Νεωτερικοτητα και ταυτότητες του Πέτρου Θεοδωρίδη Η ΑΠΑΤΗΛΗ ΥΠΟΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ , Εκδ.ΕΝΕΚΕΝ

Νεωτερικοτητα και ταυτότητες :του Πέτρου Θεοδωρίδη 
απο το Η ΑΠΑΤΗΛΗ ΥΠΟΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ , Εκδ.ΕΝΕΚΕΝ

Ταξινόμηση, επαναπροσδιορισμός, και περιορισμός της ετερότητας,

Με την έλευση της νεωτερικής αναταραχής, με τη διάλυση των παραδόσεων και των κοινοτήτων που κατέστησε ρευστές τις άλλοτε στέρεες κατηγορίες και « εξάχνωσε » τις ατομικές ταυτότητες, οι προνεωτερικες λύση του προβλήματος της ταυτότητας και της ετερότητας(δηλαδή του σαφούς διαχωρισμού), αποδείχθηκε ανεπαρκής.
Αν για τον προνεωτερικό άνθρωπο, η αλήθεια και η πραγματικότητα, αποτελούσαν κάτι δεδομένο ,το προϊόν της πρόθεσης του Θεού , αναλλοίωτη θέση του ανθρώπου στην αλυσίδα της ύπαρξης στον νεωτερικό κόσμο η θέση στον κόσμο καθίσταται ατομικό καθήκον, κάτι που πρέπει να κερδηθείς, να κατακτηθεί, να οχυρωθεί και να υπερασπισθεί.« Η νομιμότητα των διαφορών που ανακαλύφθηκαν ανάμεσα στα είδη»,διαφορών που δεν έδεναν πια μεταξύ τους τα «μη στέρεα» νεωτερικά μεμονωμένα άτομα και βιωνόταν ετσι καθημερινά ως εύκαμπτες και εύπλαστες, δεν ήταν πια αυτομάτως διασφαλισμένη. Νέες διαφορές έμελλε πια να υφανθούν στον ολοένα αυξανόμενο όγκο καθώς τα επινοημένα μορφώματα μιας ομογενοποιημένης τάξης επιβαλλόταν σε μια ανάκατη, ετερογενή και πολυειδή πραγματικότητα. Η καταστροφή της διαφοράς ήταν τώρα η συνθήκη της τάξης: αυτή ήταν η νωτερική εκδοχή της καταστροφής- μια δημιουργική καταστροφή, μια καταστροφή αξεχώριστη από τη θετική προσπάθεια συγκρότησης της ταξης. Στο διάταγμα απέλασης (των Εβραιων )ο βασιλιάς Φερδινάνδος της Ισπανίας, εγκαινίασε μια στρατηγική που επρόκειτο να εφαρμοστεί, με μεγαλύτερο η μικρότερο ζήλο και με μεγαλύτερη η μικρότερη επιτυχία, σε όλη τη νεωτερική ιστορία και σε όλα τα μέρη της υφηλίου που επηρεάσθηκαν από τη «διαδικασία της νεωτερικότητας»

Στην κοσμοαντίληψη της παραδοσιακής κοινωνίας κάποιος βρισκόταν σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με τον άλλο επειδή διέθετε τόσο ριζικά φυσικά χαρακτηριστικά ώστε η ιδέα ότι θα μπορούσε να αναγνωρίσει τον εαυτό του στον άλλο φαινόταν απλούστατα κενή νοήματος
Αντίθετα στη νεωτερικοτητα ανεξάρτητα από τον τόπο όπου είδε το φως ο άλλος έγινε αντιληπτός ως όμοιος, ως υποκείμενο ίσο με κάθε άλλο υποκείμενο και προικισμένο με τα ίδια δικαιώματα με αυτό. Η θεμελιώδης αρχή ήταν η ισότητα των συνθηκών :το υποκείμενο είναι αυτό που είναι και έχει τα δικαιώματα που του αναγνωρίζονται, όχι λόγω της συμμετοχής του σε μια ομάδα , αλλά λόγω της ατομικότητας του αυτής καθ εαυτή. Επομένως η κεντρική ιδέα του δεύτερου μηχανισμού στον οποίο στηρίχθηκε ο νεωτερικός ανθρωπισμός ήταν ή οριοθετηση, η περιχαρακωση ο περιορισμός της ετερότητας και του άλλου
Στα πρώτα χρόνια της νεωτερικής εποχής ,όπως μας υπενθύμισε ο Μισελ Φουκό, οι αρχές κάθε πόλης συγκέντρωναν τους τρελούς, τους φόρτωναν στα Narrenschiffen (πλοία των τρελών) και τους ξαπόστελναν στη θάλασσα οι τρελοί αντιπροσώπευαν «το σκότος, την αταξία και την χαοτική κίνηση(...)που αντιτάσσεται στη φωτεινότητα και σταθερότητα του ενήλικου νου »η δε θάλασσα «αντιπροσώπευε το υγρό στοιχείο, «που παρασύρει αλλά και κάτι ακόμα:εξαγνίζει»

Αυτός ο περιορισμός της ετερότητας με τη σειρά του είχε ως συνέπεια την εγκαθίδρυση μιας συνέχειας στο κοινωνικό πεδίο συνέχεια που συνέβαλε τουλάχιστον κατ αρχήν στην κινητικότητα των δημοκρατικών κοινωνιών, στις οποίες κάθε άτομο είχε ίση δυνατότητα να αιτήσει να καταλάβει όλες τις θέσεις και κανένα άτομο δεν αποκλειόταν λόγω της φύσης του η της συμμετοχής του σε μια ομάδα. Αντίθετα, το αμετάβλητο των ιεραρχικών κοινωνιών συνίστατο στο γεγονός ότι η θέση του καθενός προσδιοριζόταν αμετάκλητα από τη συμμετοχή του σε κάποια ομάδα

. «Η νέα αυτή αντίληψη για τον άλλον ανέτρεψε εκ βάθρων τη γενική οικονομία της ετερότητας. Το ερώτημα με βάση το οποίο εκτυλίχθηκε η μετάβαση από τον ένα μηχανισμό (της παραδοσιακής κοινωνίας ) στον άλλο ( της νεωτερικότητας) δεν ήταν αν υπάρχουν περισσότερες ή λιγότερες πραγματικές ανισότητες ανάμεσα στα άτομα καθώς μάλιστα ήταν δυνατόν να υπάρχουν πολύ μεγάλες πραγματικές ανισότητες και στη νεωτερική οικονομία. Η νεωτερική επανάσταση της ισότητας έθεσε τέλος στο σύστημα της περιχαράκωσης των ανθρώπων στις διάφορες τους και εγκαινίασε την αμοιβαία δεκτικότητα της μιας ταυτότητας στην άλλη. Η νέα οικονομία της ετερότητας μετασχημάτισε τη σχέση με τον άλλο , καθώς σήμαινε ότι η σχέση εμπεριέχει την δυνατότητα αμοιβαίας ταύτισης»

Όμως πολλές φορές αυτή η αμοιβαία δεκτικότητα προϋπέθετε την εξαφάνισης της ετερότητας και του άλλου «Ο τυπικός σύγχρονος ξένος» γράφει ο Ζygmunt Bauman υπήρξε το απόρριμμα του ταξινομητικού ζήλου του (νεωτερικου )κράτους«Οι νεωτερικοι ξένοι δεν ταίριαζαν στο όραμα της τάξη. Όταν χαράζεις διαχωριστικές γραμμές και ξεχωρίζεις τα διαιρεμένα, οτιδήποτε θολώνει η διαρρηγνύει τις γραμμές αυτές υπονομεύει και βλάπτει την εκτέλεση του έργου σου Ο σημασιολογικός υπό η υπερκαθορισμός του ξένου έφθειρε τις ξεκάθαρες οριοθετήσεις και κατέστρεφε τις σηματοδοτήσεις . Και μόνο με τη παρουσία τους , οι ξένοι επενέβαιναν στο έργο που το Κράτος είχε υποσχεθεί πως θα επιτελέσει και εμπόδιζαν τις προσπάθειες του για να το ολοκληρώσει. Προκαλούσαν δηλαδή μια αίσθηση αβεβαιότητας εκεί που θα έπρεπε να κυριαρχεί η βεβαιότητα και η σαφήνεια . Στην αρμονική και λογική τάξη που επρόκειτο να οικοδομηθεί ΄δεν ήταν δυνατόν να υπάρξει χώρος ΄για τα «μήτε το ένα μήτε το άλλο» για τα στρεβλά , για τα αμφίσημα. Η οικοδόμηση μιας τέτοιας τάξης σήμαινε συντριπτικό πόλεμο κατά των ξένων και του ξένου στοιχείο»

«Σε αυτόν τον πόλεμο»- ΄συνεχίζει ο Ζygmunt Bauman εφαρμόσθηκαν κατά περιόδους δυο εναλλακτικές αλλά και συμπληρωματικές μεταξύ τους στρατηγικές. Η μια ήταν ανθρωποφαγική: οι ντόπιοι εξαφάνιζαν τους ξένους καταβροχθίζοντας τους και εν συνεχεία μεταμορφώνοντας τους ως δια μεταβολισμού σε μια υφή αξεχώριστη από τη δική τους. Αυτή ήταν η στρατηγική της αφομοίωσης ,που είχε στόχο να εξομοιώσει το διαφορετικό, να καταπνίξει τις πολιτισμικές και γλωσσικές διαφορές , να απαγορεύσει κάθε παράδοση και πίστη πέρα από εκείνες που επρόκειτο να τροφοδοτήσουν τη συμμόρφωση στην νέα ολοκληρωτική τάξη και να προωθήσει και να επιβάλλει ένα και μοναδικό μέτρο υποταγής. Η άλλη στρατηγική ήταν ανθρωποεμετική :το σχέδιο της ήταν να« ξεράσει »τους ξένους ,να τους εκτοπίσει πέρα από τα όρια του τακτοποιημένου κόσμου και να αποτρέψει κάθε επικοινωνία τους με τους εντός των ορίων . Αυτή ήταν η στρατηγική του αποκλεισμού ΄στόχο είχε να περιορίσει τους ξένους μέσα στα ορατά τείχη των γκέτο ή να τους απαγορεύσει , αδιόρατα μεν αλλά πραγματικά, τη συμβίωση, την επιγαμία και τις εμπορικές συναλλαγές με τους γνώριμος άλλους δηλαδή είχε σκοπό της να κάνει «κάθαρση»- να εκτοπίζει τους ξένους πέρα από τα σύνορα της διευθετούμενης και υπό διαχείριση εδαφικής ζώνης . Κι αν κανένα από τα δυο μέτρα δεν μπορούσε να εφαρμοσθεί, τότε ακολουθούσε η φυσική εξόντωση των ξένων»

* Ζygmunt Bauman Η Μετανωτερικότητα και τα δεινά της