ΤΡΕΙΣ ΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΝΕΛΛΑΚΗ...(αναδημοσιευση απο τον ΙΟ)

http://www.enet.gr/?i=news.el.ellada&id=102104

ΤΡΕΙΣ ΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΝΕΛΛΑΚΗ




Υπερασπιστής του ασύλου!

Ελλάδα, χώρα ασύλου. Η φράση μοιάζει πια με ανέκδοτο, αλλά ταιριάζει στις τρεις υποθέσεις πολιτικών φυγάδων, που απασχόλησαν την ελληνική κοινή γνώμη σε διάστημα είκοσι ετών. Κοινός παρονομαστής, ο άνθρωπος που υπερασπίστηκε το δικαίωμά τους στο άσυλο



ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΙΟΥ: ΤΑΣΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΜΗΣ, ΑΝΤΑ ΨΑΡΡΑ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΑΣ / ios@enet.gr Με διαφορά έντεκα χρόνων η μία από την άλλη, τρεις υποθέσεις ευρωπαίων πολιτικών φυγάδων απασχόλησαν την ελληνική Δικαιοσύνη: Ηταν το 1976 ο Ρολφ Πόλε, το 1987 ο Μαουρίτσιο Φολίνι και το 1998 ο Ενρίκο Μπιάνκο.



Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης καταθέτει υπέρ του Ενρίκο Μπιάνκο στη δίκη του 1999.

Την έκδοση του πρώτου ζητούσε το γερμανικό κράτος, των δύο άλλων το ιταλικό. Και στις τρεις περιπτώσεις οι κατηγορίες σχετίζονταν με «τρομοκρατική δράση». Στα έδρανα των συνηγόρων υπεράσπισης και στις τρεις υποθέσεις συναντούμε τον ίδιο άνθρωπο: τον Παναγιώτη Κανελλάκη, τον αγωνιστή δικηγόρο, τον φίλο που πέθανε τον περασμένο μήνα.



Δεν ήταν μόνος του σ' αυτές τις υποθέσεις. Στην υπεράσπιση του Πόλε συνεργάστηκε με τον Ευάγγελο Γιαννόπουλο και τον Γεώργιο Στεφανάκη, ενώ στην υπόθεση του Φολίνι συνεργάστηκε με τον Νίκο Κωνσταντόπουλο. Αλλά ο Παναγιώτης Κανελλάκης άφησε την προσωπική του σφραγίδα και στις τρεις υποθέσεις. Οπως άφησε την σφραγίδα του σε όλους τους τομείς της κοινωνικής του δραστηριότητας: Από την αντιστασιακή του δράση την περίοδο της δικτατορίας, την αποχουντοποίηση στα ΑΕΙ κατά τη μεταπολίτευση, τον αγώνα για μια άλλη αντιμετώπιση των ναρκωτικών, την ίδρυση του ελληνικού γραφείου της Greenpeace.



Χάρη στην πρόθυμη βοήθεια της κόρης του Χρύσας Κανελλάκη εντοπίσαμε στο αρχείο του τις σημειώσεις που κρατούσε ο ίδιος για τις υποθέσεις αυτές και ανασυστήσαμε -όσο αυτό ήταν δυνατό- το σχέδιο των τριών αγορεύσεών του. Παραθέτουμε, στη συνέχεια, μικρά αποσπάσματα απ' αυτές τις αγορεύσεις. Είναι, νομίζουμε, πραγματικά ντοκουμέντα της σύγχρονης πολιτικής και δικαστικής ιστορίας.



Για την έκδοση του Ρολφ Πόλε, ο Κανελλάκης ανέπτυξε στον Αρειο Πάγο για πρώτη φορά τις νομικές και πολιτικές του απόψεις για το πολιτικό έγκλημα και την τρομοκρατία:



Η υπόθεση Ρολφ Πόλε



«Είναι δύσκολο να εκτιμήσει κανείς και να αξιολογήσει σωστά τη δράση και τη σκέψη ενός σύγχρονου επαναστάτη, ενός αντάρτη των πόλεων - χωρίς να χρησιμοποιήσει και όρους μετανομικούς, κοινωνιολογικούς, πολιτικούς. Τα ιστορικά κριτήρια με βάση τα οποία θα εκτιμηθεί τελικά το αν το επαναστατικό κίνημα του Κόκκινου Στρατού έχει πολιτικό χαρακτήρα ή όχι, δεν είναι βέβαια οι διατάξεις του εκάστοτε νόμου.



»Σαν τέτοια ιστορικά κριτήρια θα πρέπει να πάρουμε: το κατά πόσον επηρεάζει μια ανθρώπινη δράση το κοινωνικό γίγνεσθαι της στιγμής, το κατά πόσον συμβάλλει στη διαμόρφωση νέων κανόνων συμβιώσεως των ανθρώπων, το κατά πόσο επιφέρει αυτή η δράση μεταβολές και σωρεύσεις στο πνεύμα και στη συνείδηση των ανθρώπων, που προετοιμάζουν τις μεγάλες κοινωνικές μεταβολές και αναδιαρθρώσεις της κοινωνίας.



»Αυτά είναι τα ουσιαστικά κριτήρια της πολιτικότητας μιας ενέργειας, ακόμα κι αν (είχαν) υπάρξει νόμοι ή νομικές θεωρίες που ορίζουν το αντίθετο.



»Πολιτική είναι μία ενέργεια όχι μόνο όταν επιφέρει ένα θεαματικό αποτέλεσμα μέσα σ' ένα κοινοβούλιο ή σ' έναν διεθνή οργανισμό, αλλά κυρίως εκείνη που διαμορφώνει πολιτικές συνειδήσεις (κατά τρόπο θετικό ή αρνητικό -θέμα τοποθέτησης).



»Με τέτοια, λοιπόν, ιστορικά κοινωνιολογικά κριτήρια νομίζω πως η δράση του Ρολφ Πόλε και του Κόκκινου Στρατού (RAF) θα έπρεπε να χαρακτηριστεί βαθύτατα πολιτική.



»Ομως για να εκτιμήσουμε τον πολιτικό στοχασμό, τους στόχους και τη συλλογιστική του Ρολφ Πόλε και της επαναστατικής ομάδας στην οποία ανήκει (όπως λέει η απόφαση) θα ήταν σωστότερο να ανατρέξουμε στα κείμενα της ίδιας της επαναστατικής ομάδας.



»Βλέπουμε, λοιπόν, πως η καταπολέμηση του ιμπεριαλισμού και το άνοιγμα του δρόμου προς τον σοσιαλισμό είναι μέσα στους πολιτικούς στόχους του κινήματος.



»Για να μπορέσει να προσεγγίσει κανείς την πολιτική λογική των σημερινών ανταρτών των πόλεων στη Δυτική Ευρώπη και τους λόγους που τους οδηγούν στην επιλογή αυτής της μορφής του πολιτικού αγώνα θα πρέπει να εκκινήσει από τη διαπίστωση ότι στη Δύση σήμερα ο μηχανισμός της εξουσίας χαρακτηρίζεται (από) σώρευση τεχνολογικών μέσων, (...) αυτοσυντήρηση, αναπαραγωγή (...) ικανότητα επανασυμφιλιώσεως, ενσωματώσεως. Ετσι οι τρόποι που θα μπορούσε να αμφισβητηθεί (...) περιορίζονται.



»Με το σκεπτικό αυτό γεννιέται μια πολιτική μεθοδολογία αντιδράσεως ανορθόδοξη, γεννιούνται μορφές πολιτικού αγώνα που δεν γίνονται εύκολα αποδεκτές - Τρομοκρατία.





Ο Κανελλάκης μιλά με τον Ρολφ Πόλε στο Εφετείο (1976)

»Το γιατί, λοιπόν, ο Ρολφ Πόλε δεν έχει εγκληματική βούληση αλλά είναι ένας κοινωνικός επαναστάτης, ένας αγωνιστής της ελευθερίας, γίνεται αντιληπτό από την ισχύουσα απροσφορότητα των κλασικών πολιτικών μέσων να αμφισβητήσουν τα κατεστημένα κοινωνικά πρότυπα.



Ο πολιτικός αγώνας



»Πολιτικός αγώνας, όπως είναι γνωστό, υπάρχει νόμιμος και παράνομος. Η βιαιότητα μιας ενέργειας δεν θα πρέπει να επηρεάσει τον χαρακτηρισμό της σαν πολιτικής ή μη.



»Η βία είναι από πολύ παλιά ένα μέσο πολιτικής εκφράσεως. Και όχι μόνο η βία του επαναστάτη αλλά και η βία της εξουσίας (που ίσως στηρίζεται σε κάποια πλειοψηφία) και αυτή είναι ένα μέσο της πολιτικής. Ο πολιτικός χαρακτήρας μιας αξιοποίνου πράξεως εξάλλου δεν σημαίνει πως η πράξις αυτή πρέπει να μείνει και ατιμώρητος. Αντιθέτως... Απλώς πρέπει να εξαρθεί το γεγονός ότι ο δράστης είναι πολιτικός αντίπαλος του θιγομένου από την αξιόποινο αυτή πράξη.



»Το περίεργο, κύριοι Αρεοπαγίτες, στην παρούσα υπόθεση είναι πως ό,τι συνδέεται με την υπόθεση αυτή έχει βαθύτατα πολιτικό χαρακτήρα.



1. Πολιτικό δικαστήριο.



2. Πολιτικό πρόσωπο. Ο Πέτερ Λόρεντς που απήχθη.



3. Πολιτικές είναι οι διακρατικές σχέσεις Ελλάδας-Γερμανίας που διαταράσσονται.



4.Πολιτικά-προεκλογικά αποτελέσματα θα έχει η έκβαση της παρούσας υπόθεσης.



»Ολα έχουν πολιτικό χαρακτήρα εκτός από τη δράση του Πόλε και της RAF που αποτελούν την αφετηρία και το θεμέλιο της όλης ιστορίας (...).



»Είναι, λοιπόν, λογικό να οδηγηθεί κανείς στη σκέψη ότι η υπόθεση Πόλε και η μάχη που δίνει η Δυτική Γερμανία για να χαρακτηριστεί απολιτική συνδέεται όχι με το πρόβλημα της σωστής εφαρμογής ορισμένων κανόνων Δικαίου αλλά πολύ περισσότερο με τα συμφέροντα μιας ομάδας, μιας κοινωνικής τάξης στη Δ. Γερμανία.



»Είναι βέβαιο ότι η άρχουσα κοινωνική τάξη στην Ο.Δ. Γερμανίας και η κυβέρνησή της έχουν συγκεκριμένο συμφέρον να χαρακτηρισθεί σαν απολιτική η υπόθεση Πόλε. Σαν πολιτικά θέλουν να χαρακτηρίσουν μόνο τα πρόσωπα και τις ενέργειες που κινούνται μέσα στα πλαίσια του κοινοβουλευτικού παιχνιδιού. Οσους ακολουθούν άλλη πολιτική μεθοδολογία, επαναστατική, τους βαφτίζουν τρομοκράτες που δεν έχουν σκοπό και νόημα.



»Οι ίδιοι δεν θα είχαν κανέναν ενδοιασμό να χαρακτηρίσουν σαν «πολιτικό πρόσωπο» τον πρώτο πολιτικάντη βουλευτή που ασχολείται αποκλειστικά με τη μικροπολιτική συναλλαγή και το ρουσφέτι (...).



»Το βάρος στη δικανική σας συνείδηση νομίζω πως θα πρέπει να πέσει στο λόγο ότι έκδοση του Πόλε σημαίνει ριζική χειροτέρευση της θέσεώς του, με τον εγκλεισμό στα λευκά κελιά, στα κελιά που σκοτώνουν.



»Επ' αυτού δεν έχω να προσθέσω πολλά. Πιστεύω πως απεδείχθη από την ακροαματική διαδικασία ότι οι πολιτικοί κρατούμενοι στη Δυτική Γερμανία υποβάλλονται σε συστηματικά, επιστημονικά βασανιστήρια με σκοπό την σωματική, ψυχική και πολιτική τους εξουθένωση. Ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, κρατικοί λειτουργοί έχουν διαμορφώσει τέτοιες συνθήκες διαβιώσεως στους φυλακισμένους αντάρτες των πόλεων της Δυτικής Γερμανίας ώστε να οδηγούνται ή στην αυτοκτονία ή σε μια απελπισμένη αντίδραση (όπως στην περίπτωση του Χόλγκερ Μάιντς που πέθανε από ασιτία μετά από απεργία πείνας 57 ημερών) ή στην εξουθένωση της υγείας τους που πάλι οδηγεί στον θάνατο, όπως στις περιπτώσεις των Κατερίνα Χάμερσμιτ και Ζίγκφριντ Χάουσνερ (...).



»Τελειώνω, κύριοι δικασταί, με την εξής παρατήρηση:



1 Ο μηχανισμός επηρεασμού της κοινής γνώμης.



2 Η λειτουργία και η μονοπωλιακή χρήση των μέσων επικοινωνίας.



3 Η χρησιμοποίηση των επιτευγμάτων της τεχνολογίας για την κατάλυση της απορρήτου περιοχής της προσωπικότητας.



4 Η υπαγωγή του ατόμου στη θέση του παθητικού ακροατή, καταναλωτή και θεατή των όσων συμβαίνουν γύρω του επ' ονόματί του αλλ' ερήμην του.



5 Η λήψη αποφάσεων από συνεχώς λιγότερους ανθρώπους για συνεχώς περισσότερα και σπουδαιότερα ζητήματα.



6 Η διαρκώς αυξανόμενη απόσταση μεταξύ του ιδεώδους της αμέσου δημοκρατίας και των εκάστοτε φορέων της εξουσίας.



»Ολα αυτά τα στοιχεία μαζί με άλλα συναφή συνθέτουν την εικόνα του σημερινού εξουσιαστικού κράτους και του αντίστοιχου ασφυκτικού αδιεξόδου, στο οποίο οδηγείται μια κατηγορία πολιτών με ιδιαίτερα οξυμένη την πολιτική της ευαισθησία. Σ' αυτήν την κατηγορία ανήκει και ο Ρολφ Πόλε.



»Με την απόφασή σας θα κρίνετε αν τα μέσα και οι μέθοδοι τις οποίες επέλεξε για να εκφραστεί πολιτικά και να αγωνιστεί πολιτικά, προδίδουν την ύπαρξη μιας εγκληματικής βουλήσεως ή την ύπαρξη μιας συνειδήσεως ενός ανιδιοτελούς, ιδεολόγου, πολιτικού αγωνιστή».



Τον Σεπτέμβριο του 1987 ο Π. Κανελλάκης αγόρευσε στον Αρειο Πάγο για την υπόθεση του Φολίνι:



Η υπόθεση Φολίνι



«Κύριοι Αρεοπαγίτες, η απόφαση την οποία καλείσθε να λάβετε έχει χαρακτήρα οριακό, με την εξής έννοια. Ενα εκ των δύο συμβαίνει:



-Ή ο εκζητούμενος είναι ένας κοινός εγκληματίας, οπότε αν σφάλετε στην κρίση σας και απαγορεύσετε την έκδοσή του θα μείνει ελεύθερος και ατιμώρητος ένας κοινός κακοποιός,



-Ή ο εκζητούμενος δεν είναι κακοποιός αλλά ένας πολιτικός ιδεολόγος που ακολούθησε με συνέπεια μια επαναστατική σκέψη και πράξη, οπότε, αν σφάλετε στη δικανική σας κρίση και τον εκδώσετε, θα παραδώσετε στα χέρια των πολιτικών του αντιπάλων (του ιταλικού κατεστημένου) έναν ανιδιοτελή επαναστάτη (...).



»Δεν περιμένουν, δεν ελπίζουν οι Ιταλοί στην έκδοση. Διότι τι συνέβη εν προκειμένω; Ο Φολίνι κατεζητείτο ως φυγόποινος, όχι ως φυγόδικος. Οταν ενετοπίσθη και συνελήφθη, αμέσως οι ιταλικές αρχές έστειλαν έγγραφα και τηλεγραφήματα που μας έλεγαν κρατήστε τον Φολίνι διότι εναντίον του έχουν εκδοθεί δύο καταδικαστικές αποφάσεις. Οταν έκατσαν να ετοιμάσουν την αίτηση έκδοσης διαπίστωσαν ότι οι καταδικαστικές αποφάσεις είναι σαθρές και διάτρητες (διότι είχε γίνει πληθώρα διαδικαστικών και νομικών παρεμβάσεων στα έτη εκείνα που με μεγάλη σπουδή υπήρχε παραγωγή ολόκληρη καταδικαστικών αποφάσεων).



»Διαπίστωσαν ότι το αίτημά των θα απερρίπτετο. Οπότε έκαναν την πονηράν σκέψιν: "Δεν στέλνουμε στους Ελληνες τα παλαιά εκείνα εντάλματα συλλήψεως; Μα αυτά έχουν λήξει. Δεν πειράζει, μπορεί οι Ελληνες να μην το προσέξουν. Διακατέχονται και από ραγιαδισμό. Ποτέ δεν αρνούνται οι Ελληνες την έκδοση. Θα βαρύνει στην κρίση τους το γεγονός ότι εδώ έχουμε ένα φοβερό τρομοκράτη. Το νομικό κύρος του εντάλματος θα προσέξουμε;"



»Με αυτή τη λογική και αυτό το (σκεπτικό) οι Ιταλοί παραμέρισαν τις καταδικαστικές αποφάσεις και γύρισαν πίσω στα εντάλματα, τα ανυπόστατα εντάλματα. Σκεφτείτε οποίος εξευτελισμός της ελληνικής δικαιοσύνης αν εκδοθεί ο εκζητούμενος και κάποιος έντιμος Ιταλός ανακριτής ή εισαγγελέας αποφανθεί ότι δεν μπορεί να κρατηθεί ο Φολίνι διότι τα εντάλματα είναι άκυρα.



»Αυτός είναι ο πρώτος λόγος που απαγορεύει την έκδοση. Ο δεύτερος αυτοτελής λόγος αναφέρεται στον πολιτικό χαρακτήρα των (εγκλημάτων). Είναι πολιτικά τα εγκλήματα; Ποιο είναι το κριτήριο; Λυδία λίθος οι θεωρίες. Υπάρχουν θεωρίες ευνοϊκές και θεωρίες δυσμενείς. Δεν θα σας κουράσω επιχειρηματολογώντας. Θα σημειώσω μόνο τούτο: η βαλλόμενη εφετειακή απόφαση (που στηρίζεται στην αντικειμενική θεωρία) είναι αναχρονιστική. Ο Αρειος Πάγος έχει υιοθετήσει πιο φιλοπρόοδες απόψεις.



Ομως, κύριοι Αρεοπαγίτες, ακόμα κι αν σύμφωνα με τη δικαστική σας συνείδηση επιλέξετε (την αντικειμενική θεωρία) υπάρχει και η διάταξη του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης που λέγει τα εξής: "Δεν χωρεί έκδοσις, εάν αξιόποινος πράξις, δι' ην αιτείται η έκδοσις, θεωρείται υπό του ετέρου μέρους ως πολιτική τοιαύτη ή ως πράξις συναφής προς τοιαύτην παράβασιν".



»Μπορούμε, εν προκειμένω, να δεχθούμε ότι καμιά συνάφεια, καμιά σχέση δηλαδή δεν είχαν; Συνάφεια σημαίνει ότι συνάπτεται, συνδέεται η πράξη με το πολιτικό έγκλημα. Η διασύνδεση αυτή μπορεί να έχει -και συνήθως έχει- υποκειμενικό χαρακτήρα, είναι ο σκοπός στον οποίο απέβλεπε ο (εκζητούμενος), η ανατροπή του κράτους. Προσέξτε το σφάλμα στο οποίο περιέπεσε η βαλλομένη απόφαση. Δέχεται επί λέξει ότι: "Η εισαγωγή στην ιταλική επικράτεια και η κατοχή πολεμικών όπλων προκειμένου να διατεθούν σε τρίτους και συγκροτηθούν ένοπλες ομάδες δράσεως για την κατάλυση των θεσμών του ιταλικού κράτους είναι απόλυτα συναφείς προς τα ανωτέρω πολιτικά εγκλήματα".



»Ομως, τα χρήματα πού τα βρήκαν (ληστείες για αγορά όπλων). Είναι αδύνατο να ξεφύγει κανείς από την περί συνάφειας διάταξη από τη στιγμή που είναι βέβαιο πως όλες οι πράξεις, όλες οι ληστείες κατέτειναν προς ένα και μόνο σκοπό, την ανατροπή του ιταλικού κράτους (...).



»Για το θέμα της πολιτικής τρομοκρατίας έχει υποστηριχθεί η άποψη πως η κατηγορία αυτή των πολιτικών εγκλημάτων θα πρέπει να αποχαρακτηρισθεί και να μην θεωρείται πολιτική εγκληματικότητα. Για να μην αναπτύσσω προσωπικές απόψεις θα αναφερθώ σε μία μελέτη του καθηγητή κ. Γεωργίου Αλεξάνδρου Μαγκάκη που δημοσιεύθηκε στο "Νομικό Βήμα" το 1978: "Η έννοια της τρομοκρατίας δεν έχει κατορθωθεί να οριστεί με σχετική έστω σαφήνεια, τέτοια ώστε να μην υπερβαίνει το συνταγματικά ανεκτό όριο αοριστίας. Δεν έχει γίνει δυνατό, παρ' όλες τις επιστημονικές προσπάθειες που έχουν καταβληθεί διεθνώς να προσδιοριστεί με σχετική έστω ακρίβεια το νοηματικό περιεχόμενό του κι έτσι η ειδοποιός διαφορά του που το οριοθετεί απέναντι στα άλλα εγκλήματα και που το καθιστά αυτοτελές, ορισμένο και λογικά περιχαρακωμένο εγκληματικό φαινόμενο".



»Ο όρος τρομοκρατία είναι επιστημονικά αδόκιμος να οριοθετήσει μια εγκληματική συμπεριφορά και πάντως (νομοθετικά είναι άγνωστος). Ποιος τον εισήγαγε και τον χρησιμοποιεί; Μα η πολιτική εξουσία για τους πολιτικούς της αντιπάλους, στους οποίους αρνείται τον πολιτικό χαρακτήρα. Με τον όρο αυτόν, που έχει μια έντονη ηθική φόρτιση, εξοβελίζονται και αποχαρακτηρίζονται κάποιοι πολιτικοί εχθροί. Κάθε πολιτική παράταξη, όταν έλθει στην εξουσία, έχει την τάση να αμφισβητεί τον πολιτικό χαρακτήρα στους πολιτικούς της αντιπάλους. (Ιδιαίτερα δε σε εκείνους) που ακολουθούν μια επαναστατική πολιτική απέναντί της (...).



»Με την ορολογία του τρομοκράτη συνεπώς δεν μπορούμε νομικά να στερήσουμε μία δράση από το πολιτικό της περιεχόμενο. Ας μου επιτραπεί όμως μία νομική παρένθεση στο σημείο αυτό. Για το αν μία ανθρώπινη δράση είναι πολιτική ή όχι τελικά δεν αποφασίζει ο νόμος και η δικαιοσύνη, αποφασίζει η ιστορία. Η ιστορία του τόπου όπου έζησε και έδρασε το πρόσωπο αυτό. Κριτήριο της ιστορίας δεν είναι νομική θεωρία. Είναι το κατά πόσον επηρέασε η δράση αυτή το κοινωνικό γίγνεσθαι της ιστορικής στιγμής της χώρας. Το κατά πόσον επέδρασε στη διαμόρφωση ανθρώπινων συνειδήσεων. (Το αν) επέφερε δηλαδή στο πνεύμα των ανθρώπων αυτές τις μικρές έστω μεταβολές στο πνεύμα που προετοιμάζουν τις μεγάλες μεταβολές και αναδιαρθρώσεις της κοινωνίας.



»Αυτά είναι τα αληθινά κριτήρια. Και με τα κριτήρια αυτά η δράση για την οποία κατηγορείται ο εκζητούμενος είναι βαθύτατα πολιτική (...). Δεν χρειάζεται να συμφωνεί κανείς με μια πολιτική μεθοδολογία για να αναγνωρίσει την πολιτικότητά της. Η πολιτική δεν χρειάζεται καμιά ηθική κατάφαση για να είναι πολιτική. Πολύς κόσμος διαφωνεί με την πολιτική που ακολουθούν οι αντάρτες των πόλεων. Αυτή δεν είναι αιτία για να τους αφαιρέσει κανείς -να τους παραγνωρίσει- τον πολιτικό τους χαρακτήρα.



Για να προσεγγίσει κανείς την πολιτική λογική των ανταρτών των πόλεων στις μητροπόλεις της Δυτικής Ευρώπης θα πρέπει να εκκινήσει από τη διαπίστωση ότι τα κλασικά, τα συμβατικά μέσα της πολιτικής είναι απρόσφορα να αμφισβητήσουν αποτελεσματικά τις δομές του κράτους και της κοινωνίας. Με το σκεπτικό αυτό γεννιέται μια πολιτική μεθοδολογία ανορθόδοξη, γεννιούνται μορφές πολιτικής πάλης που δεν γίνονται εύκολα αποδεκτές.



»Το γιατί, λοιπόν, ο Φολίνι δεν διαπνέεται από μια εγκληματική βούληση, αλλά είναι ένας πολιτικός επαναστάτης, γίνεται αντιληπτό από την απροσφορότητα των ηλεκτρονικών μέσων (...) να αμφισβητήσουν τα κατεστημένα κοινωνικά πρότυπα. Είναι κατανοητό το γεγονός ότι οι κατεστημένες πολιτικές δυνάμεις δεν παραχωρούν εύκολα τον τίτλο του πολιτικού στους ακραίους πολιτικούς τους αντιπάλους.



Πολιτικάντης ή τρομοκράτης



»Ενας πολιτικάντης κομματάρχης που ασχολείται καθημερινά με την συναλλαγή και το ρουσφέτι είναι σπουδαίο πολιτικό πρόσωπο. Ενας επαναστάτης, όμως, όχι. Η Τσιτσιολίνα είναι σπουδαίο πολιτικό πρόσωπο και ας μην έχει πολιτικά προσόντα. Ο αντάρτης, όμως, που διακινδυνεύει τη ζωή του με τον πολιτικό του αγώνα όχι. Τον εξοβελίζουν ως τρομοκράτη.



»Ακόμη θα πρέπει να υπενθυμίσω ότι άλλες χώρες εθνικά ανεξάρτητες, όπως η Γαλλία, η Ισπανία, ο Καναδάς κ.ά. έχουν αρνηθεί την έκδοση στην Ιταλία προσώπων που συμμετείχαν στις ίδιες οργανώσεις, στις οποίες κατηγορείται ότι συμμετείχε και ο εκζητούμενος. Αρνήθηκαν δε την έκδοση γιατί αναγνώρισαν τον πολιτικό χαρακτήρα των εγκλημάτων για τα οποία εδιώκοντο. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Ορέστε Σκαλτσόνε που φέρεται ως αρχηγός της οργάνωσης Cocori, στην οποία μετείχε και ο εκζητούμενος.



»Αν εμείς εκδώσουμε τον εκζητούμενο είναι φυσικό να μείνει αυτός με τη θλιβερή αλλά δικαιολογημένη σκέψη ότι αν ήμουν στη Γαλλία τώρα θα ήμουν ελεύθερος. Δυστυχώς βρέθηκα σε μια χώρα σαν την Ελλάδα. Και ποιος ξέρει τι χαρακτηρισμούς δικαιολογημένους θα σκεφτόταν για μας. Η Γαλλία σίγουρα δεν θα τον εξέδιδε. Η Τουρκία ή η Χιλή σίγουρα θα τον εξέδιδαν. Η Ελλάδα τι θα κάνει; Είναι και θέμα εθνικής ανεξαρτησίας, αλλά και θέμα δημοκρατικότητας μιας χώρας».



Το αντιστραμμένο είδωλο

ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΙΟΥ: ΤΑΣΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΜΗΣ, ΑΝΤΑ ΨΑΡΡΑ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΑΣ / ios@enet.gr Η επιχειρηματολογία του Κανελλάκη κατά την αγόρευσή του στο Εφετείο που εξέτασε την υπόθεση του Ενρίκο Μπιάνκο τον Ιανουάριο του 1998 είχε πολλά στοιχεία από τις αγορεύσεις του στις υποθέσεις Πόλε και Φολίνι.

Σύμφωνα με το διάγραμμα που συνέταξε ο ίδιος στις 20.1.1998 οι λόγοι που απαγόρευαν την έκδοση του Μπιάνκο ήταν τέσσερις:



-Το «πολιτικό στοιχείο», δηλαδή ο πολιτικός χαρακτήρας των εγκλημάτων που του αποδίδονταν, η συνάφεια όλων των πράξεων αυτών με πολιτικά εγκλήματα και οι πολιτικές σκοπιμότητες που συνδέονταν με την έκδοση.



-Το ανίσχυρο και απαράδεκτο των δικαιολογητικών στοιχείων, και συγκεκριμένα οι καταδικαστικές αποφάσεις για κακουργήματα που ελήφθησαν ερήμην του κατηγορουμένου.



-Το προηγούμενο μη εκδόσεως στην περίπτωση Μαουρίτσιο Φολίνι από την ελληνική πολιτεία που αρνήθηκε δυο φορές το ιταλικό αίτημα.



-Το προηγούμενο μη εκδόσεως του Μπιάνκο από τη Γαλλία το 1980, έπειτα από αίτημα της Ιταλίας που στηριζόταν στους ίδιους ακριβώς λόγους.



«Το αξίωμα in dubio pro reo (η αμφιβολία υπέρ του κατηγορουμένου)» σημειώνει ο Κανελλάκης, «ισχύει και στο δίλημμα: πολιτικοποίηση ενός εγκλήματος ή εγκληματοποίηση μιας πολιτικής;»



Ξεχωρίζουμε την κατάληξη της αγόρευσης του Κανελλάκη στο Εφετείο, με την οποία ξεπερνά τα συνηθισμένα στερεότυπα και αναρωτιέται για το ίδιο το ανθρώπινο πλαίσιο απονομής δικαιοσύνης:



«Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να τον εκδώσουμε. Πέρα από τις πολιτικές θεωρίες και τις νομοθετικές διατάξεις περί πολιτικού εγκλήματος, πόθεν προέρχεται αυτή η αίσθηση επιταγής, αυτό το "Δέον", το "Πρέπει" να τον εκδώσουμε, όπως εκφράστηκε διά στόματος του κ. Εισαγγελέα;



Μια αίσθηση πίεσης ότι ναι μεν έχει και η υπεράσπιση τα δίκαιά της, κάποια αξιόλογα επιχειρήματα, κάποιες βάσεις ουσιαστικής νομικής (τοποθέτησης), αλλά όμως τελικά αυτή η πίεση δικαίου είναι ισχυρότερη και "Πρέπει" να τον εκδώσουμε. Και σε όλη την (άψογη) ακροαματική διαδικασία, όποτε ακουγόταν μία σκέψη, ένα στοιχείο αξιόλογο, που πραγματικά ακουγόταν ως ελπιδοφόρο για τον Μπιάνκο, αυτομάτως δημιουργούνταν μία αντίδραση, στενάχωρη, εναγώνια, να το αντικρούσουμε, να το υπερπηδήσουμε. Αντί να ακούγεται ασμένως, να προκαλεί ευφορία σε όλους τους παράγοντες της δίκης, ότι "να κάποια στοιχεία που μπορούν να μας επιτρέψουν ευπροσώπως, βασίμως, αξιοπρεπώς να πούμε στους Ιταλούς λυπούμεθα αλλά δεν θα μπορέσουμε να τον εκδώσουμε γι' αυτούς κι αυτούς τους βάσιμους λόγους", δημιουργούσε αντίθετες αντιδράσεις, με την έννοια "ωχ, κι άλλο σοβαρό εμπόδιο στην έκδοση, πώς θα το ξεπεράσουμε κι αυτό, πώς θα το αντικρούσουμε".



Είχα (δικαιολογημένα) την αίσθηση σ' όλη τη διάρκεια ενός αντιστραμμένου ειδώλου δίκης. Το ζητούμενο, το ιδεώδες μοντέλο δίκης είναι εκείνο όπου ο δικαστής (απροσώπως) αναζητά, αγωνιά για πραγματικά αποδεικτικά στοιχεία υπέρ του εκζητουμένου (...) με χαρά ανθρωπιστική και ανθρώπινη, όχι με στενοχώρια κάθε φορά που...



Αν, προς στιγμήν, βάζατε τον εαυτό σας στην αντίστροφη θέση, του δικαστή πατέρα, του καλοκάγαθου πατέρα που έχει αγωνία για την αθωότητα και χαίρεται κάθε φορά που (απαλλάσσει κατηγορουμένους)...



Αν δεχόσαστε προς στιγμή τη θέση όχι στην έκδοση...



Θα δείτε πόσο εύκολες γίνονται αυτομάτως όλες οι απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα, νομικά, ανθρώπινα, δημοκρατικά, πολιτικά.



Εστω προς στιγμή ατενίζετε a priori θετικά τον εκζητούμενο και την όλη υπόθεση. Ισως δείτε πως λύνονται όλα τα συναφή προβλήματα χωρίς συνειδησιακά στριμώγματα, χωρίς στενόκαρδες τοποθετήσεις. Θα δείτε πόσο γλυκαίνει όλη η υπόθεση. Πόσο ανθρώπινο γίνεται το πρόσωπο του Μπιάνκο. Και πόσο απάνθρωπο το σενάριο που τον θέλει να (εκδίδεται στην Ιταλία).



Ειλικρινά θα έχετε μία αίσθηση δικαίου αν στείλετε αυτό το πρόσωπο, το συγκεκριμένο, αν το στείλετε στις ιταλικές φυλακές για κάποιες πράξεις που ενδεχομένως έκανε πριν από 20 και 25 χρόνια; Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω. Και δεν νομίζω πως είμαι ο μόνος. Εάν τελικά (πείτε) ναι (στο αίτημα έκδοσης) πολλοί θα μείνουν με ένα γιατί. Ποια είναι η αξία αυτή η δικαιακή, η πολιτιστική αξία που αντισταθμίζει όλο αυτόν τον ανθρώπινο πόνο πλειόνων προσώπων που συνεπάγεται η έκδοση.



Να τον εκδώσουμε για να ικανοποιήσουμε ποια αρχή και ποια αξία;»



*Τελικά το Εφετείο με ομόφωνη απόφασή του αποφάσισε να μην εκδώσει τον Ενρίκο Μπιάνκο.



ΔΙΑΒΑΣΤΕ

ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΙΟΥ: ΤΑΣΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΜΗΣ, ΑΝΤΑ ΨΑΡΡΑ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΑΣ / ios@enet.gr Παναγιώτης Κανελλάκης





«Μαρτυρία» (εκδ. Ομβρος, Αθήνα 1996)



Το ημερολόγιο με τα βασανιστήρια που υπέστη στο ΕΑΤ/ΕΣΑ ο Κανελλάκης επί δικτατορίας, το οποίο επανεξέδωσε ως «μια πράξη περίπου αντιστασιακή απέναντι στην ευτέλεια που χαρακτηρίζει τη σημερινή ενασχόληση με τα κοινά». Είναι γι' αυτόν «μια ενθύμηση προς ορισμένους από τους συντρόφους της εποχής εκείνης, τα πρόσωπα των οποίων άθελά τους αλλοιώθηκαν, σχεδόν παραμορφώθηκαν από την αυταρέσκεια της πολιτικής εξουσίας που επάξια κατέλαβαν, εξαργυρώνοντας βιώματα όπως εκείνα».



Παναγιώτης Κανελλάκης



«Το κεφάλι του Τούρκου» (εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2005)



Συλλογή «μυθογραφημάτων» με φόντο τις πολιτικές και κοινωνικές αναζητήσεις του συγγραφέα.



Ρολφ Πόλε



«Το όνομά μου είναι άνθρωπος» (μτφρ. Αλεξάνδρα Παύλου, εκδ. Μαύρη Λίστα, Αθήνα 1999)



Η αυτοβιογραφική συνέντευξη που δεν δημοσιεύτηκε ποτέ από τους δυο γερμανούς δημοσιογράφους που την πήραν περιλαμβάνει την περιπέτεια του Πόλε στην Αθήνα.



Στον πρόλογό του, ο Κανελλάκης περιγράφει τον άνθρωπο που υπερασπίστηκε το 1976 ως πραγματικό «μάρτυρα» της εποχής του.



«Πολιτικό άσυλο και τρομοκρατία» (Αυγή της Κυριακής, 1.11.1987)



Ταξινόμηση του τρομοκρατικού φαινομένου και η σημασία του πολιτικού ασύλου, γραμμένη την περίοδο που ο δικηγόρος αγωνιζόταν να μην εκδοθεί στην Ιταλία ο Μαουρίτσιο Φολίνι.



Ραλφ Ράιντερς - Ρόναλντ Φριτς



«Το κίνημα 2 Ιούνη» (εκδ. Διάδοση, Αθήνα 2009)



Το ιστορικό της ομάδας που απήγαγε τον Πέτερ Λόρεντς και απελευθέρωσε τον Πόλε, γραμμένο από δυο στελέχη της.