145. Πόντιοι Πιλάτοι(Through the Loophole ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ)

145. Πόντιοι Πιλάτοι

"Τα πράγματα είναι υπερβολικά πολύπλοκα για να αποφανθούμε"

"Δεν υπάρχει καλό και κακό, οπότε πώς να αποφασίσεις με ποιον είσαι;"

"Ας μην παρασυρόμαστε από συναισθηματισμούς και υπερβολικές ταυτίσεις"

"Εγώ δεν θα πω ποιος είχε δίκαιο και ποιος είχε άδικο. Γιατί πλέον (στον χαοτικό κόσμο που ζούμε) αυτό δεν έχει και  πολύ μεγάλη σημασία."

Αυτές είναι οι φράσεις (η τελευταία αντιγραμμένη λέξη προς λέξη) με τις οποίες υποδέχθηκαν κάποιοι συμπατριώτες μου τη σφαγή εννιά ανθρώπων, τον τραυματισμό άγνωστο πόσων, και την παράνομη φυλάκιση επίσης άγνωστου ακόμη αριθμού. Δράστες: πάνοπλοι στρατιώτες ενός κράτους που μπήκαν παρανόμως σε διεθνή ύδατα για να αναχαιτίσουν την επίσκεψη ανθρωπιστικής βοήθειας σε μια περιοχή που είναι εξίσου παρανόμως αποκλεισμένη σύμφωνα με τους κανόνες τόσο του διεθνούς δίκαιου όσο και του εθιμοτυπικού δικαίου των εθνών.

Η εκπόρνευση της σκέψης στην εξουσία του ισχυροτέρου βαφτίζει τον εαυτό της μεταμοντέρνο σχετικισμό.

Πόσο μεταμοντέρνο όμως;

Πόσοι είναι αυτοί που χωρίς να συμμετέχουν ενεργά στο Ολοκαύτωμα το ανέχτηκαν κάνοντας πως δεν γνωρίζουν; Εκατομμύρια. Και πόσοι από μας δεν αναρωτήθηκαν κάποια στιγμή της ζωής τους "μα πώς μπόρεσαν να γυρίσουν το βλέμμα τους αλλού; Τι είδους ηθικά τέρατα έπρεπε να είναι για να κάνουν κάτι τέτοιο;"

Μα η κατάσταση ήταν εξίσου, αν όχι πολύ περισσότερο, πολύπλοκη το 1942-43. Το σημερινό χάος ήταν πολύ περισσότερο απτό. Η μισή Ευρώπη ήταν βομβαρδισμένη. Η καθημερινή επιβίωση αγώνας. Και βέβαια, και οι ναζί είχαν τα παράπονά τους, τα επιχειρήματά τους, τους θεωρητικούς της νομιμοποίησης του καθεστώτος τους. Και είχαν τανκ, στρατό, αεροπλάνα.

Οι σημερινοί εξηντάρηδες και εβδομηντάρηδες έφτυσαν κατάμουτρα τον Heidegger που δεν μίλησε ποτέ για τη στάση του και δεν βρήκε ποτέ το λόγο να εξηγήσει την πρυτανική ομιλία του. Τον απαξίωσαν. Και δικαίως. Εξέθεσαν τον De Man μετά θάνατον για το δημοσίευμα των νεανικών του χρόνων στη Le Soir. Και δικαίως. Διαπόμπευσαν όλους όσους γνώριζαν, είχαν φωνή, πρόσβαση στην ενημέρωση, και δεν μίλησαν. Και δικαίως.

Σήμερα όλοι γνωρίζουν, όλοι --δυνητικά τουλάχιστον-- έχουν φωνή. Αλλά τα επιχειρήματα αρκετών είναι τα ίδια με αυτών που, 60 χρόνια πριν, θέλησαν να κρύψουν την ντροπή της ανοχής τους στη βαρβαρότητα: Η πολυπλοκότητα των πραγμάτων...δεν υπάρχουν δίπολα...γκρίζες ζώνες...από τη μία...από την άλλη....

Όχι! είπε το έθνος του Ισραήλ, η σκέψη του, η φιλοσοφία του, η θεολογία του, η ηθική του. Σε ένα καθεστώς πραγμάτων που έχει αναγάγει σε νόμο τη βαρβαρότητα, τα πράγματα δεν είναι πολύπλοκα. Δεν υπάρχουν δύο πλευρές. Ο δίκαιος άνθρωπος είναι αυτός που αναλαμβάνει την ευθύνη για το δίκαιο. Μπορεί αυτός που θεωρεί πως υπερασπίζεται το δίκαιο να καταλήξει κάποτε άδικος, ναι (ω, πόσο αλήθεια!) Αυτός είναι ο κίνδυνος για τον κάθε ένα που αναλαμβάνει την ευθύνη να αποφασίσει για το δίκαιο. Με αυτόν τον κίνδυνο ζει.

Δίκαιος όμως δεν μπορεί να είναι ποτέ αυτός που υπεξέφυγε της ευθύνης να αποφασίσει για το δίκαιο, δεν μπορεί να είναι ποτέ αυτός που μασά τα λόγια του, δεν μπορεί να είναι ποτέ αυτός που νίπτει τας χείρας, δεν μπορεί να είναι ποτέ αυτός που λέει "είναι πολύπλοκο, ας δούμε τι θα πουν κι οι άλλοι πρώτα."

Irena Sendler. Kazyn Binkis. Lorrenzo Perone. Ho-Feng Shan. Raoul Wallenberg. Selahatin Ülkümmen. Sophie Scholl. Constantin Karadja. Angel Sanz Briz. Carl Lutz. Aristides de Sousa Mendes.

Κανένας τους δεν είπε "όλα είναι σχετικά". Κανένας τους δεν αναρωτήθηκε για τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς και τα κρυφά σχέδια που κρύβονταν πίσω από τη φρίκη. Κανένας τους δεν δίστασε να ρισκάρει τα πάντα για χάρη άγνωστων, ολότελα άγνωστων αλλοεθνών και αλλόθρησκων. Κανένας τους δεν κρύφτηκε πίσω από εκλογικεύσεις, ισορροπίες και "ίσες αποστάσεις."

Τα ονόματά τους, τα ονόματα αυτών που το Ισραήλ ονόμασε --χωρίς δισταγμό για την "απολυτότητα" της έκφρασης-- "Δίκαιους των Εθνών", θα τα βρείτε στον κήπο Yad Vashem, στην Ιερουσαλήμ.

Η Γάζα δεν έχει ακόμη τον δικό της κήπο, δεν της λείπουν όμως από προχθές τα ονόματα αυτών που συνοδεύουν τη Rachel Corrie.