Στην αποικία των τιμωρημένων Φραντς Κάφκα,

 

''....Θεωρώ βασικό χαρακτηριστικό αυτού του κόσμου τη σαθρότητα του. Αν θέλω να αγωνιστώ ενάντια σ’ αυτόν τον κόσμο, πρέπει να προσβάλλω το βασικό του χαρακτηριστικό, δηλαδή τη σαθρότητά του». Franz Kafka Στη «Σωφρονιστική Αποικία» ένας ερευνητής επισκέπτεται μια αποικία, αποδεχόμενος την πρόσκληση του διοικητή της με σκοπό να παρακολουθήσει μια δημόσια εκτέλεση. Υποψήφιο θύμα ένας στρατιώτης, ο οποίος τιμωρήθηκε για απειθαρχία και ανυπακοή ανωτέρου. Ο στρατιώτης θα υποστεί ένα φριχτό βασανιστήριο. Ένας εγγραφέας θα χαράξει πάνω στο κορμί του το απόσπασμα του νομικού κώδικα που παρέβη. Υπεύθυνος για τη σωστή λειτουργία -του φριχτού στη σύλληψη μέσου βασανισμού και πολύπλοκου στη χρήση- μηχανήματος είναι ένα αξιωματικός ο οποίος γεμάτος περηφάνια εξηγεί στον επισκέπτη πώς το μηχάνημα αυτό με τη βοήθεια ειδικών βελόνων και κατάλληλου προγραμματισμού χαράσσει στο κορμί του τιμωρημένου την εκάστοτε ποινή.

Στη συνέχεια και μετά από μία μακρά συζήτηση του αξιωματικού με τον επισκέπτη, και αφού γίνεται αντιληπτό ότι ο επισκέπτης δεν ενθουσιάζεται από τον τρόπο λειτουργίας του μηχανήματος και συγχρόνως δεν θεωρεί αναγκαία την ύπαρξη μιας τέτοιας μεθόδου, ο αξιωματικός απελευθερώνει τον κατάδικο και παίρνει αυτός τη θέση του. Η επίδειξη του μηχανήματος θα γίνει πάνω στο σώμα του τελευταίου υπερασπιστή του. Η ποινή που θα χαραχτεί τώρα στο δικό του κορμί είναι: «να είσαι δίκαιος». Εξαιτίας, όμως, μιας απροσδόκητης βλάβης, το μηχάνημα αρχίζει να λειτουργεί ακανόνιστα με αποτέλεσμα να καταξεσχίσει το σώμα του αξιωματικού.

Είναι νομίζω προφανές από τα παραπάνω, το πόσο τρομακτικά επίκαιρο είναι το διήγημα του στις μέρες μας. Σ’ αυτό το κείμενο που γράφτηκε το 1914, κατά τη διάρκεια των διακοπών του κι ενώ σκόπευε να δουλέψει το μυθιστόρημα του τη «Δίκη», ο Τσέχος συγγραφέας χρησιμοποιεί κατά την πάγια τεχνική του το μοτίβο του χρονικά και χωροταξικά απροσδιόριστου για να προβληματιστεί και να προβληματίσει σε γενικότερο επίπεδο.

Το γραπτό του Kafka έχει το χάρισμα της οργανικής μετάβασης απ’ το ειδικό στο γενικό. Μέσα από μια συγκεκριμένη ιστορία, ο προβληματισμός επεκτείνεται θέτοντας αλλά και αναζωπυρώνοντας ζητήματα οντολογικού περιεχομένου.

Ο Μισέλ Φουκώ μας παρέχει πληροφορίες για τη λαμπρή ιεροτελεστία των βασανιστηρίων καθώς και τον δημόσιο χαρακτήρα τους σε πολύ παλιότερες εποχές.«Τα βασανιστήρια, δεν αποκαθιστούν τη δικαιοσύνη, ενισχύουν την εξουσία. Από τη μία ο καταδικασμένος φέρει επάνω στο σώμα του ισοβίως την απόφαση της τιμωρίας του, και από την άλλη η κοινωνία αναγνωρίζει τον αποκλίνοντα – τιμωρημένο. Ο νόμος γραμμένος στο σώμα είναι μια αξέχαστη ανάμνηση. Άλλωστε, τη σκληρότητα του νόμου κανένας δεν επιτρέπεται να την ξεχάσει [...]υπάρχει μια επικοινωνία ανάμεσα στο αδίκημα και την τιμωρία. Τα βασανιστήρια είναι το αποτέλεσμα ενός μηχανισμού της εξουσίας που υπερηφανεύεται για την δύναμή της πάνω στα σώματα και ταυτόχρονα αντλεί νέα δύναμη από αυτά. Η παραμικρή ανυπακοή θεωρείται προμήνυμα ανταρσίας και πρέπει να τιμωρηθεί παραδειγματικά. Το βασανισμένο κορμί αποτελεί εσαεί πειστήριο της νίκης της εξουσίας. »

Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, ο Kafka πραγματεύεται στη «Σωφρονιστική αποικία» αυτό το παλιό αλλά πανταχού παρόν ζήτημα του βασανισμού. Η σχέση του έργου με όλες τις μορφές ολοκληρωτισμού, εξορίας, εγκλεισμού ή βασανισμού είναι παραπάνω από προφανής. Η φανερή του συγγένεια με το συγκεκριμένο ζήτημα των βασανιστηρίων ανθρώπου από άνθρωπο για παραδειγματισμό είναι τρομακτικά αναγνωρίσμη και διαχρονική....''

πηγη :

Η «Σωφρονιστική Αποικία» του Kafka στον Χώρο Ιστορικής Μνήμης 1941-1944 της οδού Κοραή.