Επικίνδυνα παιχνίδια με τη δύναμη της γλώσσας:Ακροδεξιές ορκωμοσίες
Υπάρχει κάτι όντως ενδιαφέρον στην τρέχουσα συγκυρία:
Ο όρκος ως
τελετουργία συλλογικής συγκρότησης αποτελεί πλέον τρέχουσα πρακτική της
άκρας δεξιάς .Ο Καρατζαφέρης έχει καθιερώσει τον όρκο στο συνέδριο του
(1), ομοίως ο Καμένος ορκίζεται (2), ενώ είναι συνήθης πρακτική και στην Χρυσή Αυγή(3).
Εδώ
θα άξιζε να σημειωθεί πως ουσιαστικά , για την λειτουργία του όρκου δεν
έχει σημασία αν γίνεται επίκληση του θείου. Αυτό που κατοχυρώνει τον
όρκο, είναι η ίδια η μυστηριώδης δύναμη της γλώσσας. Η ίδια η γλώσσα
εμπεριέχει την άγνωστη δύναμη της σύναψης αυτής της αδιαμεσολάβητης
σχέσης του ομιλούντος με τον κόσμο. Ο όρκος έχει αξία είτε ονοματίζονται
τα θεία είτε τα εγκόσμια. Ο πολιτικός όρκος στον εμφύλιο ήταν
εκτεταμένη πρακτική της άλλης πλευράς (4)
Η
εκτεταμένη χρήση του όρκου από την άκρα δεξιά, μπορεί να παραπέμπει στο
λαϊκό θρησκευόμενο ακροατήριο της, ως μια επικοινωνιακή χειρονομία
αντίστοιχη της εικόνας της Παναγιάς Σουμελά την οποία σηκώνουν όλοι το
Δεκαπενταύγουστο ,όμως ακούσια σηματοδοτεί μια βαθύτερη χειρονομία.
Αν
η πολιτική υπόσχεση ανήκει στην περιοχή μιας πολιτικής τεχνολογίας με
μηχανικά ισοζύγια " υπόσχεσης - επαλήθευσης" ο όρκος κινείται σε μια
βαθύτερη περιοχή μιας ανθρωπολογικής συνθήκης πέραν την αξίωσης επαλήθευσης.
Η διάψευση της πολιτικής υπόσχεσης είναι μέρος της, προϋπάρχει ως
δυνατότητα από τη στιγμή της εκφοράς της .Αντίθετα ο όρκος υπάρχει
ακριβώς για να άρει τις εγγεγραμμένες εκ των προτέρων πιθανότητες
ψεύδους .Η ψευδορκία γίνεται ποινικό αδίκημα, όσον αφορά τις συνέπειες της στο δικαστήριο ,γίνεται βλασφημία όσον αφορά την θεολογική της
διάσταση. Η διάψευση όμως της πολιτικής υπόσχεσης είναι απλά μια άλλη
όψη της, η οποία γίνεται δυνητικά εξηγήσιμη και αποδεκτή. Η διάψευση
όμως του όρκου είναι άρση του, ολική καταστροφή του, δεν αποδέχεται
εξηγήσεις ή αποδοχή.
Η εκτεταμένη χρήση του όρκου συνιστά μέρος της ανάγνωσης που κάνει η ακροδεξιά στη δικιά της κριτική του συστήματος.Η μεγάλη αφήγηση για το «σύστημα» στηρίζεται σε μια παραδοχή ύπαρξης μιας " μηχανής" η οποία υποτάσσει τη ζωή εργασία
μέσω των υποσυστημάτων της ( οικονομία, δίκαιο, καταστολή, ιδεολογικοί
μηχανισμοί κλπ) και αναπαράγει τις σχέσεις. Αν η αριστερά στην ανάγνωση του συστήματος ανακαλύπτει τις βαθύτερες διασυνδέσεις και ροές εντός των υποσυστημάτων με
βάση τεχνικά, αναλυτικά, προσδιορισμένες αλληλουχίες, η ακροδεξιά
ανακαλύπτει τις εσωτερικές διασυνδέσεις αυτές ως εκφράσεις
μαγικοθρησκευτικών δομικών στοιχείων .Στην ακροδεξιά ανάγνωση υπάρχουν
εξηγήσιμες εκφράσεις και λειτουργίες των υποσυστημάτων ( δίκαιο,
οικονομία κλπ) μόνο που η συγκολλητική ουσία , οι συνάψεις έχουν
λειτουργικά στοιχεία ,φυλής, θρησκείας κλπ.
Ο όρκος λοιπόν, ως λειτουργικό συστατικό μιας ανάγνωσης του κόσμου- συστήματος με
εσωτερικές συνάφειες , αναδύεται στον ακροδεξιό πολιτικό λόγο ως φυσική
έκφραση των δομικών στοιχείων του συστήματος αυτού: των συμπαγών
μυστηριακών μονάδων που ενοποιούν το κόσμο, τη γλώσσα, τις πράξεις .Με
τους όρκους η ακροδεξιά δεν προσπαθεί να ενισχύσει απλά την αξία της πολιτικής της υπόσχεσης , αλλά ασυνείδητα επαναδιατυπώνει την ανάγνωση της για την ενότητα
του κόσμου, της γλώσσας, των ανθρώπων ως σύστημα, μόνο που εδώ τα
υποσυστήματα δομούνται από μαγικοθρησκευτικές δομές .Ο ακροδεξιός λόγος
είναι πολιτικά " τεχνικά" αντισυστημικός
,αποκαλύπτει τις εσωτερικές συνάψεις, μόνο που αυτές πάλλονται και
αναπλάθονται από μηχανισμούς δομημένους από μονάδες μυστηριακής φύσης.
Σύμφωνα με τον G.Agamben (5) ένα από τα χαρακτηριστικά της εποχής μας είναι ότι ,για πρώτη φορά ίσως στην ανθρώπινη ιστορία καλούμαστε να συγκροτήσουμε την κοινωνία χωρίς την εκτεταμένη επικύρωση της μέσω του όρκου.Αν μπορούσαμε να απλοποιήσουμε τη θέση του GA ,αυτό έγκειται στο εξής:
Ο όρκος προϋπάρχει της μαγικοθρησκευτικής ιστορικής φάσης της ανθρωπότητας. Η λεκτική τελετουργία για την επικύρωση ενός δεσμού
κοινωνίας ,κόσμου, γλώσσας είναι θεμελιακή .Ο όρκος συνιστά αυτή καθ´
εαυτή την οργανική ενότητα του ομιλούντος με τις πράξεις, το περιβάλλον
του, τη ζωή και τη γλώσσα. Η κατεύθυνση του όρκου ,ευκτική ή επιβεβαιωτική είναι δευτερεύουσα στην ανάλυση αυτή. Ο όρκος προηγείται της θρησκείας και του νόμου.
Αν η ηθική και όχι απλώς η γνωστική σύνδεση ,μεταξύ λέξεων, πραγμάτων και πράξεων διαρραγεί τότε προωθείται ένας θεαματικός
και ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός των κενών λέξεων αλλά και όλων των
νομικών μηχανισμών οι οποίοι προσπαθούν να ελέγξουν όλες τις πλευρές της
κοινωνικής ζωής. Είναι ενδιαφέρον άτι η λεκτική κενολογία , λεξιλαγνεία
και η νομική επικυριαρχία του κράτους είναι παράλληλα φαινόμενα.
Αν η θέση του GA
είναι ορθή τότε απέναντι στις ορκωμοσίες της ακροδεξιάς , δεν αρκεί η
αποδόμηση του αταβιστικού χαρακτήρα τους, γιατί η δύναμη του όρκου
προηγείται του αταβισμού αυτού. Οι ορκωμοσίες της ακροδεξιάς ρισκάρουν
να γίνουν ψευδορκίες και άρα
πολιτικά μαχητές ,αλλά στο μεταξύ έχουν μεταφέρει το επίδικο σε ένα
επίπεδο όπου η ακροδεξιά θέλει να μεταφέρει έτσι και αλλιώς: από το
επίπεδο της τεχνικής πολιτικής σε ένα επίπεδο πολιτικής θεολογίας. Εδώ
όμως αναδύεται ένα κρίσιμο ίσως δυσεπίλυτο ζήτημα: Αν η τεχνική πολιτική είναι
κατά βάθος τελικά πολιτική θεολογία, τότε η ακροδεξιά πρωτοβουλία της
προσφέρει ένα προβάδισμα . Η απομάγευση της πολιτικής των όρκων μέσω της έλλογης κριτικής φτάνει σε ένα όριο πέραν του οποίου αυτή συναντά όντως ένα πυρήνα μυστηρίου: αυτού της δύναμης της γλώσσας.
Τελικά μήπως οι ακροδεξιές ορκωμοσίες αντιμετωπίζονται με τη διατύπωση μιας πολιτικής υπόσχεσης πέραν της πολιτικής μηχανολογίας και πολιτικής λογιστικής;
Μήπως απαιτείται μια υπόσχεση ,όχι απλά με περισσότερες εγγυήσεις
συνέπειας και αληθείας, αλλά μια λεκτική αποτύπωση σε ένα βαθύτερο
ανθρωπολογικό επίπεδο;
Το παράδοξο είναι πραγματικά ενδιαφέρον: Ακόμη και οι πιο άρτιες τεχνικά, λογιστικά, μαθηματικά, προτάσεις λειτουργούν τελικά ως «όρκοι»
ως λεκτικές δράσεις με τελετουργικό περιεχόμενο. Εδώ έγκειται και η
αδυναμία των πολιτικών προτάσεων με ένταση στο «συγκεκριμένο». Αυτό το
συγκεκριμένο γίνεται ,ακούσια, και παρά την θεμιτή θέληση των εκφραστών
του, μέρος ενός μυστηρίου. Η πιθανή εκλογική αποτυχία των πολιτικών φορέων των «συγκεκριμένων» μέτρων γίνεται
όχι γιατί αυτά δεν στέκουν μαθηματικά ,αλλά γιατί εντάσσονται ακουσίως
σε ένα επίπεδο το οποίο δεν υποψιάζονται καν οι φορείς αυτοί. Αντιθέτως η
οποιαδήποτε επιτυχία τους δεν οφείλεται στην ακρίβεια της αλγεβρικής
διατύπωσης τους αλλά στον βαθμό που αυτή η διατύπωση λειτουργεί ως μέρος ενός «όρκου» ως λεκτική επένδυση μιας μυστηριακής πράξης της γλώσσας. Για να έχουν οι πολιτικές του «συγκεκριμένου» αξία πρέπει να κατανοήσουν τα οντολογικά περιορισμένα όρια τους.
Συμπέρασμα : οι ακροδεξιές ορκωμοσίες αναδεικνύουν τα δυσδιάκριτα όρια , τους περιορισμούς μιας «τεχνικής πολιτικής» αλλά και τις αναπάντεχες μυστηριακές δυνάμεις της γλώσσας.
1.-O όρκος του ΛΑΟΣ
2.-Ο Καμένος ορκίζεται
3.-Όρκος - Χρυσή Αυγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου