Οι «φιλικές συμφωνίες» της κατοχής
Η διαπλοκή της Siemens, της Deutsche Bank και της Εθνικής Τράπεζας τις πρώτες μέρες της κατοχής, μέσα από τα ντοκουμέντα της Ανακριτικής Επιτροπής των αμερικανικών δυνάμεων κατοχής.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΙΟΥ
Επέκταση της επιρροής της Deutsche Bank στην Ελλάδα
(Απόσπασμα από την Εκθεση της OMGUS, “Ermittlungen gegen die Deutsche Bank”, σ. 237-241)
«Ο τρόπος που επιτεύχθηκε η διείσδυση [της Deutsche Bank] στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα διέφερε από τις μεθόδους που ακολουθήθηκε στις περισσότερες άλλες εξαρτημένες ή κατεχόμενες χώρες. Αντί η γερμανική κρατική τράπεζα να ιδιοποιηθεί το μετοχικό κεφάλαιο των ελληνικών τραπεζικών οργανισμών, κλείστηκαν οι λεγόμενες 'συμφωνίες φιλίας', πάνω στις οποίες αναπτύχθηκε μια στενή επιχειρηματική σχέση μεταξύ μιας μεγάλης γερμανικής τράπεζας και μιας ελληνικής τράπεζας.
Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας ήταν η μεγαλύτερη εμπορική τράπεζα στην Ελλάδα. Κατά το έτος 1939, το κεφάλαιό της και το αποθεματικό της ανερχόταν σε 1.205.000.000 δραχμές και ολόκληρο το ενεργητικό της σε 12,5 δισεκατομμύρια δραχμές. Εκείνη την εποχή διατηρούσε 97 υποκαταστήματα και μια θυγατρική στη Νέα Υόρκη, την Hellenic Trust Company.
Η Deutsche Bank είχε τις πρώτες της επαφές με την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας τον Μάιο του 1941, αμέσως μόλις κατελήφθη η Ελλάδα από τους ναζί, μέσω του Richard Dierks. Ο Richard Dierks ήταν ο αντιπρόσωπος της εταιρείας Siemens, η οποία διατηρούσε στενούς δεσμούς με την Deutsche Bank. Στην έκθεση που υπέβαλε ο Dierks στις 6 Ιουνίου 1941 για το ταξίδι στην Ελλάδα έγραφε τα ακόλουθα:
'Πραγματοποίησα σύσκεψη μιάμισης ώρας με τους διευθυντές της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδας. […] Είχα ενημερωθεί ήδη πριν από αυτή τη συζήτηση για το γεγονός ότι επρόκειτο να με παρακαλέσουν να υποστηρίξω τη συνεργασία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας με μια μεγάλη γερμανική τράπεζα. Η ανάπτυξη της επιχειρηματολογίας μου έδωσε μια καλή αφορμή να μεταβώ σε αυτήν την ερώτηση, και υποσχέθηκα, αμέσως μόλις επιστρέψω στο Βερολίνο, να μιλήσω με την Deutsche Bank για τις πιθανότητες μιας τέτοιας συνεργασίας, χωρίς δέσμευση και εντελώς ιδιωτικά. Οι κύριοι της Εθνικής Τράπεζας μού εξήγησαν ότι η τράπεζα δεν έχει ανάγκη χρημάτων, έχει μεγάλη ρευστότητα και διαθέτει εκείνη τη στιγμή 11 δισεκατομμύρια δραχμές (225 εκατομμύρια Reichsmark) σε καταθέσεις. Στο μυαλό τους είχαν μάλλον μια κοινοπραξία, η οποία θα συμμετείχε στην οικονομική ανοικοδόμηση της Ελλάδας, πρώτιστα στην εκβιομηχάνιση, στην οποία ίσως η γερμανική χρηματοδότηση δεν είναι καν απαραίτητη, και όπου οι γερμανικοί χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και οι γερμανικές βιομηχανίες θα έχουν φυσικά την ελευθερία να αναπτύξουν το δικό τους ιδιαίτερο ενδιαφέρον…
Με τη μεσολάβηση του Dr. Jessen είχα εδώ στο Βερολίνο στις 4 του μηνός μια συζήτηση στο γραφείο μου με τον κ. Abs και τον κ. Kurzmeier της Deutsche Bank, οι οποίοι έδειξαν θερμό ενδιαφέρον για την υπόθεση και ανέλαβαν να σχεδιάσουν τις διαπραγματεύσεις με την Εθνική Τράπεζα. Ο κ. Abs είχε την πρόθεση να ταξιδέψει ο ίδιος στην Ελλάδα, συνοδευόμενος ενδεχομένως από τον κ. Kurzmeier και απέστειλε ως προπομπό στην Εθνική Τράπεζα στην Αθήνα τον κ. Haussier, ο οποίος είναι αυτή τη στιγμή ο ανώτερος υπάλληλος της Deutsche Bank στη Σόφια. Με εξουσιοδότησαν να ειδοποιήσω την Εθνική Τράπεζα, πράγμα το οποίο και έκανα'.
Στις 21 Ιουνίου 1941 ο Dierks συντάσσει αναφορά για τη συνέχεια των διαπραγματεύσεων μεταξύ της Deutsche Bank και της Εθνικής Τράπεζας. Γράφει:
'Ο κ. Abs της Διοίκησης της Deutsche Bank, ο οποίος ταξίδεψε με αεροπλάνο στην Αθήνα στις 16 του μήνα, μού τηλεφώνησε χτες, προκειμένου να με ενημερώσει εν συντομία για την πορεία των συζητήσεων. Οι συζητήσεις κατέληξαν σε προφορική συμφωνία για τη δημιουργία μιας κοινοπραξίας μεταξύ της Deutsche Bank και της Εθνικής Τράπεζα της Ελλάδας με σκοπό τη συμμετοχή στη βιομηχανική ανοικοδόμηση της Ελλάδας'.
Ολα τα βήματα που ανέλαβε η Deutsche Bank, προκειμένου να βάλουν πόδι στην Ελλάδα, συνοψίζονται στην έκθεση για τη συζήτηση μεταξύ των Abs, Kurzmeier και Diercks, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 30 Ιουνίου 1941. Ο κ. Diercks διαπίστωσε τα ακόλουθα:
'Στη σημερινή συζήτηση με τους κυρίους διευθυντές Abs και Kurzmeier ο κ. Abs μας ενημέρωσε για την κατάληξη των διαπραγματεύσεών του στην Αθήνα.
Πριν από την έναρξη του ταξιδιού του στην Αθήνα, ο κ. Abs μίλησε στο υπουργείο Οικονομικών του Ράιχ με τον Dr. Riehle και τον Dr. Reinhardt, οι οποίοι τον διαβεβαίωσαν ότι το υπουργείο θεωρεί εξαιρετικά ευπρόσδεκτη την κοινοπραξία. Κατόπιν ο κ. Abs διάβασε το κείμενο σχετικά με το σχηματισμό μιας βιομηχανικής κοινοπραξίας μεταξύ των δύο προαναφερθεισών τραπεζών. Ο κ. Abs μού ζήτησε να συμμετάσχω εκ μέρους της Deutsche Bank στην κοινοπραξία, όπου θα μετέχουν τρεις εκπρόσωποι της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδας και τρεις της Deutsche Bank. Ο κ. Abs θα επιστεφτεί τις προσεχείς μέρες εκ νέου το υπουργείο Οικονομικών του Ράιχ για να ενημερώσει σχετικά με την κατάληξη των διαπραγματεύσεών του στην Ελλάδα. Για το αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης ο κ. Abs θα με ενημερώσει.
Η συμφωνία μεταξύ της Deutsche Bank και της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδας υπογράφτηκε στις 17 Ιουνίου 1941. Οδήγησε στο σχηματισμό μιας Επιτροπής της Κοινοπραξίας, η οποία συγκροτήθηκε από τα ακόλουθα μέλη:
Ελληνες:
- Πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδας,
- Κωνσταντίνος Γουναράκης, γενικός διευθυντής της Ανωνύμου Ελληνικής Τηλεφωνικής Εταιρείας στην Αθήνα (AETE) και μέλος του εποπτικού συμβουλίου της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδας (ένας γνωστός γερμανόφιλος, ο οποίος εκπαιδεύθηκε στη Γερμανία),
- Ιωάννης Παρασκευόπουλος, καθηγητής Οικονομικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Γερμανοί:
- Hermann J. Abs, Διευθυντής στη Deutsche Bank
- Helmuth Pollems, Διευθυντής τμήματος εξωτερικού της Deutsche Bank,
- Richard Diercks, Διευθυντής της Siemens & Halske AG, Βερολίνο.
Στην εν λόγω Συμφωνία αναφέρονται τα ακόλουθα: «Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας θα στείλει στην Deutsche Bank, στο Βερολίνο, εκθέσεις για τα διάφορα προγράμματα και ιδιαίτερα για την κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων, την εκβιομηχάνιση, την εξόρυξη λιγνίτη και μεταλλευμάτων, για την ανάπτυξη της γεωργικής οικονομίας και ιδιαίτερα την αγροτική βιομηχανία, κλπ.».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ
OMGUS
(Office of Military Government for Germany, United States)
Finance Division – Financial Investigation Section
“Ermittlungen gegen die Deutsche Bank”
(Hans Magnus Enzensberger, Franz Greno, Noerdlingen 1985)
Η πλήρης Εκθεση της Ομάδας των ειδικών που συγκροτήθηκε στο πλαίσιο των αμερικανικών δυνάμεων κατοχής για να διερευνήσει το ρόλο της Deutsche Bank στο ναζιστικό καθεστώς. Περιλαμβάνεται η περιγραφή της «φιλικής συμφωνίας» της Deutsche Bank και της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδας με τη μεσολάβηση της Siemens.
Τα ντοκουμέντα αυτά κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά σε τόμο σε γερμανική μετάφραση και εξαιρετική επιμέλεια του Καρλ Χάιντς Ροτ.
OMGUS
(Office of Military Government for Germany, United States)
Finance Division – Financial Investigation Section
“Ermittlungen gegen die Dresdner Bank”
(Hans Magnus Enzensberger, Franz Greno, Noerdlingen 1986)
Η αντίστοιχη Εκθεση για την Dresdner Bank.
Γιώργος Παγουλάτος
«Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, 1940-2000»
(Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Πρόγραμμα Ερευνών του Ιστορικού Αρχείου, Αθήνα 2006)
Ιστορική μελέτη βασισμένη στα αρχεία της ΕΤΕ. Αναφέρεται η σύσκεψη της διοίκησης της ΕΤΕ με τον Ρίχαρντ Ντιρξ «επί ζητημάτων οικονομικής συνεργασίας μετά της Γερμανίας».
Harold James
“The Nazi Dictatorship and the Deutsche Bank”
(Cambridge University Press, Νέα Υόρκη 2004)
Σύγχρονη μελέτη του ζητήματος «ταμπού», δηλαδή της σχέσης του ναζιστικού καθεστώτος με την Deutsche Bank. Παρά το γεγονός ότι η εργασία αυτή παραγγέλθηκε από τη σημερινή διοίκηση της τράπεζας, αντιμετωπίζει με διεισδυτικό τρόπο τη διαπλοκή του ιδρύματος αλλά και των στελεχών του με το χιτλερισμό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου