Objet petit a /ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΙΡΗ

Objet petit a








Ο όρος αυτός έχει συχνά μεταφραστεί ως "αντικείμενο (μικρό α)" αλλά ο Lacan επέμενε ότι πρέπει να παραμένει αμετάφραστος, "αποκτώντας έτσι,ούτως ειπείν, το status ενός αλγεβρικού σημείου " ( Sheridan, 1977: xi,βλ.ΑΛΓΕΒΡΑ).





Το σύμβολο α (το πρώτο γράμμα της λέξης autre, ή "άλλος" είναι ένα από τα πρώτα αλγεβρικά σημεία που εμφανίζονται στο έργο του Lacan,και εισάγεται για πρώτη φορά το 1955 μαζί με το ΣΧΗΜΑ L.Γράφεται πάντοτε με πεζά και πλάγια γράμματα για να τονιστεί το γεγονός ότι αφορά τον μικρό άλλο,σε αντίθεση με το κεφαλαίο "Α" του μεγάλου Άλλου.Αντίθετα με τον μεγάλο Άλλο που αντιπρωσοπεύει μια ριζική και μη αναγώγιμη ετερότητα,ο μικρός άλλος είναι "ο άλλος που δεν είναι καθόλου άλλος,αφού τον συμπληρώνει κατ' ουσίαν το εγώ,σε μια σχέση που είναι πάντοτε ανακλαστική,εναλλακτική" (Σ2,321).Στο σχήμα L ,λοιπόν τα σύμβολα α και α' αντιστοιχούν αδιακρίτως στο ΕΓΩ και στον ΟΜΟΙΟ/ΚΑΤΟΠΤΡΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ,και ανήκουν καθαρά στη φαντασιακή τάξη.

Το 1957 ,όταν ο Lacan εισάγει το μαθήμιο της φαντασίωσης ($ΙΙ α),το σύμβολο α αρχίζει να γίνεται αντιληπτό ως αντικείμενο της επιθυμίας.Πρόκειται για το φαντασιακό ΜΕΡΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ,ένα στοιχείο που φαντασιώνεται ως κάτι που μπροεί να χωριστεί από το υπόλοιπο του σώματος.Ο Lacan αρχίζει τώρα να διακρίνει το α, το αντικείμενο της επιθυμίας,από την κατοπτρική εικόνα,την οποία συμβολίζει πλέον ως i(α).



Στο σεμινάριο του 1960-1, ο Lacan συναρθρώνει το objet petit a με τον ελληνικό όρο άγαλμα (που σημαίνει μια προσφορά στους Θεούς,ένα κόσμημα ή ένα μικρό γλυπτό που απεικονίζει έναν Θεό) τον οποίο υιοθετεί από το Συμπόσιο του Πλάτωνα .Όπως ακριβώς το άγαλμα είναι ένα πολύτιμο αντικείμενο κρυμμένο μέσα σε ένα συγκριτικά ευτελές κουτί,έτσι και το objet petit α είναι το αντικείμενο της επιθυμίας που αναζητούμε στον άλλο(Σ8, 177).



Από το 1963 και μετά,το σύμβολο α έρχεται πιο κοντά στο πραγματικό,αν και δεν χάνει ποτέ τη φαντασιακή του διάσταση.Το 1973,για παράδειγμα, ο Lacan δηλώνει και πάλι ότι είναι φαντασιακό (Σ20,77).Από το σημείο αυτό και μετά το α συμβολίζει το αντικείμενο που δεν μπορεί ποτέ να αποκτηθεί, που είναι στ' αλήθεια το ΑΙΤΙΟ της επιθυμίας,αντί για αυτό προς το οποίο τείνει η επιθυμία,γι' αυτό εξάλλου και ο Lacan το ονομάζει τώρα "αντικείμενο- αίτιο" της επιθυμίας.Objet petit α είναι κάθε αντικείμενο που θέτει σε κίνηση την επιθυμία,ιδίως τα μερικά αντικείμενα που καθορίζουν τις ορμές.Οι ορμές δεν επιδιώκουν την απόκτηση του objet petit α,αλλά μάλλον περιστρέφονται γύρω από αυτό (Σ11,179).Το objet petiti α, είναι το αντικείμενο του άγχους αλλά και το απώτερο μη αναγώγιμο απόθεμα της libido (Lacan,1962-3,σεμινάριο της 16ης Ιανουαρίου 1963).Παίζει έναν αυξανόμενα σημαντικό ρόλο στη λακανική έννοια της θεραπείας,στην οποία ο αναλυτής πρέπει να θέσει τον εαυτό στη θέση ενός ομοιώματος του objet petiti α, του αιτίου της επιιθυμίας του αναλυόμενου.



Στα σεμινάρια του 1962-3 και του 1964,το objet petit α ορίζεται ως το υπόλοιπο,το υπόλειμμα (γαλλικά reste ),εκείνο που μένει μετά την εισαγωγή του συμβολικού στο πραγματικό.Οι απόψεις αυτές αναπτύσσονται περαιτέρω στο σεμινάριο του 1969-70,στο οποίο ο Lacan διατυπώνει τους τύπους των τεσσάρων ΛΟΓΩΝ.Στον λόγο του κυρίου,ένα σημαίνον προσπαθεί να αντιπροσωπεύσει το υποκείμενο για όλα τα άλλα σημαίνοντα,διαδικασία που παράγει αναπόφευκτα ένα περίσσευμα.Το πλεόνασμα αυτό είναι το objet petit α, ένα πλεόνασμα νοήματος,και ένα πλεόνασμα απόλαυσης (υπερ-απόλαυση ή υπερ-απολαμβάνειν [γαλλικά plus-de-jouir]).Η έννοια αυτή εμπνέεται από τη μαρξιστική έννοια της υπεραξίας :το α είναι το περίσσευμα την jouissance που δεν έχει "αξία χρήσης",αλλά επιμένει προς χάριν και μόνον της απόλαυσης.



Το 1973,ο Lacan συνδέει το objet petit α με την έννοια του ΟΜΟΙΩΜΑΤΟΣ,υποστηρίζοντας ότι το α είναι ένα "ομοίωμα του είναι" (Σ20 : 87).Το 1974 το θέτει στο επίκεντρο του κόμβου των Borromeo,στον τόπο στον οποίο αλληλοδιασταυρώνονται οι τρεις τάξεις (πραγματικό,συμβολικό και φαντασιακό).





Εισαγωγικό λεξικό της Λακανικής Ψυχανάλυσης

Dylan Evans/μτφ.Γιάννης Σταυρακάκης /σελ.212

ελληνικά γράμματα



επιμέλεια-δημοσίευση CaRiNa

______________________





Αναρτήθηκε από CaRiNa στις 11:11:00 μ.μ.