«Πανοπτικόν», ένα περιοδικό από τη Θεσσαλονίκη(απο την Ελευθεροτυπία)

Εκδότης, ο Κώστας Δεσποινιάδης




Από την Ελενα Δουβλέτη «Πανοπτικόν»! Θέαση από ψηλά λοιπόν, ή και ενασχόληση με όλα όσα υποπίπτουν σ' ένα ευρύτερο «οπτικό» πεδίο δράσης;



Το «Πανοπτικόν» ήταν ένα κτήριο -και πολύ περισσότερο μια «φιλοσοφία»- εγκλεισμού και επιτήρησης, που είχε ως εμπνευστή της τον ωφελιμιστή φιλόσοφο Τζέρεμι Μπένθαμ. Ηταν ένα δακτυλιοειδές οικοδόμημα, στο κέντρο του οποίου βρισκόταν ένας επιτηρητής που μπορούσε ανά πάσα στιγμή να εποπτεύει τους εγκλείστους που βρίσκονταν στα γύρω κελιά, δίχως αυτοί να τον βλέπουν. Η «φιλοσοφία» αυτή νομίζω ότι χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό τις σύγχρονες κοινωνίες της αυξανόμενης επιτήρησης και της μιντιακής ηδονοβλεψίας. Ωστόσο, ο τίτλος μπορεί να έχει και μια δεύτερη, αντεστραμμένη ανάγνωση: Οπως οι εξουσίες επιτηρούν «πανοπτικά» τους σύγχρονους υπηκόους, με τον ίδιο τρόπο μπορούν και τα ανθρώπινα υποκείμενα, εφόσον βέβαια είναι υποκείμενα, να ασκήσουν μια καθολική, μια «πανοπτική» κριτική στο υπάρχον.



Το περιοδικό υποτιτλίζεται τετράδιο ολικής αντιπαράθεσης. Ποιες οι επιθυμίες οι στόχοι και οι επιδιώξεις σας, λοιπόν;



Στόχος και επιδίωξη του περιοδικού είναι να συμβάλει με κείμενα ουσιαστικής, κριτικής σκέψης -παλιότερα και σύγχρονα- σε μια αμφισβήτηση της επικρατούσης απάτης. Σε κάθε εποχή, οι κυρίαρχες ιδέες είναι οι ιδέες της κυρίαρχης τάξης. Αυτό, λοιπόν, που επιδιώκω είναι να προβληθούν και να συζητηθούν ιδέες αποσιωπημένες, παραμελημένες, συκοφαντημένες, ενίοτε και κυνηγημένες, που όμως αν τις ακούσουμε και τις διαβάσουμε με προσοχή, ίσως μας προσφέρουν μια διέξοδο απ' το τέλμα στο οποίο βυθιζόμαστε, ως κοινωνίες και ως άτομα.



Συνοδοιπόρος της πολιτικής ύλης, η φιλοσοφική στο περιοδικό. Υπάρχουν συγκεκριμένες τάσεις ή φιλόσοφοι με τους οποίους συνομιλεί;



Κατ' αρχάς να πω ότι η πραγματική φιλοσοφία δεν μπορεί παρά να συνομιλεί με τους αυθεντικούς πολιτικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς αλλά και με όλα τα καυτά ζητήματα που απασχολούν κάθε συνείδηση που βρίσκεται σε εγρήγορση και αντιμετωπίζει κριτικά τον κόσμο που την περιβάλλει. Αλλιώς, η φιλοσοφία είναι μια ανούσια, ακαδημαϊκή ενασχόληση που δεν αφορά κανέναν, παρά μόνο τους συλλέκτες άχρηστων και αχρείαστων -πλέον- πανεπιστημιακών τίτλων. Βέβαια, όταν λέω να συνομιλεί με πολιτικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς δεν εννοώ ούτε τις πολιτικάντικες συνδιαλλαγές που καταχρηστικά ονομάζονται πολιτική ούτε τα αποπροσανατολιστικά φληναφήματα των δημοσιογράφων, με τα οποία μας βομβαρδίζουν καθημερινά τα ΜΜΕ. Αυτά όλα ανήκουν στη σφαίρα μιας προ-πολιτικής κατάστασης και εξυπηρετούν την άτυπη αλλά στυγνή ολιγαρχία που κυβερνά.



Οσον αφορά το ερώτημά σας τώρα, στοχαστές ή ρεύματα σκέψης με τα οποία συνομιλεί είναι όλες οι τάσεις της αναρχικής και ελευθεριακής παράδοσης, αλλά και πιο πρόσφατοι στοχαστές που άσκησαν κατεδαφιστική κριτική σε όψεις της σύγχρονης κυριαρχίας. Αναφέρω ενδεικτικά μερικά ονόματα στοχαστών, κείμενα των οποίων έχουν δημοσιευτεί στο «Πανοπτικόν»: Κροπότκιν, Στίρνερ, Μαρξ, Γκόλντμαν, Μπένγιαμιν Αρεντ, Καστοριάδης, Φουκώ, Ντελέζ, Ντεμπόρ, Βανεγκέμ, Βιριλιό, Αγκάμπεν, Ζιν, Μπρετόν, Γκορ Βιντάλ κ.ά. Ολοι αυτοί βέβαια δεν συμφωνούν μεταξύ τους, αλλά αυτό που με ενδιαφέρει δεν είναι να συντάξω ένα νέο ευαγγέλιο (πολιτικής) σκέψης που θα προστεθεί στα ήδη υπάρχοντα. Με ενδιαφέρει ένας ουσιαστικός διάλογος διαφόρων τάσεων σκέψης, που όλες όμως έχουν μία κοινή συνισταμένη: την ανυποχώρητη κριτική του υπάρχοντος, γιατί θεωρώ πως μόνον όποια σκέψη πάει «κόντρα στην εποχή της», έχει λόγο ύπαρξης. Ταυτόχρονα -δεδομένου ότι η ύλη του περιοδικού είναι μοιρασμένη ανάμεσα σε μεταφρασμένα και πρωτότυπα κείμενα-, με ενδιαφέρουν πάρα πολύ και οι αντίστοιχες (τηρουμένων των αναλογιών) απόπειρες πραγματικά ριζοσπαστικής και ανεξάρτητης σκέψης που εκδηλώνονται από σύγχρονους έλληνες στοχαστές.


http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=94861