06/10/13
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
Η δράση της φρίκης
Σάββας Μιχαήλ «Η φρίκη μιας παρωδίας» Αγρα, 2013, σ. 69 Αννα Φραγκουδάκη «Ο εθνικισμός και η άνοδος της ακροδεξιάς» Αλεξάνδρεια, 2013, σ. .
Σάββας Μιχαήλ«Η φρίκη μιας παρωδίας»
Αγρα, 2013, σ. 69
Αννα Φραγκουδάκη«Ο εθνικισμός και η άνοδος της ακροδεξιάς»
Αλεξάνδρεια, 2013, σ. 278
Του Γιάννη Τσίρμπα
Ο Μουσολίνι όριζε τον φασισμό ως «πρώτα δράση και μετά ιδέες». Από τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα επιβεβαιώνεται ότι στη Χρυσή Αυγή δεν είναι μόνο νοσταλγοί του Χίτλερ, αλλά και πιστοί μαθητές του ντούτσε. Οι «ιδέες» της Χ.Α. είναι πρώτα και κύρια η βίαιη ρατσιστική δράση της, η οποία συνήθως καλύπτεται από εθνικιστικό μανδύα και αντισυστημικό μασκάρεμα. Αυτή ακριβώς τη δράση, την ιδεολογική περιβολή, τους σκοπούς και τις λειτουργίες του «σκοτεινού υποκειμένου» της Χ.Α. πραγματεύεται στο βιβλίο του «Η φρίκη μιας παρωδίας» ο Σάββας Μιχαήλ, γνωστός μαρξιστής θεωρητικός και πρόσφατο θύμα ο ίδιος μιας προσπάθειας αντίστροφης χρήσης της δικαιοσύνης από τη Χ.Α., αφού δικάστηκε (και αθωώθηκε) ύστερα από μήνυση μελών της οργάνωσης ότι «παρακινεί σε πράξεις βίας» μέσα από τα αντιφασιστικά του καλέσματα.
Ο Μιχαήλ, στις τρεις ομιλίες που αποτελούν το υλικό του βιβλίου, θεωρεί ότι η τραγωδία επαναλαμβάνεται ως φάρσα, αλλά ότι αυτή η φάρσα δεν έχει τίποτα το διασκεδαστικό. Πιστεύει ότι τα φαινόμενα φασιστικής βίας είναι το αποτέλεσμα των συστημικών βλαβών και αντιφάσεων του καπιταλισμού. Ταυτόχρονα, αναλύοντας τη ρητορική της Χ.Α., υπογραμμίζει τη διαρκή συμπόρευση αντισημιτισμού (η «μήτρα όλων των ρατσισμών») και αντικομμουνισμού.
Με αναφορές σε Τρότσκι, Μπαντιού, Φουκό και άλλους, ο Μιχαήλ, με λόγο χειμαρρώδη, ενίοτε πομπώδη και κυκλικό, συχνά γοητευτικό και έντονο, αναλύει διεξοδικά τη Χ.Α., επιχειρώντας να διώξει από πάνω της την αντισυστημική αχλή. Η Χ.Α., μας λέει, «κραυγάζει αυτά που ψιθυρίζουν οι άλλοι»: απαξιώνει το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, το Πολυτεχνείο και τον Δεκέμβρη του 2008. Δεν είναι λοιπόν αντισυστημική, έχει όμως αντισυστημική «πόζα» που εξυπηρετεί τη σπίλωση οποιασδήποτε πολιτικής πρότασης στρέφεται ενάντια στις κεντρικές πολιτικές αποφάσεις. Παράλληλα, ο συγγραφέας αναφέρεται σε μια σειρά πολιτικών επιλογών που θεσμοποιούν περαιτέρω τις απόψεις της Χ.Α: η «ανακατάληψη των πόλεων», τα πογκρόμ εναντίον μεταναστών από τον «Ξένιο Δία», η ακύρωση του νόμου Ραγκούση περί ιθαγένειας, τα στρατόπεδα «φιλοξενίας» μεταναστών, η διαπόμπευση οροθετικών γυναικών, αλλά και η συστηματική κατασυκοφάντηση της μεταπολίτευσης, η θεωρία των δύο άκρων και η lifestyle προβολή της Χ.Α. από μερίδα ΜΜΕ.
Στα παραπάνω, η Αννα Φραγκουδάκη, ομότιμη καθηγήτρια κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο βιβλίο της «Ο εθνικισμός και η άνοδος της ακροδεξιάς», εύστοχα προσθέτει την έξαρση του εθνικισμού: ο εθνικισμός έγινε «καθημερινός» μέσα από την αυξημένη ορατότητα των νεοορθόδοξων στοχαστών, τους διάφορους «σωτήρες» της ελληνικής γλώσσας, τους συνωμοσιολόγους σχετικά με τα βιβλία της Ιστορίας, το ίδιο το περιεχόμενο της δημόσιας εκπαίδευσης αλλά και, λίγο παλαιότερα, επί Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, τις παρεμβάσεις της Εκκλησίας στα πολιτικά και πολιτειακά πράγματα. Επίσης, υπογραμμίζει με οξυδέρκεια τη βαθιά παρανόηση του ρατσισμού ως μιας περιφρονητικής έπαρσης κάποιων απέναντι σε κάποιους άλλους θεωρούμενους κατώτερους, σαν να είναι ο ρατσισμός «η αναγνώριση μιας ήδη δοσμένης κατώτερης ύπαρξης». Ετσι, όμως, ανοίγει ο δρόμος στον πολιτικό ολοκληρωτισμό, την ιδεολογική σύγχυση και τον κοινωνικό όλεθρο, όπως σημειώνει.
Στην ιστορική αναδρομή της, η Φραγκουδάκη εντοπίζει στον λόγο του ΛΑΟΣ κοινά σημεία με τον λόγο της Χ.Α., ακόμα και μέχρι τις εκλογές του 2012, συναντώντας τον Μιχαήλ στη σύνδεση ρατσισμού και αντισημιτισμού. Επισημαίνει, ακόμα, τον αυθεντικά λαϊκιστικό λόγο του, με την ταυτόχρονη δημοσιοποίηση θέσεων αντίθετων μεταξύ τους. Αυτό, όμως, που διαφοροποιεί τη Χ.Α. από τον ΛΑΟΣ, σύμφωνα με τη συγγραφέα, είναι η απουσία οποιασδήποτε προσπάθειας απόκρυψης ή εξωραϊσμού του εθνικιστικού και φασιστικού χαρακτήρα της, κάτι που ο ΛΑΟΣ προσπάθησε συστηματικά, μέσω κυρίως μιας καθημερινής «επικοινωνίας της οικειότητας». Στις αιτίες εμφάνισης του φαινομένου προσθέτει την απαξίωση του πολιτικού συστήματος – την «απονομιμοποιημένη δημόσια σφαίρα» κατά τον Μιχαήλ.
Η Φραγκουδάκη όμως, αντίθετα με τον Μιχαήλ, αναγνωρίζει μόνο εμμέσως ευθύνες στον καπιταλισμό, ενώ ουσιαστικά εξισώσει τις ευθύνες για την κρίση μεταξύ κυβερνητικών κομμάτων και Αριστεράς, μέσα από μια ανάλυση περί λαϊκισμού. Στη συνέχεια, αναπαράγει μια εκδοχή της θεωρίας των δύο άκρων, θεωρώντας υπεύθυνους για το φαινόμενο της Χ.Α. τόσο τους «Αγανακτισμένους» όσο και τις μετέπειτα διαμαρτυρίες ενάντια στο Μνημόνιο, χαρακτηρίζοντας το «αντιμνημονιακό κίνημα» ως εξωθεσμικό. Η ανάλυσή της εδράζεται στην πεποίθηση ότι η ακολουθούμενη οικονομική πολιτική είναι η μόνη λύση για τη χώρα και ότι η εναντίωση σε αυτή γονιμοποιεί το έδαφος για τη Χ.Α. Αυτό το σχήμα όμως προφανώς αδυνατεί να εξηγήσει την αντίφαση της κυβερνητικής συμμετοχής και της στήριξης αυτής της πολιτικής από ένα κόμμα όπως ο ΛΑΟΣ, το οποίο η ίδια θεωρεί μέχρι την τελευταία στιγμή ιδεολογικά συγγενές με τη Χ.Α. και μάλιστα με υπουργό που στο πρώτο μέρος του βιβλίου χαρακτηρίζει ως αντισημίτη.
Τελικά, αμφότερα τα βιβλία περιέχουν στοιχεία πολιτικής ταύτισης και συνδέουν το φασιστικό φαινόμενο με κεντρικές πολιτικές επιλογές: δεν αντιμετωπίζεται ο φασισμός στο πλαίσιο της αστικής καπιταλιστικής δημοκρατίας και χρειάζεται πάλη για την ολική ανατροπή, καταλήγει -αναμενόμενα- ο Μιχαήλ. Χρειάζεται πίστη στη νομιμότητα και όχι εναντίωση σε κεντρικές πολιτικές επιλογές για τη σωτηρία της χώρας, γιατί έτσι διευκολύνεται το φασιστικό φαινόμενο, γράφει η Φραγκουδάκη. Ο λόγος, όμως, που αξίζει να διαβαστούν τα συγκεκριμένα βιβλία δεν είναι τόσο η αναπαραγωγή των πολιτικών θέσεων των συγγραφέων τους όσο ότι το καθένα από τη δική του σκοπιά συμβάλλει στη συζήτηση για το ζέον ζήτημα της ανόδου του φασισμού στην Ελλάδα, προσφέροντας στον απροκατάληπτο αναγνώστη επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα, πληροφορίες και θεωρητικά εναύσματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου