Γιοάν Σαπουτό: Η παραχάραξη της αρχαιότητας από τους ναζί / αναδημοσιευση απο το ΒΗΜΑ

Γιοάν Σαπουτό: Η παραχάραξη της αρχαιότητας από τους ναζί

Ο λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Γκρενόμπλ μιλάει στο «Βήμα» για την οικειοποίηση της αρχαιότητας από τον εθνικοσοσιαλισμό και την επικαιρότητα της μελέτης του ιδεολογικού λόγου των ναζί εξαιτίας της ανόδου της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  17/06/2012, 05:45

Το νεοκλασικιστικό γλυπτό «Προμηθέας» του Αρνο Μπρέκερ, του γλύπτη-εκφραστή των ιδεωδών του Χίτλερ για την τέχνη και την αρχαιοελληνική εκδοχή της σωματικής ρώμης

17

emailεκτύπωση 

 

Προκειμένου να νομιμοποιήσουν την υπεροχή της γερμανικής φυλής οι ναζί μετά την άνοδό τους στην εξουσία επέβαλαν μια διαστρεβλωμένη ανάγνωση των αρχαίων χρόνων.

Οι αρχαίοι Ελληνες ήταν Γερμανοί. Ο Πλάτωνας άριος φιλόσοφος. Η κλασική Αθήνα παρηκμασμένη εξαιτίας της επιμειξίας με κατώτερους λαούς. «Ο εθνικοσοσιαλισμός και η αρχαιότητα» αποτελεί ένα εξαιρετικά επίκαιρο βιβλίο που καταγράφει την ικανότητα του ναζισμού να «αλέθει» μέσω ψευδοεπιστημονικών θεωριών και φυλετικών φληναφημάτων ολόκληρες περιόδους, να διαστρεβλώνει την πολιτεία και τις ιδέες ιστορικών προσωπικοτήτων και να ιδιοποιείται για τη δική του ρατσιστική χρήση το ελληνικό και ρωμαϊκό παρελθόν. Ο 34χρονος συγγραφέας του, λέκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Γκρενόμπλ και μελετητής του ναζισμού Γιοάν Σαπουτό μάς μιλάει για τις χρήσεις της αρχαιότητας και την ανακατασκευή της κατ' εικόνα και ομοίωση των χιτλερικών προτύπων.

Πώς συμβιβάζεται η εικόνα των ναζί που καίνε βιβλία με τους ναζί που επιζητούν να εντάξουν στην κοσμοθεωρία τους την κλασική αρχαιότητα;

«Είναι γεγονός ότι το πρώτο πράγμα που περνά από το μυαλό μας όταν μιλάμε για τους ναζί είναι η εικόνα βιβλίων που καίγονται σε πυρές και ανθρώπων αφοσιωμένων στην καταστροφή της ευρωπαϊκής κουλτούρας. Αυτό αληθεύει φυσικά. Οι εθνικοσοσιαλιστές τη θεωρούσαν βλαπτική για τη βόρεια φυλή, της οποίας υποτίθεται ο πολιτισμός κυριαρχούσε στο παρελθόν και σε αυτόν θα έπρεπε να επιστρέψουμε. Οι φυλές, βλέπετε, είχαν υποστεί επιμειξία, είχαν μολυνθεί πολιτισμικά και έπρεπε πλέον να αποκαθαρθούν: ο εξαγνισμός θα πραγματοποιούνταν με την επιστροφή στη γερμανική προϊστορία και την κλασική αρχαιότητα».

Γιατί χρειάζονταν οι ναζί την κλασική αρχαιότητα;

«Εκείνο που έλεγαν οι ναζί ήταν ότι οι Ελληνες και οι Ρωμαίοι ήταν Γερμανοί. Και κάθε πολιτισμός που είχε εμφανιστεί ποτέ, οτιδήποτε άξιο λόγου, αποτελούσε εκδήλωση της ιδιοφυΐας της γερμανικής φυλής. Ο Βάλτερ Νταρέ, σημαίνων SS και μετέπειτα υπουργός Γεωργίας, υποστήριζε ότι ως και ο Κομφούκιος ήταν Γερμανός! Η ιδιοποίηση του ελληνικού και ρωμαϊκού παρελθόντος τους επέτρεπε να ισχυρίζονται: "Βλέπετε, οι δικοί μας πρόγονοι δεν ήταν βάρβαροι ή άγριοι, υπήρξαν οι εμπνευστές των μεγαλύτερων δημιουργημάτων της ανθρωπότητας". Η ίδια αρχή, το απαράγραπτο αξίωμα πως οτιδήποτε αξιόλογο, ευγενές και ωραίο αποτελεί δημιουργία του βόρειου πνεύματος, υπαγορεύει ότι ασφαλώς οι Πυραμίδες ή η κομφουκιανή φιλοσοφία αποτελούν πτυχές αυτής της ιδιοφυΐας».

Πώς αυτές οι ψευδοεπιστημονικές απόψεις υποκατέστησαν την ιστορική έρευνα;

«Πολλοί γερμανοί ιστορικοί ταυτίστηκαν στη δεκαετία του 1930 με τις εθνικοσοσιαλιστικές θεωρίες για δύο λόγους: ο ένας ήταν επαγγελματικός και καιροσκοπικός, ο άλλος ότι παρόμοιες υποθέσεις κυκλοφορούσαν στον γερμανικό ακαδημαϊκό χώρο από τον 19ο αιώνα. Μιλώ εδώ για τη θέση ότι η κοιτίδα των ινδοευρωπαϊκών φυλών δεν είναι στην πραγματικότητα η Ινδία, αλλά η Γερμανία. Με την άνοδο των ναζί στην εξουσία η υπόθεση μεταβάλλεται σε επίσημη αλήθεια - χωρίς αποδείξεις, φυσικά. Οι ναζί δημιουργούν μόνοι τους αποδείξεις: τα ευρήματα, για παράδειγμα, αρχαιολόγων στην αρχαία Ολυμπία σχετικά με τη δομή των αρχαιοελληνικών ναών συγκρίνονται με αντίστοιχα αγροκτημάτων στο Σλέσβιγκ-Χόλσταϊν του 19ου αιώνα και από την ομοιότητα των κατόψεων συμπεραίνεται ότι αμφότερα αποτελούν έργα της ίδιας φυλής! Πρόκειται για φαύλο κύκλο, όπου πρώτα θέτεις το συμπέρασμα στο οποίο επιθυμείς να καταλήξεις και στη συνέχεια επιλέγεις τις αποδείξεις που ταιριάζουν - το ακριβώς αντίθετο της επιστημονικής διαδικασίας».

Τι ακριβώς νομιμοποιούσε η κλασική αρχαιότητα, όπως χρησιμοποιήθηκε από τον ναζισμό;

«Η πρώτη χρήση της κλασικής αρχαιότητας ήταν η επιβεβαίωση του μεγαλείου του γερμανικού πολιτισμού. Η δεύτερη απενοχοποιούσε τη μίμηση των αρχαίων προτύπων, καθώς στη Γερμανία ήδη από τον 18ο αιώνα οι αρχαιοελληνικές και ρωμαϊκές σπουδές είχαν κυρίαρχη θέση τόσο στη μέση εκπαίδευση όσο και στο πανεπιστήμιο, κάτι που προξενούσε αντιδράσεις σε μια μερίδα του πληθυσμού. Η τρίτη αποτελούσε ένα είδος προειδοποίησης για το παρόν: υπέροχοι πολιτισμοί, οι οποίοι όμως είχαν εξαφανιστεί και τα αίτια της παρακμής τους έπρεπε να αποβούν μάθημα για τους Γερμανούς του 20ού αιώνα».

Μάθημα ως προς τι; Ποια ήταν, με άλλα λόγια, η προειδοποίηση της Ιστορίας αναφορικά με τη σύγχρονη Γερμανία;

«Ο κίνδυνος, αλλά και το δίδαγμα, παράλληλα, ήταν ότι η ουσία της Ιστορίας δεν είναι τίποτε άλλο παρά η πάλη μεταξύ των φυλών. Η βόρεια φυλή των Ελλήνων αντιμετώπισε τους Ασιάτες, εν μέρει Σημίτες, Πέρσες, και οι Μηδικοί Πόλεμοι ήταν στην πραγματικότητα φυλετικές συγκρούσεις, όπως και η αντιπαλότητα μεταξύ Ρώμης και Καρχηδόνας».

Αν η στρατοκρατική Σπάρτη υπήρξε το ιδανικό των ναζί, πώς έβλεπαν την κλασική Αθήνα;

«Η κλασική Αθήνα για τους ναζί αποτελούσε ένα διαφορετικό στάδιο της Ιστορίας. Η Αθήνα θεωρούνταν αρχικά όμοια με τη Σπάρτη, τόσο ως φυλή όσο και ως πολίτευμα, καθότι αριστοκρατική. Αργότερα όμως η Αθήνα υπονομεύτηκε από τη μετανάστευση και καταστράφηκε από την επιμειξία του αίματος, με αποτέλεσμα μετά τον Πλάτωνα, τον 4ο αιώνα π.Χ., να είναι καταδικασμένη και ήδη νεκρή από φυλετική άποψη».

Μιλώντας για τον Πλάτωνα, πώς παρουσιάζονται οι αρχαίοι φιλόσοφοι από ναζιστική σκοπιά;

«Η αντιμετώπιση των φιλοσόφων είναι ένα πολύ ενδιαφέρον ζήτημα. Ο Πλάτων ήταν ένας καθαρόαιμος βόρειος φιλόσοφος, ξανθός, γαλανομάτης, οπαδός της αριστοκρατίας, αντίπαλος της δημοκρατίας, υπέρ του διαχωρισμού των λαών: για τους ναζί αποτελούσε θιασώτη της Σπάρτης, πολέμιο της παρακμής και του βιολογικού εκφυλισμού. Ο Σωκράτης, αντίθετα, ήταν Ασιάτης, οπαδός του ατομικισμού σε αντίθεση με τον Πλάτωνα, τον θιασώτη της κοινότητας του όλου. Και ο Αριστοτέλης ήταν ένας στοχαστής της εποχής της παρακμής. Ωστόσο, ακόμη πιο παρακμιακοί θεωρούνταν οι Στωικοί, επειδή υποστήριζαν τον καθολικό λόγο, την καθολική πόλη, την ανθρωπότητα - κάτι φρικτό για τους ναζί εφόσον άνοιγε τις πύλες για μια παγκόσμια επιμειξία του ανθρώπινου είδους».

Στο βιβλίο σας βλέπει κανείς εσωτερικές έριδες στους κύκλους των εθνικοσοσιαλιστών με «γερμανομανείς ναζί» που επιθυμούν τον περιορισμό των κλασικών σπουδών στην εκπαίδευση και «ουμανιστές ναζί» να τις υπερασπίζονται.

«Την υπεράσπιση των κλασικών ανθρωπιστικών σπουδών ανέλαβαν ναζί και μη ναζί ενάντια στους "γερμανομανείς ναζί". Οι "ουμανιστές ναζί", τώρα, είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση, γιατί ο ουμανισμός τους ορίζεται με ρατσιστικούς όρους: "Είμαστε ουμανιστές γιατί η ανθρωπότητα πλέον είμαστε εμείς• τελεία". Οι ξένοι, οι Σλάβοι, οι Ασιάτες, οι εβραίοι, αποκλείονται από αυτήν. Αν ορίσεις με αυτό τον τρόπο την ανθρωπότητα φυσικά είσαι ουμανιστής, γιατί ο ουμανισμός γίνεται πλέον η έκφραση του ναζιστικού πιστεύω».

«Θέλουν να μοιάσουν σε εκείνους που θα τους περιφρονούσαν»

Επηρεάζει η οπτική της κλασικής αρχαιότητας τη γερμανική κατοχή της Ελλάδας μετά το 1941;

«Η γερμανική κατοχή της Ελλάδας είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι υπήρξε ιδιαίτερα σκληρή, κτηνώδης. Αυτό είχε να κάνει οπωσδήποτε με λόγους ασφαλείας από την πλευρά των Γερμανών, ωστόσο εικάζω προσωπικά και με την απογοήτευση για τον λαό που συναντούν: δεν υπάρχουν οι ξανθοί γαλανομάτηδες των σχολικών βιβλίων αλλά μελαχρινοί άνθρωποι με σκούρα μάτια - "αυτοί είναι Αραβες" γράφουν στις εφημερίδες. Τα SS αναγκάζονται να στείλουν ανθρωπολόγους στη Λακωνία για να βρουν αποδείξεις αν υφίσταται ακόμη η Βόρεια φυλή στην Ελλάδα. Και όταν ανακαλύπτουν χωρικούς με γαλανά μάτια σε χωριά έξω από τη Σπάρτη τους κάνουν άρθρο στο περιοδικό των SS ως τα απομεινάρια των Αρίων. Αλλά οι σύγχρονοι Ελληνες γενικά είναι φυλετικά άξιοι περιφρόνησης, εξ ου και η σκληρότητα απέναντί τους».

Γιατί είναι επίκαιρη σήμερα η μελέτη του ιδεολογικού λόγου των ναζί;

«Εξαιτίας της ανόδου της άκρας Δεξιάς, για την οποία ανησυχώ, όπως και όλοι οι υπόλοιποι στην Ευρώπη, στον κόσμο. Το πρόβλημα είναι το ίδιο στην Ελλάδα, στη Γαλλία, στην Αυστρία, στο Βέλγιο, στη Γερμανία. Το ενδιαφέρον με τη Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα, το κόμμα με τη νεοναζιστική μίμηση της σβάστικας για σύμβολο και τις ομοιότητες με τη νεοναζιστική βία, είναι ότι αποτελείται προφανώς από ανίδεους: οι ναζί θα τους περιφρονούσαν, θα τους θεωρούσαν ανάξιους φυλετικά και πιθανότατα θα τους σκότωναν. Είναι ειρωνικό κάποιοι να θέλουν να μοιάσουν ακριβώς σε εκείνους που θα τους περιφρονούσαν».