ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ Ο κόσμος γίνεται δεξιός;Πηγή: www.lifo.gr

Ο κόσμος γίνεται δεξιός;

Δεν είναι μόνο η προτεραιότητα που έχει η ασφάλεια έναντι της ελευθερίας σε συνθήκες ισχνών αγελάδων. Ούτε απλώς ο τρόμος πολλών μπροστά στο ποτάμι των προσφύγων και στο θέαμα των νέων περιπλανώμενων. Είναι κάτι παραπάνω: ένα κράμα από…

lifo.gr

Ο κόσμος γίνεται δεξιός; Δεν είναι μόνο η προτεραιότητα που έχει η ασφάλεια έναντι της ελευθερίας σε συνθήκες ισχνών αγελάδων. Ούτε απλώς ο τρόμος πολλών μπροστά στο ποτάμι των προσφύγων και στο θέαμα των νέων περιπλανώμενων. Είναι κάτι παραπάνω: ένα κράμα από αγωνίες για την ταυτότητα, την κοινωνική θέση, το μέλλον. ΣΧΟΛΙΑ (4) 11 Κάποιοι έχουν αρχίσει να πιστεύουν πως η ίδια η φύση των ανθρώπων είναι «δεξιά»... Φωτο: Alexandros Michailidis / SOOC Δείτε το slideshow 1 Φωτογραφίες Κάποιοι έχουν αρχίσει να πιστεύουν πως η ίδια η φύση των ανθρώπων είναι «δεξιά»... Φωτο: Alexandros Michailidis / SOOC Aπό τον ΝΙΚΟΛΑ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ Από διάφορες πλευρές φτάνει το μήνυμα ότι η χαλαρή και ανεκτική Δύση βρίσκεται σε πτώση. Στις νεότερες γενιές ψάχνουν ξανά δεσμεύσεις, ενώ οι ιεραρχικές αξίες είναι οι μόνες που διατηρούν κάποιο κύρος. Τα πολλά ερωτηματικά κούρασαν, το ίδιο και οι εξουθενωτικές αμφιβολίες. Ο κόσμος μοιάζει να αναζητάει απλές οδηγίες χρήσης και ασφαλή εργαλεία πλοήγησης. Τα «ρίσκα» και η «ανοιχτή κοινωνία» μοιάζουν πια περισσότερο με συνθήματα μιας περασμένης ιστορικής φάσης. Ακόμα και αν οι περισσότεροι παραδέχονται ότι οι ισχυρές βεβαιότητες έχουν χαθεί, πάλι κάποιες βεβαιότητες ψάχνουν: πιο μετριασμένες, έστω, αλλά ικανές να απαλύνουν κάπως τη σύγχυση. Δεν είναι τυχαίο ότι ζούμε μια παράδοξη αναστροφή της παγκοσμιοποίησης. Το χρήμα, οι γνώσεις και οι πολιτισμικές τάσεις έχουν συνθέσει μια οικουμένη, έναν αχανή παγκόσμιο χώρο. Την ίδια στιγμή, όμως, ο καθένας βυθίζεται στα δικά του προβλήματα. Από παντού ακούμε πως τα σύνορα έχουν χάσει τη σημασία τους. Και, ωστόσο, το μόνο που φαίνεται να νοιάζει τους ανθρώπους στην Ευρώπη του 2015, και ιδίως τους λαϊκούς ανθρώπους, είναι να βρουν κάποια προστασία πίσω από κάποιο «σύνορο». Σε αυτό το έδαφος χάνουν, λοιπόν, και οι φιλελεύθεροι και οι αριστεροί. Οι φιλελεύθεροι γιατί δυσκολεύονται πάντα να αντιληφθούν τη σημασία των συλλογικών παθών. Οι αριστεροί γιατί δεν μπορούν να καταλάβουν τα δημόσια προβλήματα που δεν σχετίζονται άμεσα με την οικονομική κρίση και τον καπιταλισμό. Μόνο όσοι ταυτίζουν το παγκόσμιο πνεύμα με την αναζήτηση τραγουδιών στο ΥouΤube και στο spotify δεν βλέπουν ότι η παγκοσμιοποίηση είναι μια ιδέα σε κρίση. Η υπόθεση, όμως, πως ζούμε σε μια ρευστή νεωτερικότητα δεν πρέπει να συγχέεται με το συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι νιώθουν καλά μες στη ρευστότητα. Όταν αισθάνεσαι πως απειλείται η ταυτότητά σου, η ρευστότητα φαντάζει ως απειλή και τραύμα. Φυσικά, η στενή σφαίρα της πολιτικής δεν δίνει σημασία σε όλα τα παραπάνω. Η Αριστερά πιστεύει πως έχει βρει έναν γενικό κωδικό πρόσβασης, επαναλαμβάνοντας τη λέξη «νεοφιλελευθερισμός». Στη συμβατική κεντροδεξιά, από την άλλη, δεν έχουν καμιά ιδιαίτερη αγωνία, αφού συνήθως δεν καίγονται για γενικές θεωρίες: τους αρκεί να κυβερνούν ή να επηρεάζουν κάποιους κοινωνικούς θεσμούς – τα υπόλοιπα λίγο τους ενδιαφέρουν. Έτσι, όμως, φτιάχτηκε κενός χώρος στην πολιτική. Και σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης αυτός ο χώρος γεμίζει με μια δεξιά ακανόνιστη και παγερά αδιάφορη για το πρωτόκολλο. Εκεί κατευθύνονται πλέον όσοι αποσκιρτούν από τον ευρωπαϊσμό των παλιών ισορροπιών με τις επιφανείς και μισοξεχασμένες παραδόσεις. Δεν είναι μόνο ο λιγάκι «οπισθοδρομικός» παραδοσιακό λαός που στρέφεται προς τα εκεί αλλά και νέοι και μεσοαστοί πτυχιούχοι. Πάμε, λοιπόν, προς τα δεξιά. Αυτή είναι η κυρίαρχη τάση και δεν έχει νόημα να το αρνείται κανείς. Δεν είναι μόνο η προτεραιότητα που έχει η ασφάλεια έναντι της ελευθερίας σε συνθήκες ισχνών αγελάδων. Ούτε απλώς ο τρόμος πολλών μπροστά στο ποτάμι των προσφύγων και στο θέαμα των νέων περιπλανώμενων. Είναι κάτι παραπάνω: ένα κράμα από αγωνίες για την ταυτότητα, την κοινωνική θέση, το μέλλον. Δεν παίζεται η τύχη κάποιων κυβερνήσεων αλλά η διάσωση της Ευρώπης από την αποσύνθεσή της σε «ταυτότητες» που η μία απεχθάνεται την άλλη. Η εθνικιστική δεξιά του Τζίμι Άκεσον στη Σουηδία ή ο χωριάτικος λαϊκίστικος συντηρητισμός του Γιαροσλάβ Κατσίνσκι στην Πολωνία απαντούν σε αυτό το κράμα αγωνιών. Εμφανίζονται ως δυνάμεις επιθετικής αυτοπεποίθησης σε καιρούς αμυντικούς και φοβισμένους. Από τις παραδοσιακές ιδεολογίες, ο εθνικισμός αποδεικνύεται χαλκέντερος. Ίσως γιατί μπορεί και διεισδύει σε όλες τις περιοχές των ιδεών και στα συναισθήματα. Δανείζεται τα συνθήματα κατά των Τραπεζών από την Αριστερά και συγχρόνως κολακεύει τις εθνικές παραδόσεις, όπως έκαναν πάντα οι συντηρητικοί από την εποχή του Έντμουντ Μπερκ και των ρομαντικών. Μπορεί να είναι συγχρόνως αγροτικός και αστικός, χριστιανικός ή «νεοπαγανιστικός». Σε αυτό το έδαφος χάνουν, λοιπόν, και οι φιλελεύθεροι και οι αριστεροί. Οι φιλελεύθεροι γιατί δυσκολεύονται πάντα να αντιληφθούν τη σημασία των συλλογικών παθών. Οι αριστεροί γιατί δεν μπορούν να καταλάβουν τα δημόσια προβλήματα που δεν σχετίζονται άμεσα με την οικονομική κρίση και τον καπιταλισμό. Κάποιοι, έτσι, έχουν αρχίσει να πιστεύουν πως η ίδια η φύση των ανθρώπων είναι «δεξιά». Ο εγωισμός, η ανταγωνιστικότητα, η βία της αυτοσυντήρησης, φτιάχνουν ένα υπόστρωμα έτοιμο να αποδεχτεί το «έξω οι πρόσφυγες». Κάπως έτσι έχει το επιχείρημά τους, ότι η δεξιά πέτυχε μια ανθρωπολογική νίκη. Αυτό μοιάζει περισσότερο με απόγνωση παρά με ανάλυση των πραγμάτων. Διότι η υποχώρηση των προοδευτικών ιδεών στην Ευρώπη είναι κυρίως πολιτικό πρόβλημα. Δεν έχει νόημα να περιμένει κανείς τη μεταβολή των ψυχών μέχρι να υπάρξει κάποια απάντηση στις συλλογικές αγωνίες των σημερινών ανθρώπων. Αυτή, όμως, η απάντηση πρέπει να είναι καλύτερη από το «έξω οι ξένοι» μιας εγωιστικής ακροδεξιάς ή το «όλοι μέσα» μιας εκτός τόπου Αριστεράς. Στη σύνθετη απάντηση της πολιτικής θα κριθούν, εν τέλει, ο φιλελεύθερος πολιτισμός και η ουσιαστική του επιβίωση. Γιατί αυτό παίζεται πλέον στις επώδυνες κρίσεις που κατατρώνε τώρα το σώμα της Ευρώπης. Δεν παίζεται η τύχη κάποιων κυβερνήσεων αλλά η διάσωση της Ευρώπης από την αποσύνθεσή της σε «ταυτότητες» που η μία απεχθάνεται την άλλη. Πηγή: www.lifo.gr