ο μηδενισμός της ωμότητας Η Ελλάδα χωρίς δημόσια ραδιοτηλεόραση Γιάννης Σταυρακάκης.../ αναδημοσίευση απο το ΧΡΟΝΟΣ

ο μηδενισμός της ωμότητας

Τρία παραδείγματα έκπτωσης της κυριαρχίας:
λάθη Δ.Ν.Τ., πετρέλαιο θέρμανσης, Ε.Ρ.Τ.

Η Ελλάδα χωρίς δημόσια ραδιοτηλεόραση

Γιάννης Σταυρακάκης

Η πρόσφατη απόφαση για το κλείσιμο της Ε.Ρ.Τ. αποτέλεσε σοκ για πολλούς εξαιτίας του ωμού συμβολισμού της. Ωστόσο, αν και αποτελεί σοβαρή κλιμάκωση μιας πολυετούς επιχείρησης «σοκ και δέους», δεν αποτελεί φυσικά κεραυνό αν αιθρία. Το ξαφνικό και βίαιο μαύρισμα της οθόνης συμπύκνωσε έναν μηδενισμό της κυριαρχίας που χαρακτηρίζει τις ασκούμενες πολιτικές εδώ και αρκετό καιρό, πάντα υπό την αιγίδα της ευρωπαϊκής επιτροπείας.

Ενώ στις απαρχές της κρίσης η επιβολή του μνημονιακού πακέτου φάνηκε να προϋποθέτει την επένδυσή του με κάποιο νόημα ικανό να διεκδικήσει ένα ελάχιστο ηγεμονικής συναίνεσης –έστω και μέσω της ενοχοποίησης, της παθολογικοποίησης, του ηθικισμού και του φόβου–, το τελευταίο διάστημα οι ενδείξεις στοιχειοθετούν το πέρασμα σε μια νέα φάση. Η λήψη των αποφάσεων δεν θεμελιώνεται πια στο όποιο νόημά τους, στη συναίνεση που κερδίζουν –έστω και εκβιαστικά–, αλλά στην ίδια τους την ωμή επιβολή. Δεν δικαιολογεί πια η ασθένεια τη θεραπεία και η ενοχή την τιμωρία. Θεραπεία και τιμωρία αυτονομούνται και πλήττουν με ασυνήθιστη ωμότητα ασθενείς και υγιείς, δικαίους και αδίκους, συχνά χωρίς την ανάγκη οποιασδήποτε πειστικής δικαιολόγησης. Έτσι, όμως, η πολιτική διαχωρίζεται από κάθε νοηματικό περιεχόμενο και η κυριαρχία εκπίπτει σε ωμό καταναγκασμό. Απογυμνωμένα πλέον από κάθε έλλογο έρεισμα, τα μέτρα που ασκούνται δεν εξυπηρετούν παρά την ίδια την εδραίωση ενός μηδενιστικού συστήματος κυριαρχίας διά της ωμότητας που υποβιβάζει τους πολίτες σε υποζύγια.

Παραδείγματα τούτης της έκπτωσης είχαμε αρκετά τον τελευταίο καιρό. Είναι εύκολο να ανακαλέσουμε τουλάχιστον δύο στα οποία –παραδόξως– μοιάζει να συμφωνεί σχεδόν ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Το πρώτο αφορά την ομολογία λαθών από μεριάς του Δ.Ν.Τ. Μπροστά σε μια τόσο εντυπωσιακή ομολογία αποτυχίας και ενάντια σε κάθε λογική, η στάση των ευρωπαϊκών και διεθνών θεσμών παραμένει η ίδια, όπως την είχε εμβληματικά αποτυπώσει στο παρελθόν η Κριστίν Λαγκάρντ: «implementation, implementation, implementation»! Με άλλα λόγια, η επιβολή μιας σειράς μέτρων αυτονομείται από την αποτελεσματικότητά τους και την οποιαδήποτε νομιμοποίησή τους.

Η ίδια μηδενιστική ωμότητα σημαδεύει ένα ακόμη πρόσφατο συμβάν: την αύξηση της φορολογίας στο πετρέλαιο θέρμανσης. Αν και ο χειμώνας που μας πέρασε απέδειξε τα καταστροφικά αποτελέσματα του ανάλγητου αυτού μέτρου (αποστέρηση του μέσου πολίτη από την επαρκή κάλυψη της βασικής ανάγκης για θέρμανση και πραγματική εξαθλίωση των αδυνάτων, κατάρρευση της ζήτησης και μείωση των αντίστοιχων κρατικών εσόδων, επιδείνωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αποψίλωση των δασών κ.λπ.), κανείς δεν φαίνεται ικανός να το αναιρέσει. Τίποτε, ωστόσο, δεν το νομιμοποιεί πέρα από την ίδια τη μηδενιστική ωμότητά του.

Είναι προφανές ότι ο τύπος εξουσίας που οροθετούν τα μέτρα αυτά δεν στηρίζεται στην ηγεμονία (στην οργάνωση δηλαδή της συναίνεσης), δεν μετέρχεται την πειθώ, δεν βγάζει νόημα. Πρόκειται για μια απογυμνωμένη εξουσία που στηρίζεται στον πόνο και την ωμότητα για να προκαλέσει το πλεόνασμα μιας α-νόητης απόγνωσης στην οποία ποντάρει τη φαταλιστική αποδοχή της. Αν συμβολίζει κάτι μια τέτοια εξουσία είναι έναν ντεσιζιονισμό [αποφασιοκρατία] που δεν είναι απλώς μετα-δημοκρατικός αλλά πρόδηλα αυταρχικός. Γι αυτό, εξάλλου, η κορύφωση της ενάσκησής της με την απόφαση για την Ε.Ρ.Τ. και το μαύρισμα της οθόνης κινητοποίησε τα αντανακλαστικά κάθε δημοκρατικού πολίτη, έγινε η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

Και όχι μόνο αυτό. Οι πολίτες δεν περιορίστηκαν σε μια απλή αντανακλαστική αντίδραση «για την τιμή των όπλων». Ούτε έπεσαν στην παγίδα της αναπαραγωγής του μηδενισμού της κυριαρχίας. Αντιθέτως, αντέδρασαν με επινοητικότητα, εμπνεόμενοι από τη δημιουργική ορμή της αλληλεγγύης. Όποιος παρακολουθεί τις τελευταίες μέρες το διαδικτυακό πρόγραμμα της Ε.Ρ.Τ. ξέρει σε τι ακριβώς αναφέρομαι: στην απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων χιλιάδων ανθρώπων, δημοσιογράφων και καλλιτεχνών, επιστημόνων και απλών πολιτών, που πραγματώνουν και περιφρουρούν στο σήμερα το όραμα μιας δημόσιας τηλεόρασης ανεξάρτητης και συμμετοχικής, χωρίς ταμπού και δουλείες, με επίγνωση του πολιτισμικού ρόλου και της δημοκρατικής σημασίας της.

Τέλος, η απόφαση για την Ε.Ρ.Τ. κατέδειξε σε μια μουδιασμένη Ευρώπη τις αναπόδραστες συνεπαγωγές του μηδενισμού της ωμότητας, τον οποίο οι ίδιοι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί είχαν de facto επικυρώσει ή και επιβάλει. Έτσι, για πρώτη φορά το ελληνικό διακύβευμα καταγράφηκε τόσο καθαρά ως αυτό που όντως είναι, δηλαδή ως ζήτημα δημοκρατίας. Τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη πρόκειται για μια κρίσιμη καμπή που θα κρίνει, σε μεγάλο βαθμό, το (δημοκρατικό ή αυταρχικό) μέλλον μας...