντοπίζει τους τρομοκράτες έγκαιρα, χρησιμοποιώντας ως εργαλεία τη σύγχρονη ψυχολογία και τα ευρήματα του συμπεριφορισμού.



Οπως το FBI, η CIA και το Πεντάγωνο, έτσι και η TSA έχει στρατολογήσει «λεγεώνες ψυχολόγων που προσφέρουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους».



Εγκώμια και επικρίσεις



Ενας από αυτούς, ο δρ Πολ Εκμαν, από τους πρωτοπόρους της έρευνας για τις «μικροεκφράσεις» -τις ακούσιες συσπάσεις του προσώπου που αποκαλύπτουν συναισθήματα- με άρθρο του στην «Washington Post» το 2006 εγκωμίαζε το πρόγραμμα SPOT που τότε διεξαγόταν πιλοτικά.



Σημείωνε μάλιστα ότι οι αεροπειρατές της 9/11 θα είχαν προδοθεί αν στα αεροδρόμια υπήρχαν «παρατηρητές συμπεριφοράς».



Σχολιάζοντας την αναποτελεσματικότητα του προγράμματος, ο δρ Εκμαν επιμένει ότι θα αποδώσει καρπούς όταν η εμπειρία της αστυνομίας συμπεριφοράς επιτρέψει στους πράκτορες να διακρίνουν έναν εκνευρισμό φόβου πριν την πτήση, από έναν εκνευρισμό ενοχής ενός τρομοκράτη.



Οι σταθμοί συγκοινωνιών «δεν είναι ζώνες εκτός συντάγματος» θυμίζει η ACLU, επικρίνοντας τη νέα, εφιαλτική πρακτική προληπτικών συλλήψεων. «Μα εμείς δεν συλλαμβάνουμε, ειδοποιούμε τις αρχές που κάνουν τις συλλήψεις», απαντά η Αν Ντέιβις. Απάντηση που δεν προκαλεί γέλιο, αλλά επιτείνει την αγωνία μιας κοινωνίας υπό αστυνόμευση.