«Μεταφυσική
της
πραγματικής
ευτυχίας»
από
τον
Αλέν
Μπαντιού.
πηγηhttp://www.kulturosupa.gr/index.php/art-book/bonis-metafisiki-pragmatiki-eftixia-11215/#.Vk4NwV4xgbY
«Μεταφυσική της πραγματικής ευτυχίας» από τον Αλέν Μπαντιού. Διαβάσαμε και σχολιάζουμε… Από τον Θοδωρή Μπόνη.
Ο Άγγλος φιλόσοφος, Τζον Στιούαρτ Μιλ, είχε πει πως οι κοινωνίες των τεχνολογικών και βιομηχανικών επαναστάσεων χαρακτηρίζονται από τη λεγόμενη «ηθική του εμπορίου». Μέσα στον σύγχρονο κατακερματισμένο κόσμο, προάγεται ένα εγωτιστικό πρότυπο χαρακτήρα που απομονώνεται στη δική του «αλήθεια», καθιστά αδύνατη τη συνεργασία με τον Άλλον και συμβιβάζεται με την πραγματικότητα που έχει γνωρίσει.
Το βιβλίο του Αλέν Μπαντιού, Μεταφυσική της πραγματικής ευτυχίας (Εκδόσεις Πατάκη), επιχειρεί να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στον κομφορμιστή άνθρωπο και την αναζήτηση του αληθινού εαυτού. Βασικός συντελεστής σε αυτή την οντολογική ανατροπή είναι η φιλοσοφία που αποσκοπεί στην «εξέγερση». Ο σύγχρονος κόσμος, μας λέει ο Μπαντιού, είναι ανοργάνωτος, ανελεύθερος, υποταγμένος σ’ ένα άδικο πολιτικοοικονομικό σύστημα που επιχειρεί να εμφυσήσει στους ανθρώπους την απουσία του Ανοιχτού. Μέσα σε έναν τέτοιο κόσμο, υποστηρίζει, μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι, αλλά όχι πραγματικά ευτυχισμένοι και γι’ αυτό ορίζει την ευτυχία ως «την καταφατική εμπειρία μιας διακοπής της περατότητας».
Για τον Μπαντιού, η φιλοσοφία δεν είναι μια καθαρά ιδιωτική υπόθεση, αλλά μία ιδέα καθολικά μεταδόσιμη στο πλαίσιο μίας γλωσσικής πολλαπλότητας που αποβλέπει στην ανοιχτότητα του κοινωνικού. Η υποκειμενικότητα εδώ δε λαμβάνει χαρακτήρα εγωκεντρικό˙ συμμερίζεται δημοκρατικά ένα νόημα, δημιουργώντας έτσι το αίσθημα της επαναστατικής επιθυμίας. Το «καθολικό» και η μεταφυσική διάσταση της αλήθειας συγκροτούν τον ορθολογικό άνθρωπο, ο οποίος αποδρά από στενά ταυτοτικά του όρια. Οι πράξεις του εν-διαφέρουν όλους.
Παρόλα αυτά, η φιλοσοφία πρέπει να αντιμετωπίσει ένα πολύ δύσκολο εμπόδιο: τον χρόνο. Οι ραγδαίες τεχνολογικές και οικονομικές αλλαγές δεν δίνουν στη φιλοσοφία σήμερα τη δυνατότητα να διαμορφώσει το δικό της χρονικό πεδίο αμφισβήτησης του παρόντος status quo. Θα συμφωνούσαμε, επομένως με τον Μπαντιού ότι ένα συστατικό στοιχείο της ευτυχίας είναι να είμαστε κύριοι του χρόνου μας. Αποδεχόμενος θέσεις του Μαρξ για τον καπιταλισμό, ο συγγραφέας αποδομεί τον πολιτικό και οικονομικό ρεαλισμό που υποτάσσει τα άτομα για να μη γνωρίσουν τις πραγματικές τους δυνατότητες. Αυτή η συνάντηση με το αδύνατο είναι που καθιστά, σύμφωνα με τον Μπαντιού, το άτομο υποκείμενο μιας αλήθειας, είτε αυτή έχει πολιτικό, καλλιτεχνικό, επιστημονικό ή ερωτικό περιεχόμενο.
Η πραγματική χειραφέτηση του ανθρώπου θα προέλθει μέσα από την κατάφαση ανύψωσής του σε ισχυρή φύση και τη διαλεκτική άρνηση των συμβάσεων, στις οποίες υπόκειται. Ο Γάλλος φιλόσοφος συμφωνεί με τον Λακάν ότι η περατότητά μας ανήκει στο εκ-σωτερικό: από τη μια πλευρά, είμαστε υποκείμενα των νόμων του κόσμου, ενώ απ’ την άλλη, τείνουμε να αποσπαστούμε από αυτόν. Όπως αναφέρει ο Μπαντιού, η σημερινή οικονομική κρίση αποτελεί συστατικό στοιχείο «ορθολογικής» ανάπτυξης του καπιταλιστικού συστήματος κι όχι ένα «συμβάν», ένα γεγονός που αποκαλύπτεται μπροστά μας για πρώτη φορά. Αντίθετα, ένα συμβάν έχει ως προϋπόθεση τη στροφή προς την πολλαπλότητα του Είναι και τον στοχασμό του αληθούς. Η μεταφυσική της ευτυχίας για τον Μπαντιού συνοψίζεται στο εξής τρίπτυχο: μαθηματικά, λογική και νοητική εποπτεία.
Παρόλα αυτά, παρατηρούμε πως η σκέψη του Μπαντιού εμπλέκεται σε μία διπολικότητα, στον ανελεύθερο κόσμο της μισθωτής εργασίας του σήμερα και σε μία προτεινόμενη μελλοντική ελεύθερη κοινωνία που θα χαρακτηρίζεται από δικαιοσύνη και θα εμπίπτει στη σφαίρα του «αληθούς». Είναι, επομένως, ιδιαίτερα προβληματική η επιμονή του να απορρίψει στοιχεία ελευθερίας κι αλτρουιστικά πρότυπα συμπεριφοράς εντός του καπιταλισμού. Η ανάγκη για την παραπάνω ανατροπή οδηγεί τον συγγραφέα στην αποδοχή της λογικής της εξέγερσης, χωρίς να μορφοποιεί τον πραξιακά βίαιό της χαρακτήρα. Τέλος, η μεταφυσική διάσταση της αλήθειας συνιστά μία απόφανση που υποτάσσει την ενικότητα στον δογματικό χαρακτήρα του Απολύτου.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:
Ο Αλέν Μπαντιού γεννήθηκε το 1937 στο Μαρόκο και σήμερα είναι καθηγητής στο European Graduate School. Ανήκει στη σχολή του Μαρξισμού και στο παρελθόν έχει ασχοληθεί με το θέατρο και τη λογοτεχνία. Μερικά από τα πιο σημαντικά έργα του που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά είναι τα Δημοκρατική Ανυπαρξία (Ελευθεριακή Κουλτούρα, 2014), Από το Είναι στο Συμβάν (Πατάκη, 2009), Η Πολιτική και η Λογική του Συμβάντος (Πατάκη, 2008), Μανιφέστο για τη Φιλοσοφία (Ψυχογιός, 2006).
-Αλέν Μπαντιού, Μεταφυσική της πραγματικής ευτυχίας (Εκδόσεις Πατάκη).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου