πηγη :http://www.vakxikon.gr/content/view/1255/5815/lang,el/
Ενθαλπία / Αλιάνθη / Θεάλια, Διηγήματα & Ποίηση, Βαγγέλης Φίλος, Εκδόσεις Γρηγόρη, 2005 / 2007 / 2009
Η κοινή αισθητική των βιβλίων του Βαγγέλη Φίλου – και εδώ εννοώ την αισθητική του βιβλίου ως υλικού αντικειμένου – προοικονομεί και την κοινή αισθητική των κειμένων του. Τα εξώφυλλα κοσμούν τρεις γυναικείες μορφές, δια χειρός Δημήτρη Ράτσικα. Οι γυναίκες αυτές δεν κοιτούν τον αναγνώστη κατά πρόσωπο, ακόμη κι όταν τον αντικρίζουν ανφάς. Κι άλλη προοικονομία στο σημείο αυτό: τα κείμενα του Φίλου μοιάζουν, εκ πρώτης όψεως, ερμητικά κλειστά. Ωστόσο, μετά το πέρας της ανάγνωσης, αυτό που θα μείνει είναι μια γλυκιά αμφιθυμία, σημάδι πως το αποτύπωμα, με όλες του τις δυνατές απολήξεις, έχει μείνει. Δύσκολα, λοιπόν, θα αδιαφορήσει ένα «εξασκημένο μάτι» απέναντι στην «Ενθαλπία», στην «Αλιάνθη», και στη «Θεάλια».
Με ένα απλό ξεφύλλισμα των τριών αυτών βιβλίων εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι πρόκειται, ως επί το πλείστον, για πεζογραφήματα. Έχει, βέβαια, και η ποίηση την τιμητική της: καταλαμβάνει ένα διόλου ευκαταφρόνητο μέρος της «Ενθαλπίας». Δίνει, επίσης, το παρόν και στην «Αλιάνθη», στα πλαίσια ενός μονολόγου. Αξίζει, στο σημείο αυτό, να διευκρινιστεί ότι δεν πρόκειται για συλλογές τυχαίων κειμένων, αλλά κειμένων που συνιστούν ενότητες, μάλλον ποιητικές.
Περιδιαβαίνοντας αυτό το λογοτεχνικό σύμπαν, το οποίο χτίζει και μέσα στο οποίο κινείται ο Φίλος, δύο είναι τα σημεία στα οποία θα ήθελα να σταθώ. Το πρώτο είναι τούτο: πρόκειται για ένα λογοτέχνη που έχει βρει τη δική του, μοναδική φωνή. Όσο κι αν η ποίηση εισβάλλει στην πρόζα του Φίλου, ποτέ ο αναγνώστης δεν έχει την εντύπωση πως αντιμετωπίζει μια γραφή μετέωρη, πειραματική. Τα θεμέλια του λογοτεχνικού σύμπαντος του Φίλου είναι γερά. Το δεύτερο σημείο στο οποίο, θαρρώ, αξίζει να γίνει μνεία είναι η αίσθηση που αποπνέουν τα εν λόγω κείμενα. Κι αυτή είναι η αίσθηση μιας πολυεπίπεδης σύνθεσης, παρόμοιας με αυτήν που χρησιμοποιούσε ο Γάλλος ζωγράφος Henri Matisse: επεξεργαζόταν χωριστά το κάθε τμήμα ενός έργου, και μόνο στο τέλος τα συνέθετε.
Όταν, λοιπόν, δεν πρόκειται για ποίηση, πρόκειται για σύντομα διηγήματα ή για κείμενα θεατρικά. Τα τελευταία άλλοτε συστήνονται και άλλοτε όχι ως τέτοια. Ανάμεσα στα διηγήματα ξεχωρίζω το «Ελευθερώστε τα Άλογα» -από την «Αλιάνθη»- κυρίως για την ιδεολογική του φόρτιση. Ανάμεσα στα λεγόμενα θεατρικά, ξεχωρίζω το «Είδωλο» (ανήκει μάλιστα στην κατηγορία αυτή όπου το κείμενο δε συστήνεται ως θεατρικό) για την κλιμακούμενη εσωτερική του ένταση.
Έχω ήδη φανερώσει πολλά από τα χαρακτηριστικά της γραφής του Φίλου: η ποίηση που μπλέκεται με την πρόζα, τα ετερόκλητα στοιχεία που συντίθενται, η έντονη φόρτιση (ιδεολογική ή συναισθηματική), η εσωτερική ένταση. Μερικά ακόμη είναι η μεγάλη πυκνότητα, τα πανταχού παρόντα σύμβολα, το ελλειπτικό σχήμα. Αυτό, όμως, που κυριεύει τα γραπτά του είναι η υπαρξιακή αγωνία, όπως εύστοχα άλλωστε σημειώνει ο Γιώργος Μ. Οικονόμου στον πρόλογό του για την «Αλιάνθη». Αυτή, λοιπόν, η υπαρξιακή αγωνία, έχω την αίσθηση, τροφοδοτεί την πένα του Φίλου. Και μέσα στα τρία αυτά βιβλία – έργα τέχνης, άρτια κατά τη γνώμη μου, εκφράζεται σε τόνο λυρικό και ως ένας διάλογος του συγγραφέα με τον εαυτό του, με τις μνήμες, τους φόβους, τα βιώματα, τα όνειρα που κουβαλά και – καλώς ή κακώς – τον βαραίνουν. Σε ένα από τα διηγήματά του ο Φίλος γράφει: «και κοιτώντας μακρυά ή μέσα της, μίλησε ως να θρηνούσε». Επιτρέψτε μου, επιλογικά, να σημειώσω, πως αυτή εδώ η φράση συμπυκνώνει την ουσία των βιβλίων.
Ανθή Κανιούρα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου