Του ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΑΡΑΝΙΤΣΗ
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
Το γεγονός ότι το μοντέρνο καταναλωτικό αντικείμενο είναι τρόπον τινά «άυλο», αφού έχει πια στερηθεί τη χρηστική του αξία, πόσω μάλλον τη συμβολική λειτουργία του στον κύκλο της ζωής, μπορεί να εξεταστεί απ' τη σκοπιά μιας πλήρους αλληλοεξουδετέρωσης:
ο καταναλωτής, ως εθισμένος, το ποθεί και το μισεί εξίσου.
Ετσι, αυτό αποκτάει ιδιότητες που μαρτυρούν τη διαβρωτική αποενεργοποίηση της σχέσης του με τη ζωντανή ύλη η οποία το γέννησε: στο εξής θα είναι light και μονίμως προς αντικατάσταση.
Ταυτόχρονα, αυτή η μηδενική υπόσταση ενσαρκώνεται σε επιστημονικές φαντασιώσεις που, ανεξάρτητα απ' την επινοητικότητά τους, είναι επιδεκτικές συγκρίσεων με μια σχεδόν παιδαριώδη ματαιοπονία, εφάμιλλη εκείνης του πειράματος του CERN· εδώ, το ποθητό πράγμα, ένα «άυλο» σωματίδιο που μεταφέρει εντούτοις πληροφορίες με πρώτη αυτή του ονόματός του (σωματίδιο Higgs), εξ υποθέσεως αόρατο και μη απτό, αναμένεται προσευχητικά από αμέτρητους φυσικούς, μαθηματικούς, κοσμολόγους και προγραμματιστές ανά την υφήλιο, ώστε να τακτοποιηθεί η ασυνέπεια μιας θεωρίας, η οποία, αμέσως μετά την ικανοποίησή της, θα δώσει το πιθανολογούμενο στίγμα ενός νέου αόρατου και μη απτού πράγματος, ενός νέου αναμενόμενου αντικειμένου, ενός επόμενου εξωτικού επισκέπτη από το άπειρο, από το μέλλον, από την καρδιά του πρωταρχικού δομικού λίθου της ύλης, από μιαν πέμπτη διάσταση, απ' το κενό, ή τελοσπάντων απ' οπουδήποτε αλλού ο άνθρωπος πιστεύει ότι του στερούν τη φυσική πρόσβαση. Σωματίδια και προϊόντα μοιάζουν να μην έχουν άλλο ρόλο απ' το να έρχονται και να παρέρχονται αενάως.
Σαν να λέμε ότι, στη σφαίρα της κατανάλωσης, αναπτύσσεται μια αλληγορία αυτού που συμβαίνει στην κβαντική φυσική, και ανάποδα: το αντικείμενο κατάντησε αποκλεισμένο απ' την εμπειρία και αφαιρετικό, κυρίως δε κάτι εφήμερο που θα αφήσει το δειλό του ίχνος στην οθόνη των μετρήσεων. Με δυο λόγια, το αντικείμενο διαφεύγει. Ακούγοντας για τις χιλιάδες των μνηστήρων του Higgs που συσσωρεύουν νυχθημερόν δεδομένα στους υπολογιστές τους, η υπόθεση ότι συζητάμε για τον διαρκώς ματαιούμενο πόθο της κυριολεκτικής υλοποίησης ενός φασματικού όντος, της μετατροπής του άπιαστου σε κάτι χειροπιαστό, είναι πέρα για πέρα αληθοφανής. Τα προϊόντα μίας χρήσεως, πόσω μάλλον τα προϊόντα καμίας χρήσεως, όπως σωστά θεωρούνται τα περισσότερα απ' αυτά που αγοράζονται απλώς για να αγοραστούν, αιωρούνται γύρω μας υπό την προϋπόθεση ότι θα αφήσουν τον χρήστη ανικανοποίητο - στο δικό τους στρατόπεδο, τα σωματίδια της κβαντικής φυσικής είναι επίσης σημεία της επιστημονικής γλώσσας που διαδέχονται το ένα το άλλο προσφέροντας μιαν ιδεώδη μεταφορά της ανέφικτης απτότητας του εμπορεύματος, της διάστασης εκείνης του πράγματος που είναι περιζήτητη ειδικά επειδή το πράγμα, ως προς αυτήν, υπολείπεται.
Καθώς ανανεώνονται οι «μόδες» στον ορίζοντα της έρευνας, η αντιστροφή αποδεικνύεται ολοκληρωτική: τον χαρακτήρα του τρισδιάστατου διεκδικεί πλέον αυτό που προσδιορίζεται σαν «ανύπαρκτο» και που, βεβαίως, αφού είναι τέτοιο, μπορεί να κυκλοφορεί ελεύθερα στη δυνητικότητα, να παραλλάζει τον εαυτό του, να μαγεύεται και να μαγεύει, τέλος να εξασφαλίζει δήθεν μιαν απάντηση σε μεταφυσικά ερωτήματα, π.χ. με το να εγκλείεται και να διαλάμπει μέσα στα περιθώρια ενός κλάσματος του νανοσεκόντ. Το «απόλυτο» κινητό τηλέφωνο, το «απόλυτο» αναψυκτικό, το «απόλυτο» γκάτζετ δεν υφίσταται παρά μόνον σαν αδιαλείπτως μετακινούμενο δόλωμα της καταναλωτικής βουλιμίας: αναλόγως, δεν είναι τυχαίο ότι το Higgs καταδιώκεται προκειμένου να φωτιστεί το ερώτημα σχετικά με το τι είναι αυτό που δίνει μάζα στην ύλη (στα στοιχειώδη σωματίδια).
Ισως να οφείλεται ακόμη λιγότερο στην τύχη το γεγονός ότι οι θεωρητικοί και οι πειραματικοί φυσικοί αλληλοπεριφρονούνται, αφού το εκάστοτε παράκλητο σωματίδιο εμφανίζεται, από οντολογικής σκοπιάς, παγιδευμένο σε μια διφορούμενη κατάσταση όπου η εμπειρία διαψεύδει ενώ συνάμα επιβεβαιώνει τη θεωρία - και τανάπαλιν. Επιτρέπεται ταυτόχρονα να παραλληλίσουμε το ζεύγος πείραμα/θεωρία με το ζεύγος που συγκροτούν αφ' ενός η χρήση του προϊόντος (πάντα απογοητευτική, πάντα ληξιπρόθεσμη), αφ' ετέρου η μόδα, το must, η «κοινωνική» και διαφημιστική προσταγή. Διότι η μάζα, η απτή, η αισθητή αδράνεια των πραγμάτων, ως μείζον σκάνδαλο και τροχοπέδη της επιταχυνόμενης μετανεωτερικότητας, είναι ακριβώς (το αντίθετο του εαυτού της:) χιμαιρική. Γενικά μιλώντας, το νόημα της σαιξπηρικής παρατήρησης ότι «είμαστε φτιαγμένοι από το υλικό των ονείρων», υποβιβάζεται σε παρωδία δηλωτική του ευτελισμού των αξιών και λίκνου, έκτοτε, όλων των ψευδαισθήσεων της πανικόβλητης εχθρότητας προς κάθε βαθιά εμπειρία του παρόντος, αρχής γενομένης από την ιδέα (που οδηγεί την κούρσα της πλύσης εγκεφάλου) ότι το μέλλον είναι ήδη παρελθόν.
....................................................................................................................................
. Εκείνο που επιταχύνεται, μαζί με το σωματίδιο, είναι ο υπολογισμός που στερεί τη σκέψη απ' την επαφή της με τη συνείδηση και, άρα, απ' το συμπέρασμα ότι κάθε ανακάλυψη παλιώνει αυθημερόν και αφήνει στη θέση της έναν καινούριο άγνωστο Χ, σε μιαν αναζήτηση που ο στόχος της, προ πολλού ξεκομμένος απ' τη φιλοσοφική υπόληψη της αλήθειας του ανθρώπου, έχει λησμονηθεί εντελώς.
..........................................................................................................
.... Ομολογουμένως, η συσκότιση γύρω απ' τη φύση του σωματιδίου Higgs ενθαρρύνει έναν μυστικισμό των εξισώσεων που θα μπορούσε να αντιπαραβληθεί με το άγχος προστασίας των μυστικών της βιομηχανικής κατασκοπίας τα οποία σχετίζονται με τους νέους τύπους συνθετικών υλών και, συνεπώς, των προϊόντων που θα εισαχθούν στην αγορά. Η αγορά είναι μια εξίσωση όπου Χ και Ψ εναλλάσσονται στον πύργο ελέγχου της απογείωσης των προκλήσεων.
Ετσι, εφόσον η επιτάχυνση των σωματιδίων είναι αρκούντως υψηλή ώστε να αγγίξει το οριακό μυστήριο της ταχύτητας του φωτός, εδραιώνεται η εντύπωση, στο συλλογικό μας ασυνείδητο, ότι τα σωματίδια «εξαϋλώνονται» και, τώρα, μπροστά στο αίνιγμα του CERN, οι κινδυνολόγοι ξανάπιασαν τη σκυτάλη της ρητορικής για το επικείμενο τέλος του κόσμου, ως εξαΰλωσή του, δίχως να υποπτεύονται (ή ειδικά επειδή υποπτεύονται) πως ο κόσμος όπως τον ξέραμε, δηλαδή σαν κάτι το απαραιτήτως νοηματοδοτημένο, έχει ήδη εξαϋλωθεί, και ότι, αν δεν είχε, δεν θα ψάχναμε για το Higgs αλλά για τον ίδιο τον Χιγκς, που κατέληξε άφαντος: «Το τηλέφωνό του», γράφει ο Ιαν Σαμπλ (Guardian, 17. 11. 07), «εξακολουθεί να μην απαντάει, εκκλήσεις μέσω φίλων αποβαίνουν άκαρπες και τα e-mails εξατμίζονται στον αιθέρα''
.......................................................................................................
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου