Η επιτυχημένη αποτυχία
antonisliakos.gr
Aρθρο στο Κυριακάτικο Βήμα Όταν οι κοινωνίες υφίστανται ισχυρές,
βίαιες μεταβολές που δεν τις ελέγχουν οι ίδιες, η πολιτική τάξη
συνήθως καταρρέει. Προϊόν κατάρρευσης είναι ο συνασπισμός ...
Η επιτυχημένη αποτυχία
Aρθρο στο Κυριακάτικο Βήμα
Όταν οι κοινωνίες υφίστανται ισχυρές, βίαιες μεταβολές που δεν
τις ελέγχουν οι ίδιες, η πολιτική τάξη συνήθως καταρρέει. Προϊόν
κατάρρευσης είναι ο συνασπισμός μέρους της τριχοτομημένης Δεξιάς με
όμηρο τα υπολείμματα του Πασόκ. Άσχετοι υπουργοί σε άσχετα υπουργεία
που ενοποιούνται και διαχωρίζονται χωρίς σχέδιο, λόγω ενδοκομματικών
ισορροπιών. Φληναφήματα τα περί αναδιοργάνωσης και εξορθολογισμού της
κυβέρνησης. Ωστόσο οι πολιτικές οικογένειες στην Ελλάδα έχουν ισχυρό
ένστικτο επιβίωσης σε διαφορετικούς καιρούς και περιβάλλοντα. Προσλήψεις
τον καιρό των προσλήψεων, απολύσεις τον καιρό των απολύσεων, ξέρουν
πού φυσάει ο άνεμος, ποιανού το θέλημα υπερισχύει. Πραγματικός
πυρήνας της κυβέρνησης είναι το υπουργείο Οικονομικών, μια μηχανή που
λογοδοτεί στην τρόϊκα, στο Eurogroup, στις συναντήσεις κορυφής.
Είναι παραπλανητικό να σκεφτόμαστε το ελληνικό πρόβλημα με όρους
success story ή αποτυχίας. Η αναμόρφωση της χώρας έχει συντελεστεί
σε μεγάλο βαθμό. Άλλαξε δραματικά η σχέση
πολίτη-κράτους-κοινωνίας-οικονομίας. Διαλύθηκε η δημόσια υγεία, η
εργασία και οι εργασιακές συνθήκες κονιορτοποιήθηκαν, ανάμνηση οι
κοινωνικές ασφαλίσεις, τα υπολείμματα κοινωνικής πρόνοιας
παραχωρούνται στη φιλανθρωπία. Από την κοινοβουλευτική δημοκρατία
μένει το όνομα˙ η χώρα κυβερνιέται με διατάγματα νομοθετικού
περιεχομένου, οι μεγάλες αποφάσεις περνούν εκτός κοινοβουλίου. Αυτό το πλάσμα χώρας δεν έγινε έτσι λόγω της κρίσης, αλλά μέσω
της κρίσης. Η κρίση ήταν ένα εργαλείο για προσαρμογές που εκκρεμούσαν
από το 1974 και το 1981 (υπερβολική δημοκρατία), από το 1989 (ασύμμετρη
ευημερία), από την δημιουργία της ευροζώνης το 2000, και από την
κρίση χρέους που έπληξε το δυτικό κόσμο από το 2007 μετατρέποντας τις
χρηματο-οικονομικές κρίσεις σε δημοσιονομικές και σε ολόπλευρες
κοινωνικές κρίσεις. Η νοτιο-ασιατικοποίηση της μεσογειακής Ευρώπης
ήταν αποτέλεσμα των αποτελεσμάτων της πίεσης των μεγάλων αναδυομένων
οικονομιών στις δυτικές κοινωνίες. Θάλασσες φτωχών, νησίδες πλούτου και
επίδειξης, αυταρχικό πλαίσιο, πολιτισμικός κατακερματισμός. Το τέλος
της Ευρώπης των πολιτών. Αυτές είναι οι πραγματικότητες πίσω από λέξεις
όπως «έλλειψη ανταγωνιστικότητας», και κυρίως «διαρθρωτικές
μεταρρυθμίσεις». Μια γιγαντιαία αναδιανομή πλούτου, φυσικών πόρων,
ισχύος, κύρους, συμβολικού κεφαλαίου. Η κατάργηση του δημόσιου τομέα
της ραδιοτηλεόρασης με τον τρόπο που έγινε μπροστά μας, το μούδιασμα
της κοινωνίας μετά τον πρώτο θυμό, και οι αποκλιμακούμενες αντιδράσεις,
εικονογραφεί εύγλωττα την επιτυχία αυτής της ιστορίας. Αυτή είναι η
Ελλάδα του μέλλοντός μας.
Το δίλημμα μέσα ή έξω από την Ευρώπη, δεν ήταν προσχηματικό. Ήταν
εργαλείο αυτής της μεταβολής. Αποδείχτηκε επιτυχημένο γιατί
αντεστραμμένο, ως «εντός ή εκτός του ευρώ», βασανίζει ακόμη την
Αριστερά και την εμποδίζει να προχωρήσει τολμηρά σε μια σύλληψη
αναδόμησης του πολιτικού πλαισίου και στην διατύπωση ενός εναλλακτικού
αλλά πειστικού οράματος για την κοινωνία. Η βίαιη μεταβολή της
κοινωνίας συνετελέσθη. Αυτή θα πρέπει να είναι η αφετηρία οποιουδήποτε
πολιτικού σχεδίου. Κατά τη γνώμη μου κάθε πολιτική που θα βασίζεται σε
αναμονές “βγαίνει” ή “δεν βγαίνει” το σχέδιο, είναι success story ή
αποτυχία, είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Η δημοσιονομική
προσαρμογή μπορεί να πετύχει, αλλά στα νοσοκομεία να αντιστοιχεί ένας
νοσηλευτής για 60 ασθενείς, όπως στον Ευαγγελισμό. Αυτό πως
αποκαλείται, επιτυχία ή αποτυχία, διάσωση ή χρεωκοπία;
Το ζήτημα είναι το σχέδιο μιας εναλλακτικής πορείας, όχι με όρους
αποκαλυπτικής καταστροφής. Όχι με όρους τελικής μάχης, ούτε μοιραίου
ατυχήματος. Όχι πως η ομαλή πορεία είναι διασφαλισμένη, ούτε ότι ρήξεις
αποκλείονται. Αλλά ένα σχέδιο αναδημιουργίας της χώρας δεν μπορεί να
βασιστεί σ’ αυτά. Πρέπει να μπορεί να αφομοιώνει τα αιτήματα που
εκφράζουν οι πλατείες και τα κινήματα για τον εκδημοκρατισμό και τη
διαφάνεια των αποφάσεων, αλλά δεν μπορεί να εγκαταλείπει την πολιτική
σ’ αυτά. Χρειάζεται ένα μεγάλο μεταρρυθμιστικό σχέδιο. Όχι επειδή η
λέξη μεταρρύθμιση κατάντησε ομολογία πίστης, αλλά επειδή η χώρα δεν
μπορεί να βαδίσει ούτε στις παλιές τροχιές, ούτε στις καινούργιες
μνημονιακές τροχιές. Το λάθος του δημαρικού μεταρρυθμισμού ήταν το
άτολμο, το επιδερμικό των μεταρρυθμίσεων, το ανάμεσα. Με τις θεωρίες του
Αντώνη Μανιτάκη ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν υπάρχουν
δικαιώματα και ότι το κράτος πρέπει να κάνει μόνο ότι δεν μπορούν να
κάνουν οι ιδιώτες, η Δημάρ αυτοαφοπλίσθηκε προσαρμόστηκε πλήρως στο
κατεδαφιστικό σχέδιο της μνημονιακής πολιτικής. Οι καθηγητές-υπουργοί
της έγιναν συνώνυμοι της αναποτελεσματικότητας. Τρόμαξαν και έφυγαν μόνο
όταν κατάλαβαν ότι το καθήκον που τους είχαν αναθέσει ήταν οι μαζικές
απολύσεις και οι ιδιωτικοποιήσεις των δημόσιων αγαθών. Τα περιθώριά τους
ήταν μηδαμινά ακόμη και σε ζητήματα όπως η ιθαγένεια και το
αντιρατσιστικό όπου η τρόικα δεν είχε λόγο.
Ένα νέο μεταρρυθμιστικό σχέδιο χρειάζεται μια διαφορετική φιλοσοφία η
οποία θα το κάνει συνεκτικό, παρεμβατικό, συστηματικό. Ο κόσμος έχει
μπει δε διαδικασία βαθιών αλλαγών. Δεν μπορείς να κάνεις πολιτική αν δεν
προτείνεις αλλαγές. Όχι εμβαλωματικές, όχι εκ των ενόντων, όχι των
ισορροπιών, αλλά μεγάλες αλλαγές με έμπνευση, που συναντούν τον
ορίζοντα της ιστορίας. Αλλαγές με πυρήνα το μη αναγώγιμο των
ανθρώπινων δικαιωμάτων, την καθολική τους αξία πέρα από διαφορές
έθνους, φύλου, φυλής, θρησκείας, πλούτου, κοινωνικής τάξης. Αλλά και με επίγνωση των προηγούμενων αποτυχιών.
Κορμός αυτού του σχεδίου δεν μπορεί να είναι, στις παρούσες
συνθήκες, παρά η Αριστερά. Μια Αριστερά που θα πρέπει να αποκτήσει την
ικανότητα της συνθετικής αναδόμησης και της ανανέωσης της ελληνικής
πολιτικής ζωής. Η απελευθέρωση της Δημάρ από τις αυταπάτες της, κάνει
ευνοϊκότερη ενδεχομένως την έκβαση του εγχειρήματος. Προϋπόθεση η
ικανότητα του Σύριζα να μεταμορφωθεί σε ένα κόμμα του μέλλοντος με
συναίσθηση ότι η πορεία του ελληνικού προβλήματος εξαρτάται από την
υπέρβαση των αγκυλώσεων και των αδυναμιών του, από την ανάπτυξη των
στρατηγικών του ικανοτήτων και την εκδίπλωση της νεανικής και
ταλαντούχας ενδοχώρας του. Η ικανότητα δηλαδή να διατυπώσει ένα λόγο
(και με τις δυο σημασίες της λέξης) μακράς ιστορικής πνοής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου