Photo: voinovitch 2.0
Τώρα που σίγησαν τα μεγάφωνα, καθένας
αναμετράται με τις επιλογές του. Η μάχη ήταν φορτισμένη από διλήμματα,
γνήσια και τεχνητά, χρωματισμένα από εκλογικές σκοπιμότητες, ενίοτε
διχαστικά. Το φαινόμενο δεν είναι πρωτόγνωρο. Οι διακυμάνσεις του
θυμικού είναι σταθερό γνώρισμα της ιδιωτικής και δημόσιας σφαίρας μας.
Συναισθήματα οργής, θυμού και απόρριψης της πολιτικής τάξης,
υπεύθυνης στα μάτια της πλειοψηφίας για τα δεινά της κρίσης,
κινητοποίησαν την ψήφο. Εκφράσθηκαν, όμως, οριζόντια: από πολίτες
τοποθετημένους σε όλο το πολιτικό φάσμα· από ανθρώπους που βιώνουν
διαφορετικά τις συνέπειες της κρίσης.
Η κάλπη ανέδειξε μια εντυπωσιακή ποικιλία φαντασιακών αναζητήσεων και
διαλογισμών για το καθήκον τιμώρησης των εκπροσώπων του πελατειακού
συστήματος, την αποκαθήλωση του χρεοκοπημένου μεταπολιτευτικού μοντέλου,
την αναζήτηση «μιας άλλης» προοδευτικής πολιτικής, απαλλαγμένης από
μνημόνια και δεσμεύσεις, την απαγκίστρωση από τους καταναγκασμούς της
δημοσιονομικής πειθαρχίας και λιτότητας, ακόμα και την κινητοποίηση των
λαών της Ευρώπης προς την ανατροπή.
Η αντιμνημονιακή συνθηματολογία απέκτησε πρωτόγνωρο φορτίο, με
διασπορά σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα, όμως δεν συνοδεύτηκε από
αντίστοιχα πληθωρικές διεργασίες στο επίπεδο της διαμόρφωσης πολιτικού
λόγου. Οι σχηματισμοί που ασπάσθηκαν το αντιμνημονιακό πρόταγμα είτε
απέφυγαν σκόπιμα είτε απέτυχαν να διατυπώσουν συγκεκριμένες και
περιεκτικές κατευθύνσεις εξόδου από την κρίση. Περιορίστηκαν σε
γενικεύσεις ανεπίδεκτες μέτρησης ως προς τις οικονομικές και κοινωνικές
επιπτώσεις τους· σε θέσεις που μοιάζουν πιο πολύ με μεταμφιεσμένα
πολιτικά συνθήματα παρά με βιώσιμες προτάσεις, κατάλληλες για ένα
παραγωγικά ισχνό κράτος στις παρυφές (από κάθε άποψη) μιας Ευρώπης
ασύμμετρης και χωρίς πυξίδα.
Οι κατεστημένοι πολιτικοί σχηματισμοί πάλι, που κράτησαν το τιμόνι
της διακυβέρνησης στη θύελλα της κρίσης, διάλεξαν άλλοτε από ιδιοτέλεια
και άλλοτε από αδυναμία αντίδρασης σ’ ένα φαινόμενο που ξεπέρασε τις
δυνάμεις τους, λύσεις στατικές κι εύκολες, που οδήγησαν μεγάλες μάζες
πληθυσμού στη βίαιη περιθωριοποίηση. Πιθανότατα, η χώρα θα βρισκόταν
κάποτε έξω από τις δανειακές αγορές και χωρίς να μεσολαβήσουν τα
γεγονότα του 2009-2010. Έτσι κι αλλιώς, χρηματοδοτούνταν επί χρόνια από
κεκτημένη ταχύτητα των αγορών και από την αμφίβολη «σφραγίδα ποιότητας»
της Ευρωζώνης.
Με το ξέσπασμα της κρίσης, τα κόμματα του πάλαι ποτέ δικομματισμού
πήραν τη θέση του βοσκού στο παραμύθι: φώναξαν «λύκος», αλλά κανείς πια
δεν τους πίστευε, καθώς είχαν ξαναπαίξει και παλιότερα το ίδιο
κακόγουστο παιχνίδι. Για τη σύγχορδη κραυγή τους ότι, χωρίς αγορές και
δανειστές, το κράτος και ο πολίτης οδεύουν ολοταχώς στον γκρεμό, είχε
ήδη εκλείψει η απαιτούμενη έξωθεν καλή μαρτυρία.
Έτσι, η ψήφος έγινε βίαιη, αναθεματική. Έφτανε το ηδονικό και
ναρκισσιστικό αίσθημα τιμώρησης των υπευθύνων για την εξαέρωση της
αποχαυνωτικής μεταπολιτευτικής μας ευμάρειας, έστω και αν αυτή ήταν
επίπλαστη· έστω και αν πολλοί από τους τωρινούς τιμωρούς ήταν χθεσινοί
θαμώνες του «καταστήματος», που τροφοδοτούσε μια μεγαλοπρεπή φούσκα σε
βάρος κάθε βιωσιμότητας και αειφορίας.
Στις 6 Μαΐου, η δύναμη της καταγγελίας υπήρξε απείρως ισχυρότερη από
το αίτημα του ορθού λόγου και της ψύχραιμης στάθμισης των ρίσκων στην
εποχή της κρίσης.
Με το καταλάγιασμα του ναρκισσισμού της τιμωρίας, η αμείλικτη
πραγματικότητα αναδύεται. Ο πολίτης έρχεται αντιμέτωπος με τις νευρώσεις
της εργασίας και της ανεργίας, τις διακινδυνεύσεις της ακυβερνησίας,
την είσοδο στη Βουλή αλλόκοτων δυνάμεων, τη βασανιστική αβεβαιότητα για
την παραμονή της χώρας στο ευρώ και στην Ευρώπη, για το οικογενειακό
εισόδημα που καταρρέει, για την τύχη των οικονομιών μιας ζωής.
Όπως δίδαξε ο Φρόιντ, ο ναρκισσισμός συνδέεται στενά με τη μελαγχολία και την κατάθλιψη.
*Ο Απόστολος Καραγκουνίδης είναι δικηγόρος Θεσσαλονίκης, επικ. καθηγητής Νομικής ΔΠΘ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου