Τι σημαίνει να είσαι Έλληνας σήμερα;Του Πάνου Τριγάζη Απο τον Ανταποκριτη

Τι σημαίνει να είσαι Έλληνας σήμερα;Του Πάνου Τριγάζη




τι σημαίνει να είσαι Έλληνας σήμερα; Σημαίνει να έχεις Έλληνες γονείς; Μπορείς να έχεις δύο χώρες, που τις αισθάνεσαι δικές σου; Μπορείς να αισθάνεσαι ταυτόχρονα Έλληνας και Αλβανός, Έλληνας και Ουκρανός, Έλληνας και Βούλγαρος;». Τα ερωτήματα αυτά είχαν τεθεί από μαθήτρια του 1ου Γυμνασίου Βύρωνα, παιδί Αλβανών μεταναστών, στη διάρκεια ομιλίας της σε εκδήλωση του σχολείου της το 2008 για την παγκόσμια ημέρα κατά του ρατσισμού, όπου τον πρώτο ρόλο είχαν 18 μαθητές, μεταξύ των οποίων 9 παιδιά μεταναστών.




Η πρόκληση για τη χώρα μας, είχε πει κλείνοντας την ομιλία της η 15χρονη μαθήτρια, είναι «να αναγνωρίσουμε τη δική μας εσωτερική πολυμορφία και να διαμορφώσουμε όλοι μαζί – γηγενείς, μετανάστες και παιδιά μεταναστών – μια νέα εθνική συνείδηση στην οποία να καθρεφτίζεται η πολιτισμική διαφορετικότητα της σύγχρονης Ελλάδας, αλλά και η πίστη στην Πατρίδα και στο Σύνταγμα».



Θυμήθηκα την εκδήλωση αυτή – όπου θερμό μήνυμα είχε στείλει και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος – πολλές φορές τις τελευταίες εβδομάδες, που κάποιοι πολιτικοί μας διακινούν απίθανες απόψεις περί δικαιωμάτων των μεταναστών και ιθαγένειας. Απόψεις ξενοφοβικές και ψευτοπατριωτικές, τις οποίες υπερακόντισαν και ορισμένοι κληρικοί, όπως ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος, ο Πειραιώς Σεραφείμ και ο Καλαβρύτων Αμβρόσιος, με απειλές του τύπου «θα μαυρίσει ο τόπος» και επικλήσεις κινδύνων για «την καθαρότητα της φυλής μας», ξεχνώντας τη ρήση του Απόστολου Παύλου «ουκ ενι Ιουδαίος ουδέ Έλλην, ουκ ενι δούλος ουδέ ελεύθερος, ουκ ένι άρσεν και θήλυ».



Περί ιθαγένειας



Και τι δεν λένε οι ακροδεξιοί αυτοί πολιτικοί και τα φερέφωνά τους. Προβάλλουν μια εντελώς αναχρονιστική αντίληψη για την ιθαγένεια και την απόκτησή της. Αρνούνται την ιθαγένεια για ανθρώπους που γεννήθηκαν εδώ και δεν ξέρουν άλλη πατρίδα από την Ελλάδα. Θέλουν να αγνοούν ότι από το 1998 ο Συνήγορος του Πολίτη χαρακτήριζε «πηγή αρκετών προβλημάτων» την «εμμονή του ελληνικού δικαίου της ιθαγένειας στη λεγόμενη αρχή του αίματος».



Υποστηρίζουν ότι η ιθαγένεια δεν είναι ανθρώπινο δικαίωμα, ενώ «καθένας έχει το δικαίωμα της ιθαγένειας» λέει η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο άρθρο 15. Κατά την άποψη τους, «Έλληνας γεννιέσαι, δεν γίνεσαι», κάτι που, αν ίσχυε, θα είχε τραγελαφικές συνέπειες. Μεταξύ άλλων, θα καθιστούσε αδιανόητη την έννοια της διπλής ιθαγένειας. Δεν το χωράει ο νους τους ότι ένας Έλληνας πολίτης μπορεί να έχει πολλές ταυτότητες: να είναι Έλληνας Χριστιανός, Ορθόδοξος αλλά και Καθολικός και Προτεστάντης, Έλληνας Μουσουλμάνος, Έλληνας Εβραίος, καθώς και Έλληνας μη θρησκευόμενος. Δεν δείχνουν καμιά εμπιστοσύνη στην ικανότητα της ελληνικής κοινωνίας να εντάξει τους μετανάστες.



Δεν θέλουν να αποδεχθούν οι εθνοκάπηλοι ότι δεν υπάρχουν εθνικά «καθαρά» κράτη πουθενά στον κόσμο. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ «τα 2/3 των χωρών περιλαμβάνουν τουλάχιστον μια σημαντική μειονότητα που αναλογεί στο 10% των πληθυσμών τους» (Human Development Report 2004). Η Ελλάδα δεν είναι μεταξύ των χωρών αυτών και ακόμα λιγότερο πρέπει να φοβάται. Και σε κάθε περίπτωση είναι λάθος να συγχέονται οι μετανάστες με τις εθνικές μειονότητες, που συγκροτούνται από γηγενείς πληθυσμούς και έχουν προκύψει από εξελίξεις με μεγάλο ιστορικό βάθος.



«Υπερπατριώτες»



Εμφανίζονται, όμως, και σαν υπερπατριώτες οι κήρυκες της ξενοφοβίας και του ρατσισμού στη χώρα μας, μιλώντας στο όνομα του εθνικού συμφέροντος και των ελληνικών παραδόσεων. Όμως, ούτε το εθνικό συμφέρον υπηρετούν οι δυνάμεις αυτές (άλλωστε υπάρχει οδυνηρή εμπειρία από το παρελθόν), ούτε έχουν σχέση οι απόψεις τους με τον αληθινό πατριωτισμό. Γιατί είναι γνωστό (και όσοι έχουμε ζήσει στο εξωτερικό το ξέρουμε «από πρώτο χέρι») ότι ο παγκόσμιος θαυμασμός στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό οφείλεται στη σχέση του με πανανθρώπινες αξίες, όπως η δημοκρατία.



Αλλά και η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ξεσήκωσε ένα μεγάλο κίνημα φιλελλήνων απ’ όλο τον κόσμο, οι οποίοι στο μέγιστο μέρος τους είδαν στην επανάσταση αυτή την έκφραση των ιδεών του Διαφωτισμού. Να σταθούμε μόνο στις ιδέες του Λόρδου Βύρωνα, που είχε εμπνευστεί και από τα μηνύματα του Ρήγα του Βελεστινλή, ο οποίος διακήρυσσε την αλληλεγγύη των λαών της Βαλκανικής και την ανεξιθρησκία στο υπό ίδρυση κράτος. Είναι δε πασίγνωστο ότι η Εθνική Αντίσταση του 1941-44 τραγουδούσε ότι «θέλουμε ελεύθερη εμείς πατρίδα και πανανθρώπινη τη λευτεριά».



Επενδύουν στον φόβο και στις κάθε λογής προκαταλήψεις το κόμμα του ΛΑΟΣ και άλλοι ακροδεξιοί. Από τις δυνάμεις αυτές η εγκληματικότητα αποδίδεται αποκλειστικά στους ξένους, ενώ αποσιωπώνται οι κοινωνικές αιτίες του προβλήματος. Στους ξένους αποδίδουν και την αύξηση της ανεργίας, παραγνωρίζοντας το γεγονός ότι υψηλά ποσοστά ανεργίας (8-9%) είχαμε στην Ελλάδα πριν έρθουν μαζικά οι μετανάστες στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και «βγάζοντας λάδι» το σύστημα και την κρίση του για τη σημερινή έκρηξη του προβλήματος.



Όπως, όμως, λέει ο καθηγητής του LSE Ν. Μουζέλης, «δεν είναι οι μετανάστες, αλλά οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που – σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο – οδηγούν στην υψηλή ανεργία, στην περιθωριοποίηση και την κοινωνική αποδιοργάνωση» (“Βήμα”, 29.3.2009).



Να αποκρουστούν, λοιπόν, από το ευρύτερο δυνατό προοδευτικό μέτωπο οι απόψεις αυτές και τα περί «δημοψηφίσματος» του Καρατζαφέρη, των Χρυσαυγιτών και άλλων. Απόψεις που, αν επικρατούσαν, θα έκαναν ανεπανόρθωτη ζημιά στην ίδια τη δημοκρατία αλλά και στην ήδη βαρύτατα τραυματισμένη διεθνή εικόνα της χώρας μας. Τίποτα δεν μπορεί να δικαιολογήσει την επανάπαυση ή ανοχή απέναντι στην ξενοφοβία και τον ρατσισμό. Τώρα πρέπει να δυναμώσει η αντίστασή μας, πριν να είναι πολύ αργά.



*Ο Πάνος Τριγάζης είναι αντιπρόεδρος της Κίνησης Πολιτών κατά του Ρατσισμού και μέλος της ΚΠΕ του ΣΥΝ