Fritzsche, Peter, Ζωή και θάνατος στο Τρίτο Ράιχ, Εκδόσεις ΘΥΡΑΘΕΝ, Θεσσαλονίκη 2013 - αποσπασμα

 

''Οι διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ Γερμανών και Εβραίων έχασαν κάθε φυσικότητα καθώς οι Γερμανοί προσάρμοζαν την συμπεριφορά τους ώστε να φανεί πως αναγνωρίζουν το «Εβραϊκό ζήτημα». «Μόλις λίγες μέρες» αφότου ο Χίτλερ έγινε καγκελάριος, οι τακτικοί θαμώνες της ταβέρνας ή του καφενείου ανασυντάχτηκαν για να αποκλείσουν τον χαρτοπαίχτη που ήταν Εβραίος| αλλού, δύο κηπουροί _ο ένας Εβραίος, ο άλλος όχι_ που για χρόνια κουβέντιαζαν την ώρα που δούλευαν, σταμάτησαν να μιλούν μεταξύ τους Γερμανάκια εκμυστηρεύτηκαν στους Εβραίους φίλους τους ότι δεν μπορούσαν να παίζουν ή να περπατούν μαζί τους γυρνώντας σπίτι από το σχολείο. «Ο σχέσεις των αλλοτινών φίλων αποτελούσαν την πιο οδυνηρή μαρτυρία της “νέας εποχής”», παρατηρεί η Marion Kaplan. Πρόσωπα που στρέφονταν αλλού, εχθρικές ματιές, και απότομη διακοπή της κουβέντας υποδέχονταν τους Εβραίους όπου κι αν πήγαιναν. Ήταν σαν ο Εβραίος να είχε διακόψει κάτι στο οποίο δεν ανήκε. «Ξαφνικά ανακαλύψαμε ότι ήμασταν διαφορετικοί», θυμάται ένας Εβραίος. Αυτός ο φυλετικός επανακαθορισμός της κοινωνικής ζωής ήταν σχεδόν εξολοκλήρου ηθελημένος, τόσο που ένας παρατηρητής, γράφοντας στα τέλη Μαiου 1933, εξέφρασε την προσδοκία ότι αυτή η «μόδα του αριανισμού» κάποτε θα περάσει. «Δεν χρειάζεται όλοι οι αθλητικοί όμιλοι και οι χαρτοπαικτικές λέσχες να αποτελούνται μόνο από “άριους”.»