Κατά Ιουδαίων - Βικιπαίδεια
Χρήση των επιστολών του Χρυσόστομου κατά τον 20ο αιώνα
Οι λόγοι του Κατά Ιουδαίων αποτέλεσαν αντικείμενο ανανεωμένου
ενδιαφέροντος ανάμεσα στους αντισημίτες του 19ου και 20ου αιώνα.[11].
Βεβαίως κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι οι λόγοι του ήταν γεμάτοι μίσος[12]
και οι πιο φριχτοί και βίαιοι που μπορεί να βρει κανείς στα γραπτά
οποιουδήποτε Χριστιανού θεολόγου"[13].
Επίσης, κατηγορήθηκε ο Χρυσόστομος επειδή έχουν χρησιμοποιηθεί λόγια
του από πολλές αντισημιτικές ομάδες για να υποκινήσουν το μίσος κατά των
Εβραίων[14],
όπως επίσης και ότι οι απόψεις του θεμελίωσαν και διέδωσαν την ιδέα ότι
οι Εβραίοι είναι συνολικά υπεύθυνοι για το θάνατο του Χριστού,[15]
ή ότι οι ομιλίες του αποτέλεσαν το πρότυπο για τον μετέπειτα
αντισημιτικό λόγο και για τη χρήση αποσπασμάτων από τα ευαγγέλια του
Ματθαίου και του Ιωάννη για να κατηγορηθούν οι Εβραίοι[16].
Όλα αυτά, ισχυρίζονται, γέννησαν έναν ιδιαίτερο Χριστιανικό
αντισημιτισμό που παρουσίαζε τους Εβραίους σαν δολοφόνους του Χριστού,
και αυτό προστέθηκε στις φήμες που προϋπήρχαν ήδη στον προχριστιανικό
κόσμο θέτωντας τους Εβραίους σε κίνδυνο σε κάθε χριστιανική πόλη[16].
Για το γεγονός όμως της χρήσης αποσπασμάτων από τις ομιλίες του για
άλλους σκοπούς δεν ευθύνεται ο Χρυσόστομος. Καταρχάς οι ομιλίες αυτές
δεν ήταν στην πραγματικότητα κατά των εβραίων, αλλά κατά των
ιουδαϊζόντων χριστιανών οι οποίοι είχαν παρασυρθεί σε σημείο που να
συμμετέχουν σε εορτασμούς στις συναγωγές[17].
Επίσης, είχαν θρησκευτικό-τυπολογικό περιεχόμενο και όχι
φυλετικό-ρατσιστικό[18]
ενώ, επιπλέον, ο Χρυσόστομος "δεν συνιστούσε το μίσος και την
προσωπική αποστροφή" και άρα "δεν διαπνεόταν από κανένα είδος
αντισημιτισμού, όπως τον κατηγορούν"[19].
Μιλάει, "όχι διότι έχει προγραμματική ιδεολογική αντίθεση προς τους
ιουδαίους, άλλα μόλις προκύπτει το ποιμαντικό πρόβλημα στο γεγονός που
δείχνει ότι αιτία των Ομιλιών του δεν είναι ο αντισημιτισμός"[20].
Συμπέρασμα για τη χρήση των επιστολών στον 20ο αιώνα
Παρά το γεγονός ότι ο Χρυσόστομος αναφερόταν με αυτόν τον τρόπο στους
Εβραίους δεν συνάγεται ότι τους μισούσε, αλλά χρησιμοποιούσε ενα
ρητορικό σχήμα της εποχής, το λεγόμενο ψόγο, που σε καθε περίπτωση ήταν
διαδεδομένος[21].
Με την προσεκτική μελέτη των κειμένων του Χρυσοστόμου, γίνεται
αντιληπτό ότι η επιθετική αυτή συμπεριφορά έχει να κάνει όχι με κάποια
εγκατεστημένη ιδεοληψία του Χρυσοστόμου, αλλά με τον κατεξοχήν στόχο που
θέτει ο Χριστός[22].
Τη σωτηρία του ανθρώπου. Έτσι στο Κατά Ιουδαίων[23]
γίνεται εμφανές ότι μιλά με τέτοιο τρόπο για να προστατέψει. Οι σκληρές
εκφράσεις όπως "άθλιοι", "δείλαιοι", "άρπαγες", "πλεονέκτες"[24]
έχει να κάνει με τη συμπεριφορά απέναντι στο Χριστό ο οποίος τους
αποκαλύφθηκε και αυτοί του συμπεριφέρθηκαν το γνωστό τροπο. Και
αναρωτιέται: «τι αθλιότερον τούτου;».
Όμως "ποτέ δεν συνέστησε στους χριστιανούς να μη συναλλάσσονται ή
να μη χαιρετούν τους ιουδαίους. Πολύ περισσότερο δεν συνέστησε να τους
μισούν ή να τους καταδιώκουν. Αυτό που ζητούσε και συνιστούσε μόνο ήταν
να μη συμμερίζονται την θρησκευτική ζωή τους"[25].
Επίσης είναι αληθές ότι κατά γενική ομολογία η γλώσσα του Χρυσοστόμου
ήταν σκληρή αντίστοιχα και για τους Αρειανούς, τους ανομοίους,
τους γνωστικούς αλλά και τους
πλουσίους και άρχοντες που έκαναν έκλυτο, προκλητικό βίο, τους οποίους
μάλιστα ονόμαζε "λύκους"[26].
Κατ' αυτό τον τρόπο, οι Ιουδαίοι δεν φαίνεται να χρίζουν ειδικής
«μεταχείρισης» όπως ισχυρίζονται κάποιοι συγγραφείς, αλλά σε κάθε ομάδα ή
έτερη δογματική αντίληψη η οποία αντιτίθεται στο «νόμο του Θεού»
δείχνει παρόμοια αντιμετώπιση. Άλλωστε είναι χαρακτηριστική η προσφώνηση
του Γεωργίου Φλορόφσκι ως "προφήτη της καθολικής αγάπης"[27].
Είναι χαρακτηριστικό πως "όσοι μέμφονται το Χρυσόστομο για
αντιιουδαϊσμό και αντισημιτισμό αποφεύγουν να μελετήσουν τη θεολογική
θεμελίωση των απόψεών του για τους Ιουδαίους"[28].
Χαρακτηριστικό είναι άλλωστε το χωρίο "Κατά Ιουδαίων Α΄ 1""... όπου
αναφέρει:
- "Μηδέ θαυμάσητε, ει αθλίους εκάλεσα τους Ιουδαίους. Όντως γαρ άθλιοι και ταλαίπωροι, τοσαύτα από των ουρανών αγαθά εις τας χείρας αυτών ελθόντα απωσάμενοι και ρίψαντες μετά πολλής της σπουδής. Ανέτειλεν εκείνοις πρώιμος ο της δικαιοσύνης ήλιος, κακείνοι μεν απώσαντο την ακτίνα και εν σκότει κάθηνται...Εκείνοι της ρίζης της αγίας ήσαν κλάδοι, αλλ εξεκλάσθησαν. Εκείνοι τους προφήτας ανέγνωσαν εκ πρώτης ηλικίας και τον προφητευθέντα εσταύρωσαν...Δια τούτο άθλιοι, ότι τα πεμφθέντα αυτοίς αγαθά αρπαζόντωνν έτερων και προς εαυτούς επισπωμένων, αυτοί διεκρούσαντο".
Ο Χρυσόστομος υπερασπίστηκε δυναμικά τους χριστιανούς, και δεν
ανεχόταν τον προσυλητισμό από τους Ιουδαίους[29],
απειλή που ήταν μεγαλύτερη εξαιτίας της ισχυρής εβραϊκής κοινότητας που
υπήρχε την εποχή εκείνη στην Αντιόχεια. Γι αυτό και ο λόγος του ήταν
οξύς, σε αντίθεση με τα πιο ήπια κηρύγματα που έκανε στην Κων/πολη, όπου η απειλή για τους
χριστιανούς ήταν μικρότερη[30].
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου