ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ
στο περιοδικό ΕΝΕΚΕΝ.
Tο κείμενο μετέφρασε και επιμελήθηκε ο Άρης Στυλιανού.
"Τι ήταν εκείνο που αναζήτησε η γαλλική φιλοσοφία στη Γερμανία;
Μπορούμε να το συνοψίσουμε σε μία φράση: μια νέα σχέση ανάμεσα στην έννοια και στην ύπαρξη, σχέση η οποία έλαβε πολλές ονομασίες, όπως αποδόμηση, υπαρξισμός, ερμηνευτική.
Αλλά, διαμέσου όλων αυτών των ονομασιών, υπάρχει μια κοινή αναζήτηση που συνίσταται στην τροποποίηση και στη μεταβολή της σχέσης μεταξύ έννοιας και ύπαρξης.
Καθώς το κεντρικό ερώτημα της γαλλικής φιλοσοφίας, από την αρχή του αιώνα, αφορούσε το δίδυμο ζωή και έννοια, ο υπαρξιακός μετασχηματισμός της σκέψης, αυτή η σχέση της σκέψης με το ζωτικό της έδαφος, ενδιέφερε έντονα τη γαλλική φιλοσοφία.
Πρόκειται για ό,τι αποκαλώ το γερμανικό της εγχείρημα: την προσπάθεια να βρει στη γερμανική φιλοσοφία νέα μέσα για να σκεφτεί τη σχέση ανάμεσα στην έννοια και την ύπαρξη. Κάνουμε λόγο για εγχείρημα, επειδή στη γαλλική της μετάφραση και μέσα στο πεδίο μάχης της γαλλικής φιλοσοφίας η γερμανική φιλοσοφία κατέστη κάτι εντελώς καινούργιο. Πραγματοποιήθηκε ένα τελείως ξεχωριστό εγχείρημα που συνίσταται, θα έλεγα, στη γαλλική ιδιοποίηση της γερμανικής φιλοσοφίας. Τούτο είναι το πρώτο εγχείρημα.
Μπορούμε να το συνοψίσουμε σε μία φράση: μια νέα σχέση ανάμεσα στην έννοια και στην ύπαρξη, σχέση η οποία έλαβε πολλές ονομασίες, όπως αποδόμηση, υπαρξισμός, ερμηνευτική.
Αλλά, διαμέσου όλων αυτών των ονομασιών, υπάρχει μια κοινή αναζήτηση που συνίσταται στην τροποποίηση και στη μεταβολή της σχέσης μεταξύ έννοιας και ύπαρξης.
Καθώς το κεντρικό ερώτημα της γαλλικής φιλοσοφίας, από την αρχή του αιώνα, αφορούσε το δίδυμο ζωή και έννοια, ο υπαρξιακός μετασχηματισμός της σκέψης, αυτή η σχέση της σκέψης με το ζωτικό της έδαφος, ενδιέφερε έντονα τη γαλλική φιλοσοφία.
Πρόκειται για ό,τι αποκαλώ το γερμανικό της εγχείρημα: την προσπάθεια να βρει στη γερμανική φιλοσοφία νέα μέσα για να σκεφτεί τη σχέση ανάμεσα στην έννοια και την ύπαρξη. Κάνουμε λόγο για εγχείρημα, επειδή στη γαλλική της μετάφραση και μέσα στο πεδίο μάχης της γαλλικής φιλοσοφίας η γερμανική φιλοσοφία κατέστη κάτι εντελώς καινούργιο. Πραγματοποιήθηκε ένα τελείως ξεχωριστό εγχείρημα που συνίσταται, θα έλεγα, στη γαλλική ιδιοποίηση της γερμανικής φιλοσοφίας. Τούτο είναι το πρώτο εγχείρημα.
Το δεύτερο εγχείρημα, εξίσου σημαντικό, αφορούσε την επιστήμη. Οι γάλλοι φιλόσοφοι του δεύτερου μισoύ του αιώνα θέλησαν να αποσπάσουν την επιστήμη από το στενά προσδιορισμένο πεδίο της φιλοσοφίας της γνώσης, δείχνοντας ότι η επιστήμη ήταν ευρύτερη και βαθύτερη από το ζήτημα απλώς της γνώσης: ως παραγωγική δραστηριότητα, ως δημιουργία και όχι μόνον ως στοχαστική ή γνωσιακή διαδικασία.
Θέλησαν να βρουν μέσα στην επιστήμη μοντέλα ανακάλυψης και μετασχηματισμού, για να χαρακτηρίσουν τελικά την επιστήμη όχι ως αποκάλυψη των φαινομένων και της οργάνωσής τους αλλά ως παράδειγμα νοητικής και δημιουργικής δραστηριότητας που μπορεί να συγκριθεί με την καλλιτεχνική δραστηριότητα. Το εν λόγω εγχείρημα συνίσταται στο να μετατεθεί η επιστήμη από το πεδίο της γνώσης στο πεδίο της δημιουργίας και τελικά να προσεγγίσει σταδιακά την καλλιτεχνική δραστηριότητα. Αυτή η διαδικασία βρίσκει την ολοκλήρωσή της στον Deleuze, ο οποίος συγκρίνει με εξαιρετικά λεπτό τρόπο την επιστημονική και την καλλιτεχνική δημιουργία, αλλά αρχίζει πολύ πιο πριν ως ένα από τα συστατικά εγχειρήματα της γαλλικής φιλοσοφίας.
Θέλησαν να βρουν μέσα στην επιστήμη μοντέλα ανακάλυψης και μετασχηματισμού, για να χαρακτηρίσουν τελικά την επιστήμη όχι ως αποκάλυψη των φαινομένων και της οργάνωσής τους αλλά ως παράδειγμα νοητικής και δημιουργικής δραστηριότητας που μπορεί να συγκριθεί με την καλλιτεχνική δραστηριότητα. Το εν λόγω εγχείρημα συνίσταται στο να μετατεθεί η επιστήμη από το πεδίο της γνώσης στο πεδίο της δημιουργίας και τελικά να προσεγγίσει σταδιακά την καλλιτεχνική δραστηριότητα. Αυτή η διαδικασία βρίσκει την ολοκλήρωσή της στον Deleuze, ο οποίος συγκρίνει με εξαιρετικά λεπτό τρόπο την επιστημονική και την καλλιτεχνική δημιουργία, αλλά αρχίζει πολύ πιο πριν ως ένα από τα συστατικά εγχειρήματα της γαλλικής φιλοσοφίας.
Το τρίτο εγχείρημα είναι πολιτικό. Οι φιλόσοφοι αυτής της περιόδου θέλησαν όλοι τους να εμπλέξουν σε βάθος τη φιλοσοφία με τα πολιτικά ζητήματα: ο Sartre, ο Merleau-Ponty μετά τον πόλεμο, ο Foucault, ο Althusser, ο Deleuze, όλοι τους υπήρξαν πολιτικοί ακτιβιστές. Διαμέσου αυτής της πολιτικής δραστηριότητας αναζήτησαν μια νέα σχέση ανάμεσα στην έννοια και στη δράση. Όπως αναζητούσαν στους Γερμανούς μια νέα σχέση ανάμεσα στην έννοια και στην ύπαρξη, έτσι αναζήτησαν και στην πολιτική μια νέα σχέση ανάμεσα στην έννοια και στη δράση, και ειδικότερα στη συλλογική δράση. Τούτη η βασική επιθυμία να εμπλέξουν τη φιλοσοφία στις πολιτικές καταστάσεις τροποποίησε τη σχέση μεταξύ έννοιας και δράσης...".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου